Irixoa: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Explorar o historial de forma interactiva
← Edición máis vellaEdición máis nova →
Contido eliminado Contido engadido
VisualTexto wiki
m Bot - Trocar {{AP}} por {{Artigo principal}}; cambios estética
Liña 55: Liña 55:
'''Irixoa''' é un concello da [[provincia da Coruña]], pertencente á [[comarca de Betanzos]]. Segundo o [[IGE]] en [[2014]] tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio <small>(non oficial)</small> é [[wikt:irixoés|irixoés]].
'''Irixoa''' é un concello da [[provincia da Coruña]], pertencente á [[comarca de Betanzos]]. Segundo o [[IGE]] en [[2014]] tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio <small>(non oficial)</small> é [[wikt:irixoés|irixoés]].


==Xeografía==
== Xeografía ==
[[Ficheiro:Paisaxe Irixoa.jpg|miniatura|esquerda|Paisaxe en Irixoa.]]
[[Ficheiro:Paisaxe Irixoa.jpg|miniatura|esquerda|Paisaxe en Irixoa.]]
===Situación===
=== Situación ===
O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de [[Miño]], [[Vilarmaior]] e [[Monfero]], ao sur con [[Aranga]] e [[Coirós]], ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con [[Paderne]].
O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de [[Miño]], [[Vilarmaior]] e [[Monfero]], ao sur con [[Aranga]] e [[Coirós]], ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con [[Paderne]].


===Orografía e hidrografía===
=== Orografía e hidrografía ===
Está nunha zona de transición entre a chaira da [[Comarca da Terra Chá|Terra Chá]] e as comarcas costeiras das [[As Mariñas|Mariñas]] e [[Ferrolterra]]. Cara ao leste na prolongación da [[Serra da Loba]] están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o [[río Zarzo]], afluente do [[río Mandeo|Mandeo]]. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o [[río Lambre]], que desemboca na [[A Ponte do Porco, San Pantaleón das Viñas, Paderne|Ponte do Porco]].
Está nunha zona de transición entre a chaira da [[Comarca da Terra Chá|Terra Chá]] e as comarcas costeiras das [[As Mariñas|Mariñas]] e [[Ferrolterra]]. Cara ao leste na prolongación da [[Serra da Loba]] están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o [[río Zarzo]], afluente do [[río Mandeo|Mandeo]]. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o [[río Lambre]], que desemboca na [[A Ponte do Porco, San Pantaleón das Viñas, Paderne|Ponte do Porco]].


===Demografía===
=== Demografía ===
{{Hab info|3.561|3.819|3.548|2.138|1.619|1.526|1.502|1.492|1.442}}
{{Hab info|3.561|3.819|3.548|2.138|1.619|1.526|1.502|1.492|1.442}}


Liña 81: Liña 81:
|}
|}


==Historia==
== Historia ==
Durante a [[Idade Media]] a zona pertenceu ao [[arciprestado de Pruzos]], incluíndo tamén as parroquias de [[Paderne, Paderne|Paderne]] e [[Adragonte, Paderne|Adragonte]] (concello de [[Paderne]]), dependente da [[arquidiocese de Santiago de Compostela]], e pertencente ao [[condado de Lemos]]. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no [[Pazo de Irixoa]].
Durante a [[Idade Media]] a zona pertenceu ao [[arciprestado de Pruzos]], incluíndo tamén as parroquias de [[Paderne, Paderne|Paderne]] e [[Adragonte, Paderne|Adragonte]] (concello de [[Paderne]]), dependente da [[arquidiocese de Santiago de Compostela]], e pertencente ao [[condado de Lemos]]. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no [[Pazo de Irixoa]].


Durante o [[Antigo Réxime]] e até o final do [[Reino de Galiza]] a zona pertenceu á [[provincia de Betanzos]]. Trala [[División territorial de España en 1833]] pasou a formar parte da [[provincia da Coruña]].
Durante o [[Antigo Réxime]] e até o final do [[Reino de Galiza]] a zona pertenceu á [[provincia de Betanzos]]. Trala [[División territorial de España en 1833]] pasou a formar parte da [[provincia da Coruña]].


==Cultura==
== Cultura ==
===Símbolos===
=== Símbolos ===
O escudo do concello ten a seguinte descrición: ''de [[ouro (heráldica)|ouro]] e sobre ondas de [[azur]] e [[prata (heráldica)|prata]], un monte de [[sinople]] cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de [[goles]]. Ao timbre, coroa real pechada''. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.
O escudo do concello ten a seguinte descrición: ''de [[ouro (heráldica)|ouro]] e sobre ondas de [[azur]] e [[prata (heráldica)|prata]], un monte de [[sinople]] cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de [[goles]]. Ao timbre, coroa real pechada''. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.


==Economía==
== Economía ==
===Infraestruturas de transporte===
=== Infraestruturas de transporte ===
O municipio está atravesado de oeste a leste pola [[estrada]] comarcal [[AC-640]] ([[Betanzos]] - [[Viveiro]]) e a autonómica [[AC-151]] ([[Montesalgueiro, Muniferral, Aranga|Montesalgueiro]] - [[Pontedeume]]).
O municipio está atravesado de oeste a leste pola [[estrada]] comarcal [[AC-640]] ([[Betanzos]] - [[Viveiro]]) e a autonómica [[AC-151]] ([[Montesalgueiro, Muniferral, Aranga|Montesalgueiro]] - [[Pontedeume]]).


==Medios de comunicación==
== Medios de comunicación ==
Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade ''[[A Casa de 1906]]'', o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.
Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade ''[[A Casa de 1906]]'', o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.


==Galería de imaxes==
== Galería de imaxes ==
{{AP|Galería de imaxes de Irixoa}}
{{Artigo principal|Galería de imaxes de Irixoa}}
<gallery>
<gallery>
Ficheiro:San-cosme-mantaras-irixoa-vista.jpg|Ermida de San Cosme de Mántaras.
Ficheiro:San-cosme-mantaras-irixoa-vista.jpg|Ermida de San Cosme de Mántaras.
Liña 104: Liña 104:
</gallery>
</gallery>


==Notas==
== Notas ==
{{Listaref}}
{{Listaref}}


==Véxase tamén==
== Véxase tamén ==
{{commonscat}}
{{commonscat}}
===Outros artigos===
=== Outros artigos ===
*[[Lugares de Irixoa]]
* [[Lugares de Irixoa]]


{{Irixoa}}
{{Irixoa}}

Revisión como estaba o 10 de marzo de 2015 ás 18:03

Este artigo tan só é un bosquexo
 Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
 Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Irixoa (homónimos).

Coordenadas: 43°14′2.38″N 8°0′57.66″O / 43.2339944, -8.0160167

Irixoa
Escudo de Irixoa
Casa do concello.
Situación
Xentilicio[1]irixoés (non oficial)
Xeografía
ProvinciaProvincia da Coruña
ComarcaComarca de Betanzos
Poboación1.421 hab. (2014)[2][3]
Área68,6 km²[3]
Densidade20,71 hab./km²
Entidades de poboación7 parroquias[4]
Capital do concelloIrixoa
Política (2011)
AlcaldeAntonio Deibe Sanmartín (PPdeG)
ConcelleirosBNG: 1
PPdeG: 7
PSdeG-PSOE: 1
Eleccións municipais en Irixoa
Uso do galego[5] (2011)
Galegofalantes84,84%
Na rede
www.irixoa.es
[ editar datos en Wikidata ]

Irixoa é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2014 tiña 1.421 habitantes. O seu xentilicio (non oficial) é irixoés.

Xeografía

Paisaxe en Irixoa.

Situación

O concello, de 68,6 km², limita ao norte cos municipios de Miño, Vilarmaior e Monfero, ao sur con Aranga e Coirós, ao leste con Monfero e Aranga, e ao oeste con Paderne.

Orografía e hidrografía

Está nunha zona de transición entre a chaira da Terra Chá e as comarcas costeiras das Mariñas e Ferrolterra. Cara ao leste na prolongación da Serra da Loba están o Pico de Vales (702 m) e Monte Vila (684 m), entre os cales nace o río Zarzo, afluente do Mandeo. Cara ao oeste hai un perfil máis suave, polo que discorre o río Lambre, que desemboca na Ponte do Porco.

Demografía

Evolución da poboación de Irixoa   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
3.561 3.819 3.548 2.138 1.619 1.526 1.502 1.492 1.442
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)
Censo total 2014 1.421 habitantes
Menores de 15 anos 82 (5.77 %)
Entre 15 e 64 anos 809 (56.93 %)
Maiores de 65 anos 530 (37.3 %)

Historia

Durante a Idade Media a zona pertenceu ao arciprestado de Pruzos, incluíndo tamén as parroquias de Paderne e Adragonte (concello de Paderne), dependente da arquidiocese de Santiago de Compostela, e pertencente ao condado de Lemos. O Conde nomeaba un xuíz, que exercía no Pazo de Irixoa.

Durante o Antigo Réxime e até o final do Reino de Galiza a zona pertenceu á provincia de Betanzos. Trala División territorial de España en 1833 pasou a formar parte da provincia da Coruña.

Cultura

Símbolos

O escudo do concello ten a seguinte descrición: de ouro e sobre ondas de azur e prata, un monte de sinople cargado de sete estrelas de prata e acompañado de dúas cruces ensanchadas de goles. Ao timbre, coroa real pechada. O cumio a que se refire é o monte de San Antón. As sete estrelas, aluden ás actuais sete parroquias, e as cruces ensanchadas refírense ás igrexas parroquiais de San Antón e Churío.

Economía

Infraestruturas de transporte

O municipio está atravesado de oeste a leste pola estrada comarcal AC-640 (Betanzos - Viveiro) e a autonómica AC-151 (Montesalgueiro - Pontedeume).

Medios de comunicación

Neste concello realizouse a gravación do programa de tele-realidade A Casa de 1906, o primeiro programa de tele-realidade feito en Galicia.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Irixoa.
  • Ermida de San Cosme de Mántaras.
    Ermida de San Cosme de Mántaras.
  • Antigo Cine La Viña na parroquia da Viña.
    Antigo Cine La Viña na parroquia da Viña.

Notas

  1. ↑ Véxase no Galizionario.
  2. ↑ Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. ↑ 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2023) "Irixoa".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
  4. ↑ Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
  5. ↑ Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 

Véxase tamén

Outros artigos

Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias de Irixoa

Ambroa (San Tirso) | Churío (San Martiño) | Coruxou (San Salvador) | Irixoa (San Lourenzo) | Mántaras (Santa María) | Verís (Santa María) | A Viña (Santaia)

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Irixoa&oldid=3471766»