Mercurio (deus)

Estatua de Mercurio, de Artus Quellino, século XVII.

Reprodución ampliada da escultura en bronce da Época romana, século III-IV, atopada no Couto de Altamira, Taboexa, As Neves. Conservada actualmente no Museo de Pontevedra.

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Mercurio.

Na relixión romana, Mercurio (latín: Mercurius, -ii) era o deus dos mercadores, o lucro e o comercio. Fillo de Maia e Xúpiter. O seu nome está relacionado co latín merx, mercis. A denominación etrusca era Turms. Foi asimilado ao deus grego Hermes.

O seu nome, Mercurio, foi utilizado para nomear obxectos diversos, como o planeta Mercurio, ou o elemento químico homónimo.

Atributos

Os atributos tradicionais, cos que era representado, son a bolsa -na man, o máis común-, o cabalo Pegaso alado ou non, o bastón caduceo, as sandalias aladas, o chapeu ou petasus, así como o galo (símbolo do novo día e a esperteza) e/ou o macho cabrío (símbolo da fertilidade) e, mesmo, a tartaruga (pois a lenda narraba que o deus inventara a lira, usando a concha dun destes animais).

Mitoloxía

Mercurio non aparece entre os numinosos dei indigetes, da primitiva relixión romana. Mais ben, reasumiu os deuses Luceres, que sufrirían o sincretismo coa relixión grega, durante a época da República, a partir do século III a.C. Mercurio, esencialmente, tiña o mesmo aspecto que Hermes, co seu petasus, as ás nos tornecelos, apoiábase no caduceo, e ía acompañado do galo, o bode ou o sapoconcho.

Como Hermes, era tamén o mensaxeiro dos deuses e deus do comercio, en particular do comercio de cereais. Era considerado así mesmo como un deus da abundancia e do éxito nos negocios, especialmente na Galia. Ao igual que Hermes, Mercurio era tido por un deus psicopompo, é dicir, guía das ánimas no mundo de ultratumba. Como psicopompo, xustifícase a presenza ao seu lado do can, animal vinculado á noite, a lúa e os mortos. Aínda máis, Ovidio, escribiu que Mercurio levou os soños de Morfeo desde o val de Hypnos, o Soño, ata os durmidos humanos.

O templo de Mercurio no Circo Máximo, entre os outeiros do Aventino e o Palatino, foi erguido en -495. Este era un sitio apropiado para adorar a un veloz deus do comercio e as viaxes, dado que non só era un lugar para carreiras, senón tamén un centro de comercio e negocios. A súa colocación entre o Aventino, centro histórico da emerxencia da plebe, e o Palatino, centro da aristocracia, enfatizaba o papel de Mercurio, como mediador.

Debido a que Mercurio non fora unha das deidades primarias sobreviventes do Reino de Roma, non lle fora asignado un flamen ou sacerdote, pero tiña unha óptima festa o 15 de maio, as Mercurialia. Durante as Mercurialia, os mercadores salpicaban auga sobre as cabezas propias, auga que sacaban do pozo sagrado do deus, sito preto da Porta Capena.

Nomes e epítetos

Mercurio, denominado entre os romanos Mercurius e, ocasionalmente, en primitivos escritos, Merqurius, Mirqurios ou Mircurios, tiña varios epítetos que representaban diferentes aspectos ou roles, ou mostraban o sincretismo con deidades non romanas. Eis algúns dos máis coñecidos:

• Mercurius Artaios, combinación de Mercurio co deus celta Artaios, un deus barbado e cazador, que recibía culto en Beaucroissant, Francia.

• Mercurius Arvernus, neste caso co deus celta Arvernus. Arvernus era adorado no país do río Rin, posibelmente como divindade da tribo dos Arverni.

• Mercurius Cissonius, combinación de Mercurio co deus celta Cissonius, que aparece en inscricións espalladas nunha área que vai da actual Colonia, Alemaña, a Saintes, Francia.

• Mercurius Esibraeus, combinación da deidade lusitana Esibraeus e Mercurio. Esibraeus aparece só nunha inscrición de Medelim, Portugal; posibelmente é identificábel co deus Bandua Isibraiegus, citado noutra inscrición da próxima aldea de Bemposta.

• Mercurius Gebrinius, combinación de Mercurio co deus celta ou xermánico Gebrinius, que se cita na epígrafe dun altar procedente de Bonn, Alemaña.

• Mercurius Moccus, do deus céltico Moccus, asimilado a Mercurio, sinalado en inscrición de Langres, Francia. O nome Moccus, do celta: "porco", suxire que a deidade estaría ligada á caza do xabarín ou porco montés.

• Mercurius Visucius, combinación co deus celta Visucius, indicado en epígrafe procedente de Stuttgart, Alemaña. Visucius foi adorado primeiramente nas zonas fronteirizas entre a Galia e Xermania. Mais certos aspectos do deus non romano suxiren que tamén se podía asimilar a Marte, consonte unha inscrición a "Mars Visucius" achada na Galia.

Véxase tamén

Outros artigos

• Hermes