Palabra

A Casa das Palabras na Coruña.

Unha palabra é cada unha das unidades da cadea escrita, que se escriben separadamente (salvo nos casos en que se usa apóstrofo ou guión), é dicir é a unidade formada por un ou varios fonemas, illable e dotada de significado.

A ciencia que estuda a composición e estrutura interna das palabras é a morfoloxía.

As palabras poden clasificarse segundo a clase sintáctica (categoría gramatical), segundo a súa acentuación ou segundo o seu número de sílabas.

Concepto

Cando nos referimos á palabra como "conxunto de letras" é parte da linguaxe escrita ou gráfica. Cando nos referimos á palabra como "conxunto de sons" é parte da linguaxe falada ou glótica. En ambos os casos, denomínase aspecto externo ou representación material da palabra, e a este aspecto externo, material, dáselle o nome de vocábulo.

Cando nos referimos á palabra como "índice da idea que representa", é dicir, cando se fala do sentido tras da palabra escrita ou falada, estamos a referirnos ao aspecto interno ou representación inmaterial da palabra, e a este aspecto interno, inmaterial, dáselle o nome de termo.

É por isto que o correcto é "explicar ben un termo", non "explicar ben un vocábulo". Do mesmo modo, o correcto é "pronunciar ben un vocábulo", non "pronunciar ben un termo".

As palabras poden ser combinadas para crear frases.

Unha palabra tamén pode ser definida como un conxunto de morfemas. Con todo, aínda que na lingua escrita a demostración deste concepto sexa relativamente simple (e en moitos sistemas de escrita as palabras sexan delimitadas por espazos entre si), hai idiomas que non empregan divisores de plabras, como no sánscrito. Alén disto, en manuscritos antigos latinos (e no xaponés, no que o uso do kanji era frecuente) o uso de delimitadores de palabra era optativo.

Clasificación

Segundo a clase de palabras á que correspondan

• adxectivo
• adverbio
• substantivo
• verbo
• determinante (artigo, demostrativo, posesivo...)
• persoal
• conxunción
• preposición
• interxección

Segundo a súa acentuación

En certas linguas con acento de intensidade fonolóxico, a posición do acento de intensidade non está fixada sempre na mesma sílaba; estas linguas denomínanse linguas de acento libre. En linguas de acento libre como o galego pode facerse a seguinte clasificación:

• As palabras agudas son aquelas na que recae o acento na última sílaba. Por exemplo: canón.
• As palabras graves ou paroxítonas son aquelas nas cales o acento recae na penúltima sílaba. Por exemplo: padiola.
• As palabras esdrúxulas ou proparoxítonas son aquelas nas que recae o acento na antepenúltima sílaba. Por exemplo: cóengo.

Fonoloxicamente o acento axuda a segmentar a cadea falada en grupos fónicos ou en palabras. En linguas de acento en posición fixa como o francés onde o acento cae ao final de cada palabra tónica, a identificación da posición do acento permite segmentar en palabras (exceptuando as palabras clíticas).

Segundo o seu número de sílabas

• palabra monosílaba: aquela palabra cunha soa sílaba. Por exemplo: sol.
• Palabra bisílaba: aquela palabra con dúas sílabas. Por exemplo: guión, fiel, baúl
• Palabra trisílaba: aquela palabra con tres sílabas. Por exemplo: muíño, saía, óeas, vídeo

Palabras variables e invariables

As palabras poden ser invariables, se sempre se empregan da mesma forma (cada, alguén) ou variables, se poden presentarse de maneiras diferentes de acordo coa súa especificación morfosintáctica (o, a, os, as, lea, len). As invariables preséntanse sempre da mesma forma como constan nun dicionario. As preposicións, as conxuncións e os adverbios son sempre invariables.

Os artigos, os pronomes e os verbos son sempre variables. Entre os adxectivos e os substantivos, case sempre son variables, a pesar de existir algúns invariables (tórax).

Estrutura das palabras

A palabra está composta dun núcleo semántico que é a súa base mórfica ou raíz. Alén dela, os demais elementos son periféricos. A palabra pode estar composta só pola raíz, como mar ou feliz, ou posuír tamén morfemas periféricos, como marinho ou infeliz.

Hai catro tipos de morfemas gramaticais:

• Bases;
• Afixos ou morfemas derivacionais;
• vogais temáticas;
• Desinencias ou morfemas flexionais.

Palabra primitiva

Unha palabra primitiva é unha palabra na que a súa formación non tivo orixe a partir doutro radical (por exemplo: pedra, flor, casa, libro, papel). Estas palabras, mediante un proceso derivativo poden dar orixe a novas palabras: pedraría, florecer, caseiro, libraría, papelaría).

Unha familia de palabras é un conxunto de palabras que comparten a mesma raíz e constitúen, como o seu propio nome indica, unha familia de palabras, xa que presentan esa idéntica raíz, o que explica os trazos comúns no seu significado.

Véxase tamén

Bibliografía

• Azeredo, José Carlos de (2008). Gramática Houaiss da Língua Portuguesa (en portugués). São Paulo: Publifolha. ISBN 978-85-7402-939-9. 

Outros artigos

• Lexia

Ligazóns externas

• Sobre a palabra e clases de palabras (nivel avanzado) artigo escrito por José Manuel González Calvo e publicado pola Revista Española de Lingüística.