Muros

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Muros (homónimos).

Muros
Porto de Muros.
Situación
Xentilicio	muradán/muradá
Xeografía
Provincia	Provincia da Coruña
Comarca	Comarca de Muros
Poboación	9.117 hab. (2014)
Área	72,9 km²
Densidade	125,06 hab./km²
Entidades de poboación	8 parroquias
Capital do concello	Muros
Política (2015)
Alcaldesa	María Xosé Alfonso Torres (CxG)
Concelleiros	BNG: 2 PPdeG: 4 PSdeG-PSOE: 4 Outros: CxG: 3
Eleccións municipais en Muros
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	76,77%
Na rede
www.muros.es
[ editar datos en Wikidata ]

Muros é un concello da provincia da Coruña, pertencente á Comarca de Muros. Está situado no extremo norte da ría de Muros e Noia, a máis setentrional das rías Baixas.

Segundo o IGE no 2014 tiña unha poboación de 9.117 habitantes (9.787 no 2009, 9.999 no 2006, 9.995 no 2005, 10.050 no 2004, 10.095 en 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é muradá para o feminino ou muradán para o masculino.

Poboación

Censo Total (Habitantes)	9.117 (2014)
Menores de 15 anos	956 (10.48 %)
Entre 15 e 64 anos	5.561 (60.99 %)
Maiores de 65 anos	2.600 (28.52 %)

Evolución da poboación de Muros   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
9.130	10.282	11.155	12.302	10.050	9.787	9.565	9.437
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Clima

O clima de Muros é propio do dominio oceánico hiperhúmedo aínda que, debido á orientación ó sur dominante e á protección dos ventos polas serras que o delimitan, permite a suavidade de certos trazos climáticos. A concentración de precipitacións non outono-inverno e o descenso no verán é patente, tanto que incluso nalgún se chega a falar de aridez estival e déficit hídrico, vinculado á dificultade de reter a auga por parte do substrato areoso.

Historia

Na zona atopáronse restos prehistóricos, como os petróglifos de Louro e Serres, así como castros da época castrexa e calzadas do período da romanización.

No século X o rei Sancho IV de Castela mandou repoboar a zona entre O Ézaro e Ponte Nafonso, nomeando a zona como Póboa de Muro. O primeiro emprazamento correspondíase coa parte sur do actual. O primeiro documento no que se documenta este lugar é de 1286, En 1298 Fernando IV doa esta vila á mitra compostelá, desaparecendo do seu escudo o castelo e o león (símbolos dos reis de Castela) e pasando a figurar nel dúas vieiras, que representan a igrexa compostelá. A mediados do século XV o rei Xoán II de Castela habilitou o porto da vila para exportar e importar mercadorías.

A vila foi gañando importancia co tempo, e en 1520 foi amurallada. A construción, de entre 3 e 4 m de grosor e até 7 de altura, dividía a poboación en dous barrios perfectamente delimitados: A Cerca e A Axesta. A porta principal de acceso era a Porta da Vila, flanqueada por dúas poderosas torres defensivas, estaba situada preto da actual Casa Consistorial, A muralla tiña outras dúas portas e dezaoito torres ameadas de até 11 m de altura. Tamén en 1520 Alonso III de Fonseca mandou construír o forte de Monte Louro para defenderse dos ataques dos piratas. En 1544 tivo lugar a batalla de Muros, na que a Armada Española, mandada polo almirante Álvaro de Bazán, derrotou a escuadra francesa. Nesa época o goberno local reuníase no adro da igrexa de San Pedro. A finais do século XVI o marqués de Cerralbo construíu un castelo nas inmediacións da vella lonxa, que no século XVIII chegou a contar con 12 canóns.

En marzo de 1809, no marco da Guerra da Independencia, a vila foi destruída polas tropas napoleónicas en tan só doce horas. Amais dos danos humanos e materiais (190 casas destruídas), queimouse o Arquivo Municipal, o que supuxo a perda da maioría da documentación histórica. No século XIX chegaron á vila emresarios cataláns, que crearon máis de 30 fábricas de salgadura, principalmente de sardiña e arenque. Xunto cos estaleiros, isto marcou a vida laboral e a fisonomía da vila.

A comezos do século XX a vila foi visitada por María Cristina de Habsburgo-Lorena, raíña nai de Afonso XIII. A nobre estivo varios días hospedada co se séquito.

En maio de 1970 a vila foi declarada conxunto histórico-artístico, sendo definida como «Vila mariñeira que conserva os seus valores ambientais, típicos e pintorescos, ó lado da severa grandeza monumental de góticos palacios e templos como o da antiga Colexiata e o Santuario da Virgen do Camiño».

Muros na cultura popular

• Os de Noia son borrachos,/ os de Muros aloqueiros,/ os de Fisterra son mouros,/ e os do Son sonche bucheiros.
  • Aloque ou aloqueiro significan pantano, lameira, e, por extensión, atranco, dificultade, compromiso.
  • Bucheiro pode significar barrigán, tripón; ou pescador de bucheiros, nome local dos muxos.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Muros.

• 
  Casa do concello
• 
  Porto de Muros
• 
  Ría de Muros e Noia, probablemente desde Abelleira, Muros
• 
  Esteiro, Muros
• 
  Monte Louro dende Arnela, Baroña
• 
  Muíño de mareas de Pozo de Cachón
• 
  Capela de San Roque
• 
  Lavadoiro

Lugares de Muros

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Muros vexa: Lugares de Muros.

Véxase tamén

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---