Lizarra: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
Imxavitooh (conversa | contribucións)
48.052 edicións
Sen resumo de edición
m Arranxos varios using AWB
Liña 41: Liña 41:
|sitio web = [http://www.estella-lizarra.com/es/ www.estella-lizarra.com]
|sitio web = [http://www.estella-lizarra.com/es/ www.estella-lizarra.com]
}}
}}
'''Lizarra'''<ref name="Diciopedia">Ver entrada «Serrano Rodríguez, Marco Antonio». {{cita libro |título=[[Diciopedia do século 21]] |isbn=9788482893600 |outros=Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición)|ano=2007 |editorial=Editorial Galaxia |páxina=1921|volume=3}}</ref> (en [[lingua éuscara|éuscaro]]) ou '''Estella'''<ref>Forma empregada por exemplo en {{cita libro |título=O corazón portugués |apelidos=Loureiro |nome=Ramón |editorial=Galaxia |ano=2000 |páxina=77}}.</ref> (en [[lingua castelá|castelán]]; oficialmente ''Estella-Lizarra''), chamada en [[galego-portugués|galego medieval]] '''Estela''',<ref>{{cita libro |título=Cantigas d'amigo dos trovadores galego-portugueses |volume=III |editor=José Joaquim Nunes |editorial=Imprensa da Universidade (Coimbra) |ano=1928}}</ref> é unha [[cidade]] e municipio da zona media da [[Comunidade Foral de Navarra]], en [[España]]. É a capital do [[meiriñado de Estella]] e da comarca de Tierra Estella ou Lizarrerria, situada a metade de camiño entre as cidades capitais de [[Pamplona]] e de [[Logroño]], na [[A Rioxa|Rioxa]], nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra.
'''Lizarra'''<ref name="Diciopedia">Ver entrada «Serrano Rodríguez, Marco Antonio». {{cita libro |título=[[Diciopedia do século 21]] |isbn=9788482893600 |outros=Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición)|ano=2007 |editorial=Editorial Galaxia |páxina=1921|volume=3}}</ref> (en [[lingua éuscara|éuscaro]]) ou '''Estella'''<ref>Forma empregada por exemplo en {{cita libro |título=O corazón portugués |apelidos=Loureiro |nome=Ramón |editorial=Galaxia |ano=2000 |páxina=77}}.</ref> (en [[lingua castelá|castelán]]; oficialmente ''Estella-Lizarra''), chamada en [[galego-portugués|galego medieval]] '''Estela''',<ref>{{cita libro |título=Cantigas d'amigo dos trovadores galego-portugueses |volume=III |editor=José Joaquim Nunes |editorial=Imprensa da Universidade (Coimbra) |ano=1928}}</ref> é unha [[cidade]] e municipio da zona media da [[Comunidade Foral de Navarra]], en [[España]]. É a capital do [[meiriñado de Estella]] e da comarca de Tierra Estella ou Lizarrerria, situada a metade de camiño entre as cidades capitais de [[Pamplona]] e de [[Logroño]], na [[A Rioxa|Rioxa]], nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra.


== Etimoloxía ==
== Etimoloxía ==
O seu nome oficial é '''Estella-Lizarra'''. Antigamente o poboado recibía o nome de Lizarra, ata a creación da cidade en [[1076]]. Na colección diplomática de Irache son frecuentes en documentos do século XI as referencias a este poboado denominado, segundo os casos, Leizarrara, Lizarrara, Liçarrara, Lizarara, Liçarra e Lizarra. O topónimo, inequivocamente en lingua vasca, nalgunhas ocasións interpretouse como ''ilizar'', "cidade antiga", e tamén como ''elizar'', "igrexa antiga"; con todo parece ter maior solvencia a etimoloxía ''lizar'', "freixo" en éuscaro, relacionada coa posible abundancia desta árbore na paraxe.
O seu nome oficial é '''Estella-Lizarra'''. Antigamente o poboado recibía o nome de Lizarra, ata a creación da cidade en [[1076]]. Na colección diplomática de Irache son frecuentes en documentos do século XI as referencias a este poboado denominado, segundo os casos, Leizarrara, Lizarrara, Liçarrara, Lizarara, Liçarra e Lizarra. O topónimo, inequivocamente en lingua vasca, nalgunhas ocasións interpretouse como ''ilizar'', "cidade antiga", e tamén como ''elizar'', "igrexa antiga"; con todo parece ter maior solvencia a etimoloxía ''lizar'', "freixo" en éuscaro, relacionada coa posible abundancia desta árbore na paraxe.


Outra das posibles orixes do nome, relacionado tamén coa propia fundación da cidade polo Rei de Navarra [[Sancho Ramírez]], como punto de atención ao peregrino ao seu paso polo [[camiño de Santiago]] navarro, é o [[Lingua latina|latín]] ''stella'' (estrela). Hai varias referencias á denominación L'izarra, traída por habitantes de orixe franca, e que poden dar orixe a este nome. De feito, a presenza dunha estrela de oito puntas nos monumentos da cidade remóntase ao seu estadio fundacional, punto que parece testemuñar esta etimoloxía. A estrela permaneceu ata a actualidade como símbolo distintivo da cidade
Outra das posibles orixes do nome, relacionado tamén coa propia fundación da cidade polo Rei de Navarra [[Sancho Ramírez]], como punto de atención ao peregrino ao seu paso polo [[camiño de Santiago]] navarro, é o [[Lingua latina|latín]] ''stella'' (estrela). Hai varias referencias á denominación L'izarra, traída por habitantes de orixe franca, e que poden dar orixe a este nome. De feito, a presenza dunha estrela de oito puntas nos monumentos da cidade remóntase ao seu estadio fundacional, punto que parece testemuñar esta etimoloxía. A estrela permaneceu ata a actualidade como símbolo distintivo da cidade


== Xeografía ==
== Xeografía ==

Revisión como estaba o 18 de abril de 2016 ás 21:08

Coordenadas: 42°40′8″N 2°1′51″O / 42.66889, -2.03083 Modelo:Cidade Lizarra[1] (en éuscaro) ou Estella[2] (en castelán; oficialmente Estella-Lizarra), chamada en galego medieval Estela,[3] é unha cidade e municipio da zona media da Comunidade Foral de Navarra, en España. É a capital do meiriñado de Estella e da comarca de Tierra Estella ou Lizarrerria, situada a metade de camiño entre as cidades capitais de Pamplona e de Logroño, na Rioxa, nunha zona de unión entre a Montaña e a Ribera Alta de Navarra.

Etimoloxía

O seu nome oficial é Estella-Lizarra. Antigamente o poboado recibía o nome de Lizarra, ata a creación da cidade en 1076. Na colección diplomática de Irache son frecuentes en documentos do século XI as referencias a este poboado denominado, segundo os casos, Leizarrara, Lizarrara, Liçarrara, Lizarara, Liçarra e Lizarra. O topónimo, inequivocamente en lingua vasca, nalgunhas ocasións interpretouse como ilizar, "cidade antiga", e tamén como elizar, "igrexa antiga"; con todo parece ter maior solvencia a etimoloxía lizar, "freixo" en éuscaro, relacionada coa posible abundancia desta árbore na paraxe.

Outra das posibles orixes do nome, relacionado tamén coa propia fundación da cidade polo Rei de Navarra Sancho Ramírez, como punto de atención ao peregrino ao seu paso polo camiño de Santiago navarro, é o latín stella (estrela). Hai varias referencias á denominación L'izarra, traída por habitantes de orixe franca, e que poden dar orixe a este nome. De feito, a presenza dunha estrela de oito puntas nos monumentos da cidade remóntase ao seu estadio fundacional, punto que parece testemuñar esta etimoloxía. A estrela permaneceu ata a actualidade como símbolo distintivo da cidade

Xeografía

Situada a 421 metros de altitude, rodeada por montañas: Montejurra, Peñaguda, Cruz de los Castillos, Monte de Santa Bárbara e Belástegui e tan oculta entre elas para quen se achega que, segundo o devandito, "non se ve Estella ata chegar a ela". Este cerco de montañas que a rodea suaviza o seu clima, abrigándoa do vento.

Río Ega ao seu paso por Estella.

Cruzada polo río Ega, afluente do río Ebro, aséntase nun gran meandro do mesmo, que proporciona auga para as leiras e zonas axardinadas, entre as que destaca o chamado paseo de "Os Chairos".

Dispón de boas comunicacións por estrada con:

Localidades limítrofes

Estella limita cos seguintes termos municipais: ao oeste con Aiegi e Allín; ao norte con Allín, a facería 21 de Navarra e o Val de Yerri; ao leste co Val de Yerri e Villatuerta; e ao sur con Aberin.

Demografía

1897 1900 1930 1940 1950 1960 1970 1975 1981 1991 1998 2000 2002 2004 2006
5.114 5.766 6.355 6.568 7.296 8.209 10.200 11.267 12.230 12.741 12.535 12.683 13.150 13.439 13.892

Monumentos

Pazo dos Reis de Navarra.
  • Igrexa de San Pedro da Rúa.
  • Igrexa de San Miguel.
  • Igrexa do Santo Sepulcro.
  • Basílica de Nosa Señora do Puy.
  • Convento de Santa Clara.
  • Igrexa parroquial de San Xoán.
  • Castelo de Zalatambor.
  • Pazo dos Reis de Navarra.
  • Pazo de Xustiza.

Notas

  1. ↑ Ver entrada «Serrano Rodríguez, Marco Antonio». Diciopedia do século 21 3. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición). Editorial Galaxia. 2007. p. 1921. ISBN 9788482893600. 
  2. ↑ Forma empregada por exemplo en Loureiro, Ramón (2000). O corazón portugués. Galaxia. p. 77. .
  3. ↑ José Joaquim Nunes, ed. (1928). Cantigas d'amigo dos trovadores galego-portugueses III. Imprensa da Universidade (Coimbra). 

Véxase tamén

Ligazóns externas

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lizarra&oldid=3888879»