Vietnam: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Breogan2008 (conversa | contribucións)
engado máis da en.wiki
Breogan2008 (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 45: Liña 45:
| notas =
| notas =
}}
}}
'''Vietnam'''<ref name="RAG">{{DRAG|vietnamita}}</ref> (en [[lingua vietnamita|vietnamita]]: ''Việt Nam'' {{IPA-vi|viət˨ næm˧|-|Vietnam.ogg}}), oficialmente '''República socialista do Viet Nam''' (en [[lingua vietnamita|vietnamita]] ''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam'' <small>({{Audio|Công hoà xa hoi chu nghia Viêt Nam.oga|listen|help=no}})</small>) é o [[país]] máis oriental da [[Indochina|Península de Indochina]], no [[Sudeste asiático]]. Cunha poboación estimada de 90 millóns de habitantes, é o [[Lista de países por poboación|décimo terceiro máis poboado do mundo]], e o oitavo de Asia. O nome Vietnam, que se traduce por "Viet do sur" (sinónimo do termo antigo [[Nam Viet]]), foi oficialmente adoptado en 1802 polo Emperador [[Gia Long]], e foi recuperado de novo en 1945 coa fundación da República Democrática de Vietnam baixo [[Ho Chi Minh]]. O país limita con [[China]] ó norte, [[Laos]] ó noroeste, [[Camboxa]] ó suroeste e o [[Mar da China Meridional]] ó este.<ref>The South China Sea is referred to in Vietnam as the East Sea ({{lang|vi|''Biển Đông''}}). {{cita web|título=China continues its plot in the East Sea|url=http://m.english.vietnamnet.vn/fms/government/54432/china-continues-its-plot-in-the-east-sea.html|publisher=VietNamNet News|data=10 de decembro de 2012|dataacceso=16 de febreiro de 2013}}</ref> A capital é [[Hanoi]] dende a reunificación de [[Vietnam do Norte]] e [[Vietnam do Sur|do Sur]] en 1976.
'''Vietnam'''<ref name="RAG">{{DRAG|vietnamita}}</ref> (en [[lingua vietnamita|vietnamita]]: ''Việt Nam'' {{IPA|viət˨ næm˧|-|Vietnam.ogg}}), oficialmente '''República socialista do Viet Nam''' (en [[lingua vietnamita|vietnamita]] ''Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam'' <small>({{Audio|Công hoà xa hoi chu nghia Viêt Nam.oga|listen|help=no}})</small>) é o [[país]] máis oriental da [[Indochina|Península de Indochina]], no [[Sudeste asiático]]. Cunha poboación estimada de 90 millóns de habitantes, é o [[Lista de países por poboación|décimo terceiro máis poboado do mundo]], e o oitavo de Asia. O nome Vietnam, que se traduce por "Viet do sur" (sinónimo do termo antigo [[Nam Viet]]), foi oficialmente adoptado en 1802 polo Emperador [[Gia Long]], e foi recuperado de novo en 1945 coa fundación da República Democrática de Vietnam baixo [[Ho Chi Minh]]. O país limita con [[China]] ó norte, [[Laos]] ó noroeste, [[Camboxa]] ó suroeste e o [[Mar da China Meridional]] ó este.<ref>The South China Sea is referred to in Vietnam as the East Sea ({{lang|vi|''Biển Đông''}}). {{cita web|título=China continues its plot in the East Sea|url=http://m.english.vietnamnet.vn/fms/government/54432/china-continues-its-plot-in-the-east-sea.html|publisher=VietNamNet News|data=10 de decembro de 2012|dataacceso=16 de febreiro de 2013}}</ref> A capital é [[Hanoi]] dende a reunificación de [[Vietnam do Norte]] e [[Vietnam do Sur|do Sur]] en 1976.


Vietnam foi parte da [[Historia da China|China Imperial]] por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na [[Batalla de Bạch Đằng (938)|Batalla do río Bạch Đằng]]. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no [[sudeste asiático]], ata que a Península de Indochina foi [[Indochina Francesa|colonizada polos franceses]] a mediados do século XIX. Despois da [[Ocupación xaponesa de Indochina|ocupación xaponesa]] na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na [[Guerra de Indochina|Primeira Guerra de Indochina]], expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], na que se coñece como [[Guerra de Vietnam]]. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975.
Vietnam foi parte da [[Historia da China|China Imperial]] por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na [[Batalla de Bạch Đằng (938)|Batalla do río Bạch Đằng]]. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no [[sudeste asiático]], ata que a Península de Indochina foi [[Indochina Francesa|colonizada polos franceses]] a mediados do século XIX. Despois da [[Ocupación xaponesa de Indochina|ocupación xaponesa]] na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na [[Guerra de Indochina|Primeira Guerra de Indochina]], expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos [[Estados Unidos de América|Estados Unidos]], na que se coñece como [[Guerra de Vietnam]]. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975.

Revisión como estaba o 26 de outubro de 2014 ás 10:39

Modelo:País Vietnam[1] (en vietnamita: Việt Nam viət˨ næm˧), oficialmente República socialista do Viet Nam (en vietnamita Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Công hoà xa hoi chu nghia Viêt Nam.oga listen)) é o país máis oriental da Península de Indochina, no Sudeste asiático. Cunha poboación estimada de 90 millóns de habitantes, é o décimo terceiro máis poboado do mundo, e o oitavo de Asia. O nome Vietnam, que se traduce por "Viet do sur" (sinónimo do termo antigo Nam Viet), foi oficialmente adoptado en 1802 polo Emperador Gia Long, e foi recuperado de novo en 1945 coa fundación da República Democrática de Vietnam baixo Ho Chi Minh. O país limita con China ó norte, Laos ó noroeste, Camboxa ó suroeste e o Mar da China Meridional ó este.[2] A capital é Hanoi dende a reunificación de Vietnam do Norte e do Sur en 1976.

Vietnam foi parte da China Imperial por máis dun século, dende o -111 ata o 938. Os vietnamitas conseguiron a independencia despois de conseguir a vitoria na Batalla do río Bạch Đằng. Floreceron sucesivas dinastías reais, e a nación estendeuse xeograficamente e politicamente no sudeste asiático, ata que a Península de Indochina foi colonizada polos franceses a mediados do século XIX. Despois da ocupación xaponesa na década de 1940, os vietnamitas loitaron contra o goberno francés na Primeira Guerra de Indochina, expulsándoos en 1954. Vietnam foi dividida politicamente en dous estados, Vietnam do Norte e do Sur. Os conflitos entre os dous intensificáronse, coa forte intervención dos Estados Unidos, na que se coñece como Guerra de Vietnam. A guerra rematou coa vitoria norvietnamita en 1975.

Vietnam foi unificado baixo un goberno comunista pero permaneceu empobrecida e politicamente illada. En 1986, o goberno iniciou unha serie de reformas económicas e políticas que significaron para Vietnam o camiño da integración no mundo económico.[3] No 2000, estableceu relacións diplomáticas con moitas nacións. Dende o 2000, o crecemento económico de Vietnam situouse entre os máis altos do mundo,[3] e, no 2011, tivo os máis altos indicadores de crecemento entre as 11 meirandes economías.[4] As reformas económicas deron como resultado a súa unión á Organización Mundial do Comercio no 2007.

Porén, malia os avances que experimentou nos últimos anos, o país aínda padece de altos niveis de desigualdade, disparidades de acceso á asistencia sanitaria, e falta de igualdade de xénero.[5][6][7][8][9]

Historia

Francia ocupou todo Vietnam no 1884, que se converte nunha colonia francesa, como parte da Indochina ata 1954. A independencia foi declarada a fin da Segunda Guerra Mundial. Coa guerra de Indochina no 1954, as forzas comunistas comandadas por Ho Chi Minh vencen aos franceses e toman o control do norte de Vietnam. O sur de Vietnam gaña tamén a guerra de independencia mais é dirixido por forzas hostís aos comunistas.

Política

Vietnam é unha república socialista. O dereito de voto é dado aos cidadáns de mais de 18 anos. O presidente é o xefe do estado, mentres que o primeiro ministro é o xefe do goberno. O presidente é nomeado polo parlamento. Tran Duc Luong é o presidente de Vietnam desde o 24 de setembro de 1997.

O sistema xudicial baséase sobre o dereito francés e sobre as teorías comunistas. O poder lexislativo é exercido por unha soa cámara composta de 450 asentos renovados cada 5 anos.

Vietnam é membro da ASEAN (Asociación das Nacións de Asia do sueste).

Linguas

Vietnam ten unha grande diversidade lingüística, pois conta con 55 linguas, repartidas en 6 a 7 grupos etnolingüísticos. A lingua oficial é o vietnamita, que se escrebe con caracteres latinos. O vietnamita é unha das poucas linguas de Extremo Oriente que pasou dun sistema ideográfico (próximo á grafía chinesa) ao alfabeto latino. A utilización desta transcrición latina está en vigor no ensino dende 1918 e oficializase a partir da independencia.

Provincias

Vietnam está dividido en 58 provincias (tinh) e 5 municipalidades controladas polo goberno central ao mesmo nivel que as provincias (thành phố trực thuộc trung ương).

As provincias divídense en distritos (huyện), cidades provinciais (thành phố trực thuộc tỉnh), e cidades (thị xã), que se subdividen en cidades (thị trấn) ou concellos (xã).

Provincias de Vietnam
Teito vietnamita.
Nome Capital Poboación
(1 Xul 2006)
Superficie
(1 Xan 2006)
Rexión
Bắc Ninh Bắc Ninh 1,009,800 823.1 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hà Nam Phủ Lý 826,600 859.7 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hải Dương Hải Dương 1,722,500 1,652.8 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hưng Yên Hưng Yên 1,142,700 923.5 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Nam Định Nam Định 1,974,300 1,650.8 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Ninh Bình Ninh Bình 922,600 1,392.4 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Thái Bình Thái Bình 1,865,400 1,546.5 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Vĩnh Phúc Vĩnh Yên 1,180,400 1,373.2 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hà Nội (concello) 5,760,200 3,119 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hải Phòng (concello) 1,803,400 1,520.7 km² Hà Nội Kinh-Dong Bang Song Hong
Hà Tĩnh Hà Tĩnh 1,306,400 6,026.5 km² Bắc Trung Bộ
Nghệ An Vinh 3,064,300 16,498.5 km² Bắc Trung Bộ
Quảng Bình Đồng Hới 847,900 8,065.3 km² Bắc Trung Bộ
Quảng Trị Đông Hà 625,800 4,760.1 km² Bắc Trung Bộ
Thanh Hoá Thanh Hoá 3,680,400 11,136.3 km² Bắc Trung Bộ
Thừa Thiên-Huế Huế 1,143,500 5,065.3 km² Bắc Trung Bộ
Bắc Giang Bắc Giang 1,594,300 3,827.4 km² Dong Bac
Bắc Kạn Bắc Kạn 301,500 4,868.4 km² Dong Bac
Cao Bằng Cao Bằng 518,900 6,724.6 km² Dong Bac
Hà Giang Hà Giang 683,500 7,945.8 km² Dong Bac
Lạng Sơn Lạng Sơn 746,400 8,331.2 km² Dong Bac
Lào Cai Lào Cai 585,800 6,383.9 km² Dong Bac
Phú Thọ Việt Trì 1,336,600 3,528.4 km² Dong Bac
Quảng Ninh Hạ Long 1,091,300 6,099.0 km² Dong Bac
Thái Nguyên Thái Nguyên 1,127,200 3.546.6 km² Dong Bac
Tuyên Quang Tuyên Quang 723,300 5,870.4 km² Dong Bac
Yên Bái Yên Bái 740,700 6,899.5 km² Dong Bac
Điện Biên Điện Biên 459,100 9,562.5 km² Tây Bắc
Hoà Bình Hoà Bình 820,400 4,684.2 km² Tây Bắc
Lai Châu Lai Châu 319,900 9,112.3 km² Tây Bắc
Sơn La Sơn La 1,007,500 14,174.4 km² Tây Bắc
Daklak Buôn Ma Thuột 1,737,600 13,139.2 km² Tây Nguyên
Dak Nông Gia Nghĩa 407,300 6,516.9 km² Tây Nguyên
Gia Lai Pleiku 1,161,700 15,536.9 km² Tây Nguyên
Kontum Kontum 383,100 9,690.5 km² Tây Nguyên
Lâm Đồng Đà Lạt 1,179,200 9,776.1 km² Tây Nguyên
Bình Định Quy Nhơn 1,566,300 6,039.6 km² Nam Trung Bộ
Khánh Hòa Nha Trang 1,135,000 5,217.6 km² Nam Trung Bộ
Phú Yên Tuy Hòa 873,300 5,060.6 km² Nam Trung Bộ
Quảng Nam Tam Kỳ 1,472,700 10,438.3 km² Nam Trung Bộ
Quảng Ngãi Quảng Ngãi 1,295,600 5,152.7 km² Nam Trung Bộ
Đà Nẵng (concello) 788,500 1,257.3 km² Nam Trung Bộ
Bà Rịa-Vũng Tàu Vũng Tàu 926,300 1,989.6 km² Dong Nam Bo
Bình Dương Thủ Dầu Một 964,000 2,696.2 km² Dong Nam Bo
Bình Phước Đồng Xoài 809,500 6,883.4 km² Dong Nam Bo
Bình Thuận Phan Thiết 1,163,700 7,836.9 km² Dong Nam Bo
Đồng Nai Biên Hòa 2,214,800 5,903.9 km² Dong Nam Bo
Ninh Thuận Phan Rang-Tháp Chàm 567,900 3,363.1 km² Dong Nam Bo
Tây Ninh Tây Ninh 1,047,100 4,035.9 km² Dong Nam Bo
Cidade Ho Chi Minh (concello) 6,105,800 2,098.7 km² Dong Nam Bo
An Giang Long Xuyên 2,210,400 3,536.8 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Bạc Liêu Bạc Liêu 820,100 2,584.1 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Bến Tre Bến Tre 1,353,300 2,360.2 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Cà Mau Cà Mau 1,232,000 5,331.7 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Đồng Tháp Cao Lãnh 1,667,800 3,376.4 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Hậu Giang Vị Thanh 796,900 1,601.1 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Kiên Giang Rạch Giá 1,684,600 6,348.3 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Long An Tân An 1,423,100 4,493.8 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Sóc Trăng Sóc Trăng 1,276,200 3,312.3 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Tiền Giang Mỹ Tho 1,717,400 2,484.2 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Trà Vinh Trà Vinh 1,036,800 2,295.1 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Vĩnh Long Vĩnh Long 1,057,000 1,479.1 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Cần Thơ (concello) 1,139,900 1,401.6 km² Tây Nam Bo Đồng Bằng Sông Cửu Long
Mapa do Vietnam.

Municipalidades

Can Tho, Da Nang, Haifong, Hanoi, Cidade Ho Chi Minh (antes chamada Saigon), Nha Trang.

Xeografía

Vietnam é un país deAsia do Sureste. Rodeado polo golfo de Tailandia, o golfo do Tonkín, mar de China, China, Laos e Camboxa. Ocupa unha superficie de 329.560 km², con 4.200 km² de augas territoriais.

No sur, o clima é tropical mentres que no norte é un clima de monzón. Ngoc Linh, con 3.143 m, é o ponto cumio do país.

Economía

Artigo principal: Economía do Vietnam.

Demografia

No ano 2007, Vietnam tiña unha poboación de 85.262.000 habitantes. A esperanza de vida é de 71 anos. O 94.3% da poboación esta alfabetizada. A media de fillos por muller é de 1,89.

A etnia Kihn representa o 87 por cento da poboación e é o principal habitante das cidades e das terras chairas, deixando ao resto dos grupos o predominio das áreas montañosas.

O 50 % da poboación é menor de 25 anos.

Evolución da demografia entre 1961 e 2003 (cifra da FAO, 2005). Poboación en milleiros de habitantes.

Turismo

Festas

Festas e feriados
Data Nome galego Nome local Destaques
1 de xaneiro Ano Novo solar Tết dương lịch
entre xaneiro e o comezo de febreiro Ano Novo Lunar Tết Nguyên Đán 4 dias. Dura do último do ano precedente ao 3º día do ano seguinte segundo o calendario lunar
30 de abril Aniversario da liberación de Vietnam Sur Ngày giải phóng Caída de Saigon en 1975
1 de maio Xornada internacional do traballo Ngày Quốc tế Lao động
2 de setembro Festa nacional da República socialista de Vietnam Quốc khánh Discurso de Ho Chi Minh en 1945

Notas

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para vietnamita.
  2. The South China Sea is referred to in Vietnam as the East Sea (Biển Đông). "China continues its plot in the East Sea". VietNamNet News. 10 de decembro de 2012. Consultado o 16 de febreiro de 2013. 
  3. 3,0 3,1 "Vietnam's new-look economy". BBC News. 18 de outubro de 2004. 
  4. Weisenthal, Joe (22 de febreiro de 2011). "3G Countries". Businessinsider.com. Consultado o 6 de agosto de 2011. 
  5. "Vietnam Inequality Report" (PDF). Mekong Economics. 2005. Consultado o 7 de novembro de 2010. 
  6. "Distribution of Family Income – Gini Index". CIA World Factbook, 2008 data. Consultado o 27 de novembro de 2011.
  7. Use {{Cita publicación periódica}} no canto deste marcador. Pode indicar a referencia DOI no parámetro |doi=
  8. Use {{Cita publicación periódica}} no canto deste marcador. Pode indicar a referencia DOI no parámetro |doi=
  9. Gallup, John Luke (2002). "The wage labor market and inequality in Viet Nam in the 1990s". Ideas.repec.org. Consultado o 7 de novembro de 2010. 

Véxase tamén

Ligazóns externas

Goberno
Información xeral
Media
Gobernamental
Non gobernamental
Outros