Numeración grega

A numeración grega da Antigüidade era dobre: podíase escribir as cifras e os números ben por medio de signos chamados «acrofónicos» porque representaban grosso modo a prieira letra do seu nome en grego antigo ben por medio de letras, como a numeración hebrea ou árabe. Hoxe en día, as cifras que se empregan en Grecia son as árabes.

Numeración acrofónica

[En preparación]

Numeración alfabética

Este sistema existe aínda hoxe en Grecia, ao xeito dos nosos números romanos na Galiza. Utiliza ademais das letras normais do alfabeto grego, tres letras arcaicas, digamma (trazado as máis das veces como stigma), qoppa (distinto do qoppa literal antigo) e sampi (evolución dunha letre máis antiga). Puramente aditiva, esta numeración non precisa do emprego do cero. Con todo, o cálculo baseado sobre estas escrituras é imposible: os antigos gregos utilizaban fichas situadas sobre ábacos, de madeira ou de mármore, divididos en columnas.

Historia

A numeración alfabética é máis recente cá acrofónica. Foi introducida en Atenas ao mesmo tempo da adopción do modelo xónico de Mileto, en -403. Con todo é máis antiga xa que se atopan testemuños en Mileto do -700. Por isto é chamada tamén «numeración milesia»; o alfabeto de Mileto, convertido en «clásico» grazas a Atenas, non empregaba as tres letras suplementarias mencionadas na escritura das palabras: o seu mantemento na numeración é, pois, un arcaismo que se explica pola necesidade de teren á súa disposición tres veces nove signos diferentes.

Estes signos, que evolucionaron co tempo, transmitíronse a outras escrituras que tomaran en préstamo o resto das letras gregas: o alfabeto copto, o alfabeto gótico e o alfabeto cirílico.

Lista dos signos

Cifra árabe	Cifra grega
1	α
2	β
3	γ
4	δ
5	ε
6	ϝ (digamma) ou ϛ (stigma)
7	ζ
8	η
9	θ
10	ι
20	κ
30	λ
40	μ
50	ν
60	ξ
70	ο
80	π
90	ϟ (koppa)
100	ρ
200	σ
300	τ
400	υ
500	φ
600	χ
700	ψ
800	ω
900	ϡ (sampi)
1000	͵α
20000	͵κ

Usos

Na antigüidade, era frecuente suliñar as letras utilizadas para o valor numeral para distinguilas do resto do texto. Esta numeración transmitiuse a algúns alfabetos derivados do grego, é o caso aínda da copto, e foino mutatis mutandis en gótico e en cirílico utilizado en eslavo antigo. Ás veces, as letras tamén se suliñan. En eslavo antigo, a barra baixa a que estaban estas letras numéricas contértese nun til chamao titlo. As decenas seguen ás unidades ata o dezanove.

Candos os textos comezaron a se imprimir, e basicamente por cuestiónstipográficas principalmente, o suliñado superior mudou nun signo único — situado á dereita das letras numéricas — parecido a un acento agudo. Este signo, chamado κεραία keréa «corno» codifícase independentemente en Unicode e leva o número U+0374 («signo numeral grego»). Moitos editores confundiron a κεραία co acento agudo ou o apóstrofo, cousa que é incorrecto semanticamente.

Así, o número 11 escribíase ΑΙ̅, coa κεραία, αιʹ. A κεραία rsubstitúese nos números superiores a 999 por outro caracter que se escribe á esquerda, a αριστερή κεραία aristerí keréa «corno situado á esquerda»: ͵. Por veces, as dúas κεραία empréganse conxuntamente.

En fin, como a letra ϛ (stigma) hoxe xa non se usa, a cifra 6 correspondente escríbese co dígrafo «στ».

Exemplo

Cifra árabe	Cifra grega
16	ιστʹ ou ιϛʹ
28	κηʹ
750	ψνʹ
4094	͵δϟδ

Descendencia

A numeración alfabética graga fixo nacer, directamente ou non, as numeracións alfabéticas seguintes:

• numeración gótica
• numeración copta
• numeración eslava
• numeración etíope

Artigos relacionados

• sistemas de numeración
• letras suplementarias do alfabeto grego
• alfabeto grego