Vietnam: Diferenzas entre revisións
engado máis da en.wiki |
Sen resumo de edición |
||
Liña 45: | Liña 45: | ||
| notas = |
| notas = |
||
}} |
}} |
||
'''Vietnam'''<ref name="RAG">{{DRAG|vietnamita}}</ref> (en [[lingua vietnamita|vietnamita]]: ''Việt Nam'' {{IPA |
'''Vietnam'''<ref name="RAG">{{DRAG|vietnamita}}</ref> (en [[lingua vietnamita|vietnamita]]: ''Việt Nam'' {{IPA|viət˨ næm˧|-|Vietnam.ogg}}), oficialmente '''República socialista do Viet Nam''' (en [[lingua vietnamita|vietnamita]] ''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam'' <small>({{Audio|Công hoà xa hoi chu nghia Viêt Nam.oga|listen|help=no}})</small>) é o [[país]] máis oriental da [[Indochina|Península de Indochina]], no [[Sudeste asiático]]. Cunha poboación estimada de 90 millóns de habitantes, é o [[Lista de países por poboación|décimo terceiro máis poboado do mundo]], e o oitavo de Asia. O nome Vietnam, que se traduce por "Viet do sur" (sinónimo do termo antigo [[Nam Viet]]), foi oficialmente adoptado en 1802 polo Emperador [[Gia Long]], e foi recuperado de novo en 1945 coa fundación da República Democrática de Vietnam baixo [[Ho Chi Minh]]. O país limita con [[China]] ó norte, [[Laos]] ó noroeste, [[Camboxa]] ó suroeste e o [[Mar da China Meridional]] ó este.<ref>The South China Sea is referred to in Vietnam as the East Sea ({{lang|vi|''Biển Đông''}}). {{cita web|título=China continues its plot in the East Sea|url=http://m.english.vietnamnet.vn/fms/government/54432/china-continues-its-plot-in-the-east-sea.html|publisher=VietNamNet News|data=10 de decembro de 2012|dataacceso=16 de febreiro de 2013}}</ref> A capital é [[Hanoi]] dende a reunificación de [[Vietnam do Norte]] e [[Vietnam do Sur|do Sur]] en 1976. |
||
Vietnam foi parte da [[Historia da China|China Imperial]] por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na [[Batalla de Bạch Đằng (938)|Batalla do río Bạch Đằng]]. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no [[sudeste asiático]], ata que a Península de Indochina foi [[Indochina Francesa|colonizada polos franceses]] a mediados do século XIX. Despois da [[Ocupación xaponesa de Indochina|ocupación xaponesa]] na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na [[Guerra de Indochina|Primeira Guerra de Indochina]], expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], na que se coñece como [[Guerra de Vietnam]]. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975. |
Vietnam foi parte da [[Historia da China|China Imperial]] por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na [[Batalla de Bạch Đằng (938)|Batalla do río Bạch Đằng]]. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no [[sudeste asiático]], ata que a Península de Indochina foi [[Indochina Francesa|colonizada polos franceses]] a mediados do século XIX. Despois da [[Ocupación xaponesa de Indochina|ocupación xaponesa]] na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na [[Guerra de Indochina|Primeira Guerra de Indochina]], expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], na que se coñece como [[Guerra de Vietnam]]. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975. |
Revisión como estaba o 26 de outubro de 2014 ás 10:39
Modelo:País Vietnam[1] (en vietnamita: Việt Nam viət˨ næm˧), oficialmente República socialista do Viet Nam (en vietnamita Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ( listen)) é o país máis oriental da Península de Indochina, no Sudeste asiático. Cunha poboación estimada de 90 millóns de habitantes, é o décimo terceiro máis poboado do mundo, e o oitavo de Asia. O nome Vietnam, que se traduce por "Viet do sur" (sinónimo do termo antigo Nam Viet), foi oficialmente adoptado en 1802 polo Emperador Gia Long, e foi recuperado de novo en 1945 coa fundación da República Democrática de Vietnam baixo Ho Chi Minh. O país limita con China ó norte, Laos ó noroeste, Camboxa ó suroeste e o Mar da China Meridional ó este.[2] A capital é Hanoi dende a reunificación de Vietnam do Norte e do Sur en 1976.
Vietnam foi parte da China Imperial por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na Batalla do río Bạch Đằng. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no sudeste asiático, ata que a Península de Indochina foi colonizada polos franceses a mediados do século XIX. Despois da ocupación xaponesa na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na Primeira Guerra de Indochina, expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos Estados Unidos, na que se coñece como Guerra de Vietnam. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975.
Vietnam foi unificado baixo un goberno comunista pero permaneceu empobrecida e politicamente illada. En 1986, o goberno iniciou unha serie de reformas económicas e políticas que significaron para Vietnam o camiño da integración no mundo económico.[3] No 2000, estableceu relacións diplomáticas con moitas nacións. Dende o 2000, o crecemento económico de Vietnam situouse entre os máis altos do mundo,[3] e, no 2011, tivo os máis altos indicadores de crecemento entre as 11 meirandes economías.[4] As reformas económicas deron como resultado a súa unión á Organización Mundial do Comercio no 2007.
Porén, malia os avances que experimentou nos últimos anos, o país aínda padece de altos niveis de desigualdade, disparidades de acceso á asistencia sanitaria, e falta de igualdade de xénero.[5][6][7][8][9]
Historia
Francia ocupou todo Vietnam no 1884, que se converte nunha colonia francesa, como parte da Indochina ata 1954. A independencia foi declarada a fin da Segunda Guerra Mundial. Coa guerra de Indochina no 1954, as forzas comunistas comandadas por Ho Chi Minh vencen aos franceses e toman o control do norte de Vietnam. O sur de Vietnam gaña tamén a guerra de independencia mais é dirixido por forzas hostís aos comunistas.
Política
Vietnam é unha república socialista. O dereito de voto é dado aos cidadáns de mais de 18 anos. O presidente é o xefe do estado, mentres que o primeiro ministro é o xefe do goberno. O presidente é nomeado polo parlamento. Tran Duc Luong é o presidente de Vietnam desde o 24 de setembro de 1997.
O sistema xudicial baséase sobre o dereito francés e sobre as teorías comunistas. O poder lexislativo é exercido por unha soa cámara composta de 450 asentos renovados cada 5 anos.
Vietnam é membro da ASEAN (Asociación das Nacións de Asia do sueste).
Linguas
Vietnam ten unha grande diversidade lingüística, pois conta con 55 linguas, repartidas en 6 a 7 grupos etnolingüísticos. A lingua oficial é o vietnamita, que se escrebe con caracteres latinos. O vietnamita é unha das poucas linguas de Extremo Oriente que pasou dun sistema ideográfico (próximo á grafía chinesa) ao alfabeto latino. A utilización desta transcrición latina está en vigor no ensino dende 1918 e oficializase a partir da independencia.
Provincias
Vietnam está dividido en 58 provincias (tinh) e 5 municipalidades controladas polo goberno central ao mesmo nivel que as provincias (thành phố trực thuộc trung ương).
As provincias divídense en distritos (huyện), cidades provinciais (thành phố trực thuộc tỉnh), e cidades (thị xã), que se subdividen en cidades (thị trấn) ou concellos (xã).
Nome | Capital | Poboación (1 Xul 2006) |
Superficie (1 Xan 2006) |
Rexión |
---|---|---|---|---|
Bắc Ninh | Bắc Ninh | 1,009,800 | 823.1 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Hà Nam | Phủ Lý | 826,600 | 859.7 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Hải Dương | Hải Dương | 1,722,500 | 1,652.8 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Hưng Yên | Hưng Yên | 1,142,700 | 923.5 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Nam Định | Nam Định | 1,974,300 | 1,650.8 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Ninh Bình | Ninh Bình | 922,600 | 1,392.4 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Thái Bình | Thái Bình | 1,865,400 | 1,546.5 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Vĩnh Phúc | Vĩnh Yên | 1,180,400 | 1,373.2 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong |
Hà Nội (concello) | 5,760,200 | 3,119 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong | |
Hải Phòng (concello) | 1,803,400 | 1,520.7 km² | Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong | |
Hà Tĩnh | Hà Tĩnh | 1,306,400 | 6,026.5 km² | Bắc Trung Bộ |
Nghệ An | Vinh | 3,064,300 | 16,498.5 km² | Bắc Trung Bộ |
Quảng Bình | Đồng Hới | 847,900 | 8,065.3 km² | Bắc Trung Bộ |
Quảng Trị | Đông Hà | 625,800 | 4,760.1 km² | Bắc Trung Bộ |
Thanh Hoá | Thanh Hoá | 3,680,400 | 11,136.3 km² | Bắc Trung Bộ |
Thừa Thiên-Huế | Huế | 1,143,500 | 5,065.3 km² | Bắc Trung Bộ |
Bắc Giang | Bắc Giang | 1,594,300 | 3,827.4 km² | Dong Bac |
Bắc Kạn | Bắc Kạn | 301,500 | 4,868.4 km² | Dong Bac |
Cao Bằng | Cao Bằng | 518,900 | 6,724.6 km² | Dong Bac |
Hà Giang | Hà Giang | 683,500 | 7,945.8 km² | Dong Bac |
Lạng Sơn | Lạng Sơn | 746,400 | 8,331.2 km² | Dong Bac |
Lào Cai | Lào Cai | 585,800 | 6,383.9 km² | Dong Bac |
Phú Thọ | Việt Trì | 1,336,600 | 3,528.4 km² | Dong Bac |
Quảng Ninh | Hạ Long | 1,091,300 | 6,099.0 km² | Dong Bac |
Thái Nguyên | Thái Nguyên | 1,127,200 | 3.546.6 km² | Dong Bac |
Tuyên Quang | Tuyên Quang | 723,300 | 5,870.4 km² | Dong Bac |
Yên Bái | Yên Bái | 740,700 | 6,899.5 km² | Dong Bac |
Điện Biên | Điện Biên | 459,100 | 9,562.5 km² | Tây Bắc |
Hoà Bình | Hoà Bình | 820,400 | 4,684.2 km² | Tây Bắc |
Lai Châu | Lai Châu | 319,900 | 9,112.3 km² | Tây Bắc |
Sơn La | Sơn La | 1,007,500 | 14,174.4 km² | Tây Bắc |
Daklak | Buôn Ma Thuột | 1,737,600 | 13,139.2 km² | Tây Nguyên |
Dak Nông | Gia Nghĩa | 407,300 | 6,516.9 km² | Tây Nguyên |
Gia Lai | Pleiku | 1,161,700 | 15,536.9 km² | Tây Nguyên |
Kontum | Kontum | 383,100 | 9,690.5 km² | Tây Nguyên |
Lâm Đồng | Đà Lạt | 1,179,200 | 9,776.1 km² | Tây Nguyên |
Bình Định | Quy Nhơn | 1,566,300 | 6,039.6 km² | Nam Trung Bộ |
Khánh Hòa | Nha Trang | 1,135,000 | 5,217.6 km² | Nam Trung Bộ |
Phú Yên | Tuy Hòa | 873,300 | 5,060.6 km² | Nam Trung Bộ |
Quảng Nam | Tam Kỳ | 1,472,700 | 10,438.3 km² | Nam Trung Bộ |
Quảng Ngãi | Quảng Ngãi | 1,295,600 | 5,152.7 km² | Nam Trung Bộ |
Đà Nẵng (concello) | 788,500 | 1,257.3 km² | Nam Trung Bộ | |
Bà Rịa-Vũng Tàu | Vũng Tàu | 926,300 | 1,989.6 km² | Dong Nam Bo |
Bình Dương | Thủ Dầu Một | 964,000 | 2,696.2 km² | Dong Nam Bo |
Bình Phước | Đồng Xoài | 809,500 | 6,883.4 km² | Dong Nam Bo |
Bình Thuận | Phan Thiết | 1,163,700 | 7,836.9 km² | Dong Nam Bo |
Đồng Nai | Biên Hòa | 2,214,800 | 5,903.9 km² | Dong Nam Bo |
Ninh Thuận | Phan Rang-Tháp Chàm | 567,900 | 3,363.1 km² | Dong Nam Bo |
Tây Ninh | Tây Ninh | 1,047,100 | 4,035.9 km² | Dong Nam Bo |
Cidade Ho Chi Minh (concello) | 6,105,800 | 2,098.7 km² | Dong Nam Bo | |
An Giang | Long Xuyên | 2,210,400 | 3,536.8 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Bạc Liêu | Bạc Liêu | 820,100 | 2,584.1 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Bến Tre | Bến Tre | 1,353,300 | 2,360.2 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Cà Mau | Cà Mau | 1,232,000 | 5,331.7 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Đồng Tháp | Cao Lãnh | 1,667,800 | 3,376.4 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Hậu Giang | Vị Thanh | 796,900 | 1,601.1 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Kiên Giang | Rạch Giá | 1,684,600 | 6,348.3 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Long An | Tân An | 1,423,100 | 4,493.8 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Sóc Trăng | Sóc Trăng | 1,276,200 | 3,312.3 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Tiền Giang | Mỹ Tho | 1,717,400 | 2,484.2 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Trà Vinh | Trà Vinh | 1,036,800 | 2,295.1 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Vĩnh Long | Vĩnh Long | 1,057,000 | 1,479.1 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Cần Thơ (concello) | 1,139,900 | 1,401.6 km² | Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long |
Municipalidades
Can Tho, Da Nang, Haifong, Hanoi, Cidade Ho Chi Minh (antes chamada Saigon), Nha Trang.
Xeografía
Vietnam é un país deAsia do Sureste. Rodeado polo golfo de Tailandia, o golfo do Tonkín, mar de China, China, Laos e Camboxa. Ocupa unha superficie de 329.560 km², con 4.200 km² de augas territoriais.
No sur, o clima é tropical mentres que no norte é un clima de monzón. Ngoc Linh, con 3.143 m, é o ponto cumio do país.
Economía
- Artigo principal: Economía do Vietnam.
Demografia
No ano 2007, Vietnam tiña unha poboación de 85.262.000 habitantes. A esperanza de vida é de 71 anos. O 94.3% da poboación esta alfabetizada. A media de fillos por muller é de 1,89.
A etnia Kihn representa o 87 por cento da poboación e é o principal habitante das cidades e das terras chairas, deixando ao resto dos grupos o predominio das áreas montañosas.
O 50 % da poboación é menor de 25 anos.
Turismo
- Templos cam vestixio dunha civilización desaparecida, na rexion de Danang.
- Cidade imperial de Huado.
- Parque Nacional de Phong Nha-Ke Bang.
Festas
Data | Nome galego | Nome local | Destaques |
---|---|---|---|
1 de xaneiro | Ano Novo solar | Tết dương lịch | |
entre xaneiro e o comezo de febreiro | Ano Novo Lunar | Tết Nguyên Đán | 4 dias. Dura do último do ano precedente ao 3º día do ano seguinte segundo o calendario lunar |
30 de abril | Aniversario da liberación de Vietnam Sur | Ngày giải phóng | Caída de Saigon en 1975 |
1 de maio | Xornada internacional do traballo | Ngày Quốc tế Lao động | |
2 de setembro | Festa nacional da República socialista de Vietnam | Quốc khánh | Discurso de Ho Chi Minh en 1945 |
Notas
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para vietnamita.
- ↑ The South China Sea is referred to in Vietnam as the East Sea (Biển Đông). "China continues its plot in the East Sea". VietNamNet News. 10 de decembro de 2012. Consultado o 16 de febreiro de 2013.
- ↑ 3,0 3,1 "Vietnam's new-look economy". BBC News. 18 de outubro de 2004.
- ↑ Weisenthal, Joe (22 de febreiro de 2011). "3G Countries". Businessinsider.com. Consultado o 6 de agosto de 2011.
- ↑ "Vietnam Inequality Report" (PDF). Mekong Economics. 2005. Consultado o 7 de novembro de 2010.
- ↑ "Distribution of Family Income – Gini Index". CIA World Factbook, 2008 data. Consultado o 27 de novembro de 2011.
- ↑ Use {{Cita publicación periódica}} no canto deste marcador. Pode indicar a referencia DOI no parámetro
|doi=
- ↑ Use {{Cita publicación periódica}} no canto deste marcador. Pode indicar a referencia DOI no parámetro
|doi=
- ↑ Gallup, John Luke (2002). "The wage labor market and inequality in Viet Nam in the 1990s". Ideas.repec.org. Consultado o 7 de novembro de 2010.
Véxase tamén
Ligazóns externas
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Vietnam |
- Goberno
- Portal of the Government of Vietnam
- National Assembly
- General Statistics Office
- Ministry of Foreign Affairs
- Chief of State and Cabinet Members
- Información xeral
- Media
- Gobernamental
- Voice of Vietnam
- Vietnam Television
- Nhân Dân
- Quân đội Nhân Dân
- Công an Nhân dân
- Vietnam Net
- Hà Nội Mới
- Sài Gòn Giải Phóng
- Non gobernamental
- Outros