Dolmen: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
m →‎Véxase tamén: {{Control de autoridades}}
Isili0n (conversa | contribucións)
Liña 7: Liña 7:
==Clasificación==
==Clasificación==
[[Ficheiro:Dolmen 'Pedra da Arca'.jpg|220px|miniatura|Pedra da Arca]]
[[Ficheiro:Dolmen 'Pedra da Arca'.jpg|220px|miniatura|Pedra da Arca]]
Dentro dos monumentos megalíticos é pertinente facer a distinción entre [[mámoa]]s e dolmens:
Dentro dos monumentos megalíticos é pertinente facer a distinción entre [[mámoa]]s e dolmens:
* Os '''dolmens''' ou '''antas''' serían a parte interna dos enterramentos, consistente nun grupo de pedras colocadas conformando unha especie de [[caseta]]. Estas pedras irían recubertas con terra e esta con pequenos croios.
* Os '''dolmens''' ou '''antas''' serían a parte interna dos enterramentos, consistente nun grupo de pedras colocadas conformando unha especie de [[caseta]]. Estas pedras irían recubertas con terra e esta con pequenos croios.
* A ''mámoa'' é ese túmulo de terra e croios que cobre o ''dolmen''. Co paso do tempo, estas pedras iríanse cubrindo de terra e vexetación, camuflando o monumento dentro da paisaxe.
* A mámoa é ese túmulo de terra e croios que cobre o dolmen. Co paso do tempo, estas pedras iríanse cubrindo de terra e vexetación, camuflando o monumento dentro da paisaxe.


Estes monumentos foron frecuentemente espoliados e desprovistos da protección orixinal, xa que segundo as crenzas populares, os [[enterramento neolítico| enterramentos neolíticos]] agachaban importantes riquezas no seu interior. Sirva como exemplo destas afirmacións a licenza que no [[século XVII]] lle concedeu a [[Coroa española]] ao [[Licenciado Vázquez de Orxas]] para escavar os monumentos megalíticos na busca de tesouros.
Estes monumentos foron frecuentemente espoliados e desprovistos da protección orixinal, xa que segundo as crenzas populares, os [[enterramento neolítico|enterramentos neolíticos]] agachaban importantes riquezas no seu interior. Sirva como exemplo destas afirmacións a licenza que no [[século XVII]] lle concedeu a [[Coroa española]] ao [[Licenciado Vázquez de Orxas]] para escavar os monumentos megalíticos na busca de tesouros.


==Etimoloxía==
==Etimoloxía==
Parece ser que Théophile Malo Corret de la Tour d'Auvergne foi quen "inventou" o termo «dolmen», sendo despois retomado por Pierre Jean-Baptiste Legrand d'Aussy (1737-1800), quen propón unha visión diferente da función do dolmen, interpretándoo xa non como unha mesa de sacrificio senón máis ben como sepultura.
Parece ser que Théophile Malo Corret de la Tour d'Auvergne foi quen "inventou" o termo «dolmen», sendo despois retomado por Pierre Jean-Baptiste Legrand d'Aussy (1737-1800), quen propón unha visión diferente da función do dolmen, interpretándoo xa non como unha mesa de sacrificio senón máis ben como sepultura.


O termo semellaría estar acuñado a partir das palabras [[Bretaña|bretoas]] ''t(d)aol'', mesa e ''men'', pedra. Non obstante, este nome non está rexistrado como bretón , sendo «Liah vaen» o nome bretón real para designar un dolmen. Por outra banda, certos dicionarios etimolóxicos asocian o termo co córnico «tolmen», que nomearía na súa orixe un círculo de pedras.
O termo semellaría estar acuñado a partir das palabras [[Bretaña|bretoas]] ''t(d)aol'' 'mesa' e ''men'' 'pedra'. Non obstante, este nome non está rexistrado como bretón, sendo «Liah vaen» o nome bretón real para designar un dolmen. Por outra banda, certos dicionarios etimolóxicos asocian o termo co córnico «tolmen», que nomearía na súa orixe un círculo de pedras.


===Palabras galegas tradicionalmente usadas co mesmo significado===
===Palabras galegas tradicionalmente usadas co mesmo significado===
[[Ficheiro:Dolmen de Meixoeiro - Mos - Pontevedra.jpg|Dolmen do Meixoeiro, Mos|220px|miniatura]]
[[Ficheiro:Dolmen de Meixoeiro - Mos - Pontevedra.jpg|Dolmen do Meixoeiro, Mos|220px|miniatura]]
Dentro das palabras patrimoniais galegas utilizadas para referirnos a estas estruturas atopámonos principalmente con '''''anta''''', procedente do latín ''anta'' (término arquitectónico usado para referirse ao [[lintel]] dunha porta). Segundo [[Luis Monteagudo]], esta denominación utilizouse nun primeiro momento para referirse aos dolmens e logo para referirse a unha lousa de pedra en xeral.
Dentro das palabras patrimoniais galegas utilizadas para referirnos a estas estruturas atopámonos principalmente con '''''anta''''', procedente segundo [[Joan Coromines i Vigneaux|Joan Coromines]] do latín ''antae, antarum'', para denominar as columnas da parte frontal dun edificio, colocadas a ambos os lados dunha porta. Tamén esta palabra latina pertencería probablemente a unha antiquísima familia [[Linguas indoeuropeas|indoeuropea]], da que quedaron restos léxicos en numerosas linguas, con valores como ‘fin’, ‘límite’ ou ‘fronteira’.<ref>{{Cita web|url=http://portaldaspalabras.gal/lexico/setestrelo/sete-palabras-megaliticas/|páxina-web=Portal das Palabras|título=Sete palabras megalíticas|data-acceso=14 de novembro de 2016}}</ref> Segundo [[Luís Monteagudo]], esta denominación utilizouse nun primeiro momento para referirse aos dolmens e logo para referirse a unha lousa de pedra en xeral. Da verba ''anta'' proceden algúns diminutivos como ''antela'' ou ''antiña''.
Da verba ''anta'' proceden algúns diminutivos como ''antela'' ou ''antiña''.


Outra palabra usada para referirse a este tipo de monumentos é '''''arca''''' que, segundo Monteagudo, podería proceder de ''arceo'' (prohibir o paso) e que en primeiro lugar significou marco, límite. Tamén, segundo Monteagudo, podería vir directamente do [[latín]] ''arca'' no significado de ''caixa'', ''furna'', ''cofre''.
Outra palabra usada para referirse a este tipo de monumentos é '''''arca''''' que, segundo Monteagudo, podería proceder de ''arceo'' (prohibir o paso) e que en primeiro lugar significou marco, límite. Tamén, segundo Monteagudo, podería vir directamente do [[latín]] ''arca'' no significado de 'caixa', 'furna' ou 'cofre'.
Algúns derivados de arca son ''arcal'', ''arqueta'' ou ''arquiña''.
Algúns derivados de arca son ''arcal'', ''arqueta'' ou ''arquiña''.


Outras denominacións utilizadas para referirse a estas estruturas son ''casa'', ''caseta'', ''forno'', forniño'' ou ''altar''.
Outras denominacións utilizadas para referirse a estas estruturas son ''casa'', ''caseta'', ''forno'', ''forniño'' ou'' altar.''


== O dolmen no folclore==
== O dolmen no folclore==

Revisión como estaba o 14 de novembro de 2016 ás 17:31

Dolmen de Axeitos, Ribeira

Un dolmen ou anta é un monumento megalítico tumulario colectivo, datado desde o fin do V milenio a.C. ata o fin do III milenio a.C. en Europa, e ata o I milenio no Extremo Oriente. Está constituído por unha cámara formada por unha gran laxe pousada horizontalmente sobre pedras verticais que a sustentan (ortóstatos).

Clasificación

Pedra da Arca

Dentro dos monumentos megalíticos é pertinente facer a distinción entre mámoas e dolmens:

  • Os dolmens ou antas serían a parte interna dos enterramentos, consistente nun grupo de pedras colocadas conformando unha especie de caseta. Estas pedras irían recubertas con terra e esta con pequenos croios.
  • A mámoa é ese túmulo de terra e croios que cobre o dolmen. Co paso do tempo, estas pedras iríanse cubrindo de terra e vexetación, camuflando o monumento dentro da paisaxe.

Estes monumentos foron frecuentemente espoliados e desprovistos da protección orixinal, xa que segundo as crenzas populares, os enterramentos neolíticos agachaban importantes riquezas no seu interior. Sirva como exemplo destas afirmacións a licenza que no século XVII lle concedeu a Coroa española ao Licenciado Vázquez de Orxas para escavar os monumentos megalíticos na busca de tesouros.

Etimoloxía

Parece ser que Théophile Malo Corret de la Tour d'Auvergne foi quen "inventou" o termo «dolmen», sendo despois retomado por Pierre Jean-Baptiste Legrand d'Aussy (1737-1800), quen propón unha visión diferente da función do dolmen, interpretándoo xa non como unha mesa de sacrificio senón máis ben como sepultura.

O termo semellaría estar acuñado a partir das palabras bretoas t(d)aol 'mesa' e men 'pedra'. Non obstante, este nome non está rexistrado como bretón, sendo «Liah vaen» o nome bretón real para designar un dolmen. Por outra banda, certos dicionarios etimolóxicos asocian o termo co córnico «tolmen», que nomearía na súa orixe un círculo de pedras.

Palabras galegas tradicionalmente usadas co mesmo significado

Dolmen do Meixoeiro, Mos

Dentro das palabras patrimoniais galegas utilizadas para referirnos a estas estruturas atopámonos principalmente con anta, procedente segundo Joan Coromines do latín antae, antarum, para denominar as columnas da parte frontal dun edificio, colocadas a ambos os lados dunha porta. Tamén esta palabra latina pertencería probablemente a unha antiquísima familia indoeuropea, da que quedaron restos léxicos en numerosas linguas, con valores como ‘fin’, ‘límite’ ou ‘fronteira’.[1] Segundo Luís Monteagudo, esta denominación utilizouse nun primeiro momento para referirse aos dolmens e logo para referirse a unha lousa de pedra en xeral. Da verba anta proceden algúns diminutivos como antela ou antiña.

Outra palabra usada para referirse a este tipo de monumentos é arca que, segundo Monteagudo, podería proceder de arceo (prohibir o paso) e que en primeiro lugar significou marco, límite. Tamén, segundo Monteagudo, podería vir directamente do latín arca no significado de 'caixa', 'furna' ou 'cofre'. Algúns derivados de arca son arcal, arqueta ou arquiña.

Outras denominacións utilizadas para referirse a estas estruturas son casa, caseta, forno, forniño ou altar.

O dolmen no folclore

Nas crenzas populares bretoas, os dolmens ábrense durante a noite de Nadal para mostrar os tesouros dos que son gardiáns.

Véxase tamén

Outros artigos

Ligazóns externas

  1. "Sete palabras megalíticas". Portal das Palabras. Consultado o 14 de novembro de 2016.