World Wide Web: Diferenzas entre revisións

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Elisardojm (conversa | contribucións)
102.523 edicións
Sen resumo de edición
Elisardojm (conversa | contribucións)
102.523 edicións
→‎Notas: +trad. ca.wiki
Liña 81: Liña 81:


O especificador de esquema (''<nowiki>http://</nowiki>'' ou ''<nowiki>https://</nowiki>'') dunha dirección ou [[URI]] refírese ao [[HTTP|protocolo de transferencia de hipertexto]] e ao [[HTTPS|HTTP seguro]], respectivamente, definindo o protocolo de comunicación que se utilizará para as peticións e as respostas. O protocolo HTTP é fundamental para o funcionamento da rede World Wide Web, e o [[cifrado]] HTTPS (Hypertext Transfer Protocolo sobre Secure Sockets Layer<ref>{{cita web|url=https://www.instantssl.com/ssl.html |título=Secure Sockets Layer (SSL) |data= 10 maio 2016 |dataacceso= 11 maio 2016}}</ref>) engade unha capa esencial porque a información confidencial, como os contrasinais ou a información bancaria, intercámbiase de maneira segura a través de Internet (que é unha rede pública). Moitos navegadores web tamén adoitan antepor esta información ás direccións URL se se omite.
O especificador de esquema (''<nowiki>http://</nowiki>'' ou ''<nowiki>https://</nowiki>'') dunha dirección ou [[URI]] refírese ao [[HTTP|protocolo de transferencia de hipertexto]] e ao [[HTTPS|HTTP seguro]], respectivamente, definindo o protocolo de comunicación que se utilizará para as peticións e as respostas. O protocolo HTTP é fundamental para o funcionamento da rede World Wide Web, e o [[cifrado]] HTTPS (Hypertext Transfer Protocolo sobre Secure Sockets Layer<ref>{{cita web|url=https://www.instantssl.com/ssl.html |título=Secure Sockets Layer (SSL) |data= 10 maio 2016 |dataacceso= 11 maio 2016}}</ref>) engade unha capa esencial porque a información confidencial, como os contrasinais ou a información bancaria, intercámbiase de maneira segura a través de Internet (que é unha rede pública). Moitos navegadores web tamén adoitan antepor esta información ás direccións URL se se omite.

== Publicar na web ==
Hai varias opcións para facerse visible na World Wide Web.
A máis sinxela son os [[blog|blogs]], un tipo de diarios persoais que se actualizan periodicamente en forma de noticias.

Tamén están os sistemas [[Sistema de xestión de contidos|xestores de contidos]] (CMS), que permiten crear webs bastante complexas (con [[php|linguaxe php]], javascript) cuns mínimos coñecementos de informática. Isto achegou a web a creacións que antes só as podían facer profesionais.

Finalmente, pódense publicar páxinas web directamente. Rexistrando un dominio, pagando o aloxamento web nun servidor, e subindo a páxina web usando [[FTP]]. Normalmente esta opción é a máis complexa.


==Notas==
==Notas==

Revisión como estaba o 1 de agosto de 2017 ás 10:45

Placa conmemorativa no despacho do CERN onde Tim Berners-Lee ideou a WWW.

World Wide Web (Grande Arañeira Mundial), a Web ou WWW, é unha rede de páxinas escritas en hipertexto, coa linguaxe de etiquetado HTML, e conectadas entre si, de xeito que forman un só corpo de coñecemento facilmente navegable. Para acceder á web, a única ferramenta indispensable é un navegador web.

A web basease en tres estándares para funcionar:

  • Uniform Resource Location (URL), que se encarga de dar unha dirección única a cada páxina para que poida ser claramente localizada;
  • Hyper Text Transfer Protocol (HTTP), que especifica a maneira na que se enviará e se recibirá esta información entre o navegador e o servidor;
  • Hyper Text Markup Language (HTML), un método para especificar ó navegador como visualizar esta información.

Actualmente, o organismo encargado de manter estes tres estándares é o W3C, dirixido por Tim Berners-Lee, o creador da Web.

Historia

Ordenador NeXTcube utilizado por Berners-Lee como primeiro servidor web.

O 13 de marzo de 1989, Tim Berners-Lee, que traballaba no CERN de Xenebra desde 1984 en temas de adquisición e tratamento de datos,[1] propuxo un sistema de hipertexto organizado en web para mellorar o intercambio de información entre os seus investigadores (Information Management: A Proposal[2]) baseado nun proxecto chamado ENQUIRE que fixera en 1980. Coa axuda de Robert Cailliau, o 12 de novembro de 1990 publicou unha proposta máis formal para construír un sistema hipertexto chamado WorldWideWeb como unha web de documentos de hipertexto para ser visualizados a través dun navegador web utilizando unha arquitectura cliente-servidor.[3][4] Esta proposta consideraba unha rede de só lectura que se desenvolvería nuns tres meses e que se necesitarían seis meses para conseguir "a creación de novos vínculos e novos materiais polos lectores, [de forma que] a autoría sería universal", así como "a notificación automática aos lectores cando haxa dispoñible novo material do seu interese".

O modelo da proposta fora construído utilizando DynaText, un lector de documentos SGML creado por Electronic Book Technology, unha spin-off do Institute for Research in Information and Scholarship da Universidade de Brown (Providence, Rhode Island). O sistema DynaText, do que o CERN adquirira licenzas, era tecnicamente avanzado e xogou un papel chave na ampliación do SGML ISO 8879:1986 a Hypermedia dentro de HyTime (ISO 10744:1992), pero foi considerado demasiado caro e tiña unha política de licenzas inadecuada para o seu uso pola comunidade dos físicos de partículas de altas enerxías, cunha taxa por cada documento e cada modificación.

Un computador NeXTcube foi utilizado en 1990 por Berners-Lee como o primeiro servidor web e tamén para escribir o primeiro navegador web, o WorldWideWeb[5] (máis tarde rebautizado como Nexus[5] para evitar confusións). No Nadal de 1990, Berners-Lee creara todas as ferramentas necesarias para un sistema web funcional:[6] a navegador web (que tamén era un editor web), o primeiro servidor web e as primeiras páxinas web,[7] que describían o mesmo proxecto. O 6 de agosto de 1991 publicou un breve resumo do proxecto World Wide Web no grupo de discusión (newsgroup) alto.hypertext de Usenet.[8] Esta data tamén marcou o debut da Web como un servizo a disposición do público en Internet, a pesar de que os primeiros usuarios realmente conectáronse uns días máis tarde, a partir do 23 de agosto (día que agora se coñece como o día do internauta).

O concepto fundamental subxacente do hipertexto orixinouse en proxectos máis antigos da década de 1960, por exemplo o Hypertext Editing System (HES) ou Sistema de edición de hipertexto da Universidade de Brown, o Proxecto Xanadu de Ted Nelson ou o sistema NLS de Douglas Engelbart. Antes de todo isto, en 1945, Vannevar Bush describira o ensaio "As We May Think"[9] un dispositivo chamado "Memex", que imaxinou en forma de Microfilme persoal para almacenar libros, enciclopedias, etc. Douglas Engelbart inspirouse neste documento para crear o concepto de hiperligazón. [10]

O avance de Berners-Lee consistiu a incorporar o hipertexto en Internet. No seu libro Weaving The Web (Tecendo a web), explica que el suxerira repetidamente que a unión entre as dúas tecnoloxías era posible para os técnicos de ambas, pero dado que ninguén aceptou a súa invitación finalmente decidiuse a desenvolver o seu propio proxecto. Durante o proceso desenvolveu un sistema de identificadores globais únicos para os recursos no sistema web e noutros lugares: o Universal Document Identifier (UDI) ou Identificador Universal de Documentos, que máis tarde sería coñecido como Uniform Resource Locator (URL) ou localizador uniforme de recursos e o Uniform Resource Identifier (URI) ou identificador uniforme de recursos; a linguaxe de edición e publicación o Hyper Text Markup Language (HTML) ou linguaxe de marcado de hipertexto, e o protocolo de transferencia de hipertexto (HTTP do inglés HyperText Transfer Protocol).[11]

O World Wide Web tiña algunhas diferenzas respecto doutros sistemas de hipertexto que existían na época. A Web só require ligazóns unidireccionais no canto das bidireccionais e isto facía posible ligar outro recurso sen necesidade de ningunha acción por parte do propietario deste recurso. En comparación cos sistemas anteriores tamén se reduciu significativamente a dificultade de poñer en funcionamento servidores web e navegadores, pero á súa vez presentaba o problema crónico da ligazón rota (Ligazóns que apuntan a páxinas que xa non existen). A diferenza de predecesores como o HyperCard, o World Wide Web non era un software privativo, o que permitía o desenvolvemento de servidores e clientes de maneira independente ademais de engadir extensións sen restricións de licenza.

O 30 de abril de 1993, o CERN anunciou que o World Wide Web sería de dominio público, libre para todo o mundo sen necesidade de pagar ningún tipo de dereito.[12] Dous meses antes, a Universidade de Minesota anunciou que o protocolo Gopher deixaba de ser libre[13] e había que pagar pola súa utilización, isto provocou un movemento de cambio cara á web en detrimento de Gopher. Un dos primeiros navegadores que logrou gran popularidade foi o ViolaWWW, que se baseaba no HyperCard.

Os estudiosos están de acordo en que houbo un punto de inflexión na historia da World Wide Web en 1993[14] coa aparición dun navegador web chamado Mosaic,[15] un navegador gráfico desenvolvido por un equipo do National Center for Supercomputing Applications (Centro Nacional para Aplicacións de Supercomputación) da Universidade de Illinois (NCSA-UIUC) dirixido por Marc Andreessen. O financiamento para o mosaic chegou da High-Performance Computing and Communications Initiative, un programa de financiamento iniciado grazas á lei dos Estados Unidos coñecida como High Performance Computing and Communication Act of 1991, promovida polo entón senador Al Gore.[16] Antes do lanzamento de Mosaic, non era habitual mesturar os gráficos co texto nas páxinas web e a popularidade da web era menor que a doutros protocolos utilizados a Internet naquela época, por exemplo o Gopher ou o WAIS (Wide area information server ou servidor de información de área extensa). A interface gráfica de usuario de Mosaic permitiu á Web chegar a ser, con moita diferenza, o protocolo de Internet máis popular.

O World Wide Web Consortium (W3C) foi fundado por Tim Berners-Lee en outubro de 1994 despois de abandonar o CERN. Este organismo e o seu sitio web foron fundados no Laboratorio de Ciencias da Computación do Massachusetts Institute of Technology (Instituto Tecnolóxico de Massachusetts) (MIT/LCS) co apoio da Axencia de Investigación de Proxectos Avanzados de Defensa (DARPA, do inglés Defense Advanced Research Projects Agency), que foi pioneira en Internet; un ano máis tarde fundouse o Institut national de recherche en informatique et en automatique ou INRIA (un laboratorio francés de investigación informática) co apoio da Dirección xeral da Sociedade da Información e os Medios de comunicación da Comisión Europea; e en 1996 creouse un terceiro organismo en Xapón, na Universidade de Keio. A finais de 1994, a pesar de que o número total de sitios web seguía sendo ínfimo en comparación coas cifras actuais, xa había un bo número de webs notables en funcionamento, moitas das cales son as precursoras ou serviron de inspiración para os servizos máis populares da actualidade.

En todo o mundo fóronse creando outros sitios web conectados a través de internet, engadindo as normas internacionais para os nomes dos dominios e a linguaxe HTML. Desde entón Berners-Lee xogou un papel activo na orientación do desenvolvemento de estándares web (como a linguaxe de marcas en que se escriben as páxinas web), e nos últimos anos promoveu a súa visión de web semántica. A World Wide Web permitiu a difusión de información a través de Internet a través dun formato flexible e fácil de utilizar, xogando un papel importante na popularización da utilización de Internet.[17] A pesar de que na linguaxe popular os dous termos confúndense, a World Wide Web non é un sinónimo de Internet, senón que a web é un software, un servizo, construído sobre Internet.[18]

Funcionamento

A pesar de que hoxe en día os termos Internet e World Wide Web son de uso frecuente na fala cotiá como sinónimos, non son a mesma cousa. Internet é un sistema global de redes de computadoras interconectadas.[19] Pola contra, a Web[18] é un dos servizos que se executa sobre a rede de Internet. É unha colección de documentos interconectados e outros recursos, unidos por hiperligazóns e enderezos Uniform Resource Locator. En resumo, a Web é un software que funciona sobre Internet.[20]

A visualización dunha páxina web normalmente empeza cando o usuario introduce a través do teclado unha URL no navegador web ou ben cando segue unha hiperligazón desa páxina ou recurso. A continuación a navegador web comeza unha serie de procesos intercambiando mensaxes non visibles para conseguir a páxina e mostrala. En primeiro lugar, a parte do URL que contén o nome do servidor que contén a páxina tradúcese a un enderezo IP mediante a utilización dunha base de datos distribuída globalmente que contén as equivalencias dominio - enderezo IP e que recibe o nome de DNS. Este enderezo IP é necesaria para poder contactar co servidor ao cal se ten que enviar a consulta. Despois o navegador web pide o recurso enviando unha petición HTTP ao servidor web. No caso dunha páxina web típica pídese o texto HTML da páxina e este é interpretado inmediatamente polo navegador nun proceso de análise (parsing en inglés) e a continuación, cando o navegador xa sabe que recursos adicionais necesitará para mostrar a páxina enteira, volve facer unha consulta HTTP pedindo as imaxes e outros recursos que formen parte da páxina (ficheiros css, javascript, applets java, etc.). As estatísticas que miden a popularidade dun lugar web baséanse en xeral no número de páxinas visitadas ou peticións de ficheiros (hits en inglés) que se fan a un servidor web.

Durante a recepción destes ficheiros desde o servidor web, os navegadores poden renderizar progresivamente a páxina na pantalla tal e como se especifica no seu código HTML, Cascading Style Sheets (CSS), ou outras linguaxes de páxinas web. As imaxes e outros recursos incorpóranse para reproducir a páxina web sobre a pantalla que ve o usuario. A maioría das páxinas web conteñen ligazóns a outras páxinas relacionadas e ás veces a ficheiros descargables, documentos fonte, definicións e outros recursos web. Esta colección de recursos útiles interrelacionados e interconectados a través de ligazóns de hipertexto recibe o nome de información web. A primeira publicación web en Internet en novembro de 1990 creou o que Tim Berners-Lee denominou WorldWideWeb, na súa forma orixinal utilizando CamelCase e que foi descartada posteriormente.[3]

Ligazóns web

Co tempo, moitos dos recursos web aos cales apuntan os hipervínculos ou ligazóns desaparecen, cambian de lugar ou son substituídos por contidos diferentes. Isto provoca a obsolescencia das ligazóns, un fenómeno que se coñece como ligazóns rotas. A natureza efémera das páxinas web levou a moitos esforzos para arquivar os lugares web. O Internet Archive ou Arquivo de Internet, en activo desde 1996, é un dos proxectos máis coñecidos dedicados á conservación de contidos dixitais en Internet.

Actualización dinámica de páxinas web

Javascript é unha linguaxe script que foi desenvolvida en primeira instancia en 1995 por Brendan Eich e despois por Netscape e que é utilizada nas páxinas web.[21] A súa versión estandarizada é a linguaxe ECMAScript.[21] Para superar algunhas das limitacións do modelo de páxinas descrito máis arriba, algunhas aplicacións web tamén utilizan AJAX (Asynchronous Javascript And Xml ou Javascript e XML asíncronos). O código Javascript entrégase coa páxina e permite facer máis peticións HTTP ao servidor, xa sexa en resposta a accións do usuario, como accións co rato ou baseándose nun lapso de tempo. As respostas do servidor utilízanse para modificar a páxina actual no canto de crear unha nova páxina con cada resposta. Deste xeito o servidor só ten que proporcionar unha cantidade limitada de información e de maneira gradual. Dado que é posible xestionar múltiples peticións Ajax ao mesmo tempo, os usuarios poden interaccionar cunha páxina, mesmo mentres se estean recibindo datos. Algunhas aplicacións web sondan de maneira regular o servidor (polling) para preguntar se hai nova información dispoñible.[22]

O prefixo www

Moitos nomes de dominio utilizados na rede World Wide Web empezan con www debido á práctica habitual de denominar os servidores de Internet segundo os servizos que proporcionan. O nome de host para un servidor web é a miúdo www, do mesmo xeito que pode ser ftp para un servidor FTP ou news ou nntp para un servidor de noticias Usenet. Estes nomes de host aparecen como un subdominio dentro do sistema de nomes DNS, por exemplo www.exemplo.gal. A utilización de "www" como nome do subdominio non é obrigatoria, non hai ningunha norma técnica ou política que o indique, e de feito, o primeiro servidor web foi denominado nxoc01.cern.ch,[23] e hai moitos lugares web que non o utilizan. Aínda así moitos lugares web utilizan o prefixo "www" ou outros nomes alternativos por exemplo o subdominio www2, secure, etc. Moitos servidores web están configurados de tal maneira que tanto o domine raíz (exemplo.gal) como o subdominio "www (www.exemplo.gal) refírense ao mesmo lugar, mentres que outros requiren unha das dúas formas de maneira específica ou poden referirse a diferentes lugares web.

O uso dun nome de subdominio é útil para o balanceo de carga do tránsito web entrante mediante a creación dun rexistro CNAME que apunta a un clúster de servidores web. Dado que, actualmente, só un subdominio pode ser un nome canónico (CNAME) o mesmo resultado non se pode conseguir mediante o nome do dominio sen prefixo.

Cando un usuario introduce unha dirección incompleta dunha páxina web nun navegador web, segundo o navegador web tentará de maneira automática engadir o prefixo "www" ó comezo da mesma e posiblemente ".com", ".org", ".net" ou .gal ao final, dependendo do que poida carecer. Por exemplo, se introducimos 'omnium' o navegador transformarao ahttp://www.omnium.cat/ e 'debian' será transformado en http://www.debian.org. Esta funcionalidade apareceu nas primeiras versións de Mozilla Firefox, a principios do 2003 cando aínda era coñecido como Firebird.[24] Informouse que Microsoft rexistrou unha patente nos EE.UU. pola mesma idea no 2008, pero só para os dispositivos móbiles.[25]

O especificador de esquema (http:// ou https://) dunha dirección ou URI refírese ao protocolo de transferencia de hipertexto e ao HTTP seguro, respectivamente, definindo o protocolo de comunicación que se utilizará para as peticións e as respostas. O protocolo HTTP é fundamental para o funcionamento da rede World Wide Web, e o cifrado HTTPS (Hypertext Transfer Protocolo sobre Secure Sockets Layer[26]) engade unha capa esencial porque a información confidencial, como os contrasinais ou a información bancaria, intercámbiase de maneira segura a través de Internet (que é unha rede pública). Moitos navegadores web tamén adoitan antepor esta información ás direccións URL se se omite.

Publicar na web

Hai varias opcións para facerse visible na World Wide Web. A máis sinxela son os blogs, un tipo de diarios persoais que se actualizan periodicamente en forma de noticias.

Tamén están os sistemas xestores de contidos (CMS), que permiten crear webs bastante complexas (con linguaxe php, javascript) cuns mínimos coñecementos de informática. Isto achegou a web a creacións que antes só as podían facer profesionais.

Finalmente, pódense publicar páxinas web directamente. Rexistrando un dominio, pagando o aloxamento web nun servidor, e subindo a páxina web usando FTP. Normalmente esta opción é a máis complexa.

Notas

  1. ↑ Berners-Lee, Tim; Fischetti, Mark (2000). Weaving the Web: the past, present and future of the World Wide Web by it's inventor (en inglés). Londres: Texere. ISBN 1-58799-018-0. 
  2. ↑ Tim Berners-Lee, Information Management: A Proposal, CERN, [Consultado o 28 de outubro de 2010]
  3. ↑ 3,0 3,1 "Berners-Lee, Tim; Cailliau, Robert (12 novembro 1990). "WorldWideWeb: Proposal for a hypertexts Project". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  4. ↑ Berners-Lee, Tim. World Wide Web Consortium, ed. "Pre-W3C Web and Internet Background". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Berners-Lee, Tim. World Wide Web Consortium, ed. "The WorldWideWeb browser". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  6. ↑ W3.org (ed.). "Tim Berners-Lee: cliente". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  7. ↑ W3.org (ed.). "First Web pages". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  8. ↑ Groups.google.com, ed. (6 agosto 1991). "Short summary of the World Wide Web project". Consultado o 28 de outubro de 2010. 
  9. ↑ As we may think. A Celebration of Vannevar Bush's 1945 Vision
  10. ↑ Wardrip-Fruin, Noah e Nick Montfort, ed (2003). The New Media Reader. The MIT Press. ISBN 0-262-23227-8.
  11. ↑ Massachusetts Institute of Technology: MIT School of Engineering (ed.). "Inventor of the Week Arquive: The World Wide Web". Consultado o 20 de novembro de 2010. 
  12. ↑ Tenyears-www.web.cern.ch, ed. (30 abril 2003). "Ten Years Public Domain for the Original Web Software". Consultado o 27 xullo 2009. 
  13. ↑ University of Minnesota Gopher software licensing policy
  14. ↑ Livinginternet.com (ed.). "Mosaic Web Browser History - NCSA, Marc Andreessen, Eric Bina". Consultado o 19 de novembro de 2010. 
  15. ↑ Totic.org (ed.). "NCSA Mosaicc - September 10, 1993 Demo". Consultado o 19 de novembro de 2010. 
  16. ↑ Cs.washington.edu, ed. (14 febreiro 1996). "Vice President Al Gore's ENIAC Anniversary Speech". Consultado o 19 de novembro de 2010. 
  17. ↑ Free Online Law Dictionary, ed. (15 xullo 2009). "Internet legal definition of Internet". West's Encyclopedia of American Law, edition 2. Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  18. ↑ 18,0 18,1 Gran Enciclopèdia Catalana (ed.). "World Wide Web (www)". Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  19. ↑ "Internet". L'Enciclopèdia.cat. Barcelona: Grup Enciclopèdia Catalana. 
  20. ↑ World Wide Web Consortium (ed.). "The W3C Technology Stack". Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Hamilton, Naomi (31 xullo de 2008). IDG, ed. "The A-Z of Programming Languages: Javascript". Computerworld. Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  22. ↑ Buntin, Seth (23 setembro 2008). "jQuery Polling plugin". Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  23. ↑ W3.org (ed.). "Frequently asked questions by the Press - Tim Berners-Lee". Consultado o 21 de novembro de 2010. 
  24. ↑ mozillaZine, ed. (16 maio 2003). "automatically adding www.___.com". Consultado o 21 de novembro do 2010. 
  25. ↑ Masnick, Mike (7 xullo 2008). Techdirt, ed. "Microsoft Patents Adding 'www.' And '.com' To Text". Consultado o 21 de novembro do 2010. 
  26. ↑ "Secure Sockets Layer (SSL)". 10 maio 2016. Consultado o 11 maio 2016. 

Véxase tamén

Outros artigos

Este artigo tan só é un bosquexo
 Este artigo sobre informática é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=World_Wide_Web&oldid=4421788»