Verza: Diferenzas entre revisións
→As verzas na cultura popular galega: saco información para artigo propio |
→Véxase tamén: outros artigos |
||
Liña 70: | Liña 70: | ||
* PÉREZ BALLESTEROS, José: ''Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruña'', 1885-1886 (reed. facs. Akal, Madrid 1979). |
* PÉREZ BALLESTEROS, José: ''Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruña'', 1885-1886 (reed. facs. Akal, Madrid 1979). |
||
* RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: ''[[Diccionario enciclopédico gallego-castellano]]''. Galaxia, Vigo 1958-1961. |
* RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: ''[[Diccionario enciclopédico gallego-castellano]]''. Galaxia, Vigo 1958-1961. |
||
=== Outros artigos === |
|||
* [[As verzas na cultura popular galega]] |
|||
{{Control de autoridades}} |
{{Control de autoridades}} |
||
Revisión como estaba o 22 de novembro de 2016 ás 18:53
- Este artigo trata sobra a hortaliza, para a alga véxase verza de mar.
Verza | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Verzas ou coias galegas | |||||||||||||||||||
Clasificación científica | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Nome binomial | |||||||||||||||||||
'Brassica oleracea var. acephala' L.,Sp. Pl., vol. 2, p. 667. 1753 [1] |
A verza, tamén coñecida coma col galega, coia galega ou verza galega, é unha variedade de col (Brassica oleracea var. acephala), de toco bastante alto e follas largas, usada no típico caldo de verzas da Galiza e de Portugal e tamén na confección da sopa coñecida como caldo verde, típica de Portugal. Tamén é popular en Asturias, Cantabria e o País Vasco e Navarra, así como no norte de Castela e León (Burgos, Palencia, León).
Caracterízase (e de aí o nome da variedade, acephala) porque as follas non forman a cabeza terminal típica das coles, senón que van nacendo ao longo do talo ou canoto.
Tamén se lle chama verza á folla das coias en xeral.
Etimoloxía
O termo galego verza vén do nome latino brassica (o xénero). Os termos col, coia, coube e coella veñen do latín caulis (caule, talo).[1] En portugués, esta planta denomínase couve-galega.
Cultivo
Esta variedade é cultivada principalmente en Europa e América. Aínda que sexa moi utilizada na cociña do Brasil, prefire climas fríos en vez de climas tropicais. Constitúe a variedade máis robusta de couve, tendo algunha caules subleñosos. Tolera case todo o tipo de solos, preferindo terreos con drenaxe satisfactoria -os terreos moi húmidos provocan a putrefacción das raíces que forman tubérculos como síntoma-. Son tamén moi resistentes ás pragas, como a mosca da col (Delia radicum), aínda que as larvas da bolboreta da col tamén provoquen algúns estragos nos cultivos.
Ademais do seu uso na alimentación humana, as follas empréganse adoito para a ceba do gando, especialmente porcino.
Pragas e enfermidades
- Helicoverpa armigera Cadela da verdura, eiruga da coia[2].
- Pulgóns.
- Vermes cinsentos
- Gurgullo das coles.
- Hernia da col[2].
- Brevicoryne brassicae pulgón da verza[3].
- Pieris brassicae bolboreta da col, bolboreta da verza.
- Pieris rapae bolboreta pequena da col.
Historia
Até o final da Idade Media, a verza constituía a verdura máis utilizada en Europa. Na Grecia xa se consumían variedades crespas ou máis lisas, no século IV a.C.. Estas, xa referidas polos antigos romanos como couve sabeliana, son consideradas as formas ancestrais das verzas actuais. Hoxe pódense diferenciar de acordo coa lonxitude do caule e polas características das follas. A cor das follas varía entre o glauco, verde-escuro, verde-violáceo ou castaño-violeta.
Uso culinario
As follas novas de verzas deste tipo poden ser utilizadas en saladas, apreciándose particularmente o uso concomitante de amendoíns torrados, améndoas torradas con mollo de soia e pemento vermello.
O caldo verde portugués e galego teñen como principais ingredientes a pataca e a verza. No noroeste da Alemaña, nas cidades de Bremen e Oldenburg, desenvolveuse toda unha cultura relacionada con estes tipos de verza. É frecuente que os restaurantes fagan as "Grünkohlfahrt", principalmente en xaneiro, onde se consome grandes cantidades de verzas, salchichas e schnaps. Existen festivais anuais en que se elixe, inclusive, o "rei das verzas."
Son vexetais ricos en ferro, vitamina C e calcio. Debido ao seu valor nutricional, é un dos alimentos preferidos dos vexetarianos.
Literatura
A escola Kailyard, na literatura escocesa, que incluíu autores como J. M. Barrie (autor do Peter Pan), caracterizábase por temas relacionados coa vida rural tradicional escocesa. Kailyard significa "campo de verzas".
Notas
Véxase tamén
Bibliografía
- ÁLVAREZ GIMÉNEZ, E.: Refranero agrícola y metereológico gallego. Pontevedra, 1904.
- FERRO RUIBAL, X. (Dir.) et al: Diccionario dos nomes galegos. Ir Indo, Vigo 1992.
- GÁRFER, J.L. e FERNÁNDEZ, C.: Adivinancero popular gallego. Taurus Ediciones, Madrid 1984.
- LEIRO LOIS, Adela (dir.): Cambados: a tradición oral. Colexio Público Castrelo, Cambados 1986.
- MOREIRAS SANTISO, Xosé: Os mil e un refrás galegos do home. Ed. do autor. Lugo 1977.
- PÉREZ BALLESTEROS, José: Cancionero popular gallego y en particular de la provincia de la Coruña, 1885-1886 (reed. facs. Akal, Madrid 1979).
- RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego-castellano. Galaxia, Vigo 1958-1961.