Maryland

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Maryland (homónimos).

Maryland é un dos 50 estados dos Estados Unidos de América. Maryland recibiu o seu nome en homenaxe á Raíña Henrietta María de Francia, esposa do Rei Carlos I de Inglaterra. Maryland foi unha das Trece Colonias que se rebelaron contra o dominio británico na rexión. O cognome do estado é Old Line State, en homenaxe ás súas "tropas de liña" (troops of the line), que foron por varias veces eloxiadas por George Washington pola súa excelente actuación na Revolución Americana de 1776.

O actual himno dos Estados Unidos, The Star-Spangled Banner, escribiuno Francis Scott Key, un poeta que se inspirou ao ver as tropas americanas defendéndose con éxito dun ataque das tropas navais do Reino Unido (na época, a maior potencia militar do mundo) contra Baltimore, na Guerra de 1812.

Xeografía

Vista do Río Susquehanna.

Maryland está situado na Rexión Sur. Limita ao norte con Pensilvania, ao oeste con Virxinia Occidental, ao leste con Delaware e o océano Atlántico e ao sur, separados a través do río Potomac, con Virxinia. Próximo ao centro do estado, ás marxes do río Potomac, localizase a capital americana, o Distrito de Columbia. A Baía Chesapeake, case divide o estado en dous. Contándose o río Susquehanna, que desemboca na Baía, o estado efectivamente está dividido en dous.

A extensión do litoral de Maryland co océano Atlántico é de 50 km. Porén, contándose a Baía Chesapeake e illas dentro da baía, este número aumenta para 5.134 quilómetros. A maior parte dos ríos do Estado desembocan na Baía Chesapeake. Non existen lagos naturais, aínda que existan lagos artificiais, criados por encoros coa intención de xerar electricidade. O maior deses lagos posúe 1.600 hectáreas. Cerca de 40 % do estado é cuberto por bosques.

Maryland está dividido en cinco distintas rexións xeográficas:

• Os Planaltos do Apalaches, que se estende de Xeorxia ata Nova York, ocupan o extremo occidente do Estado; caracterízase polo terreo accidentado e montañoso. O punto máis alto de Maryland, Backbone Mountain, cos seus 1.024 metros de altitude, localízase nesta rexión.
• O Val do Apalache, que se estende desde Alabama ata a Nova Jersey, pasa por Maryland, localizándose inmediatamente ao leste dos Planaltos do Apalache. A sección do Val do Apalache en Maryland caracterízase pola súa largura. Esta sección separa a Pensilvania da Virxinia Occidental, e posúe apenas algúns quilómetros de largura - apenas 2,9 na parte máis estreita. Caracterizado polo seu terreo montañoso, accidentado, e polas seus bosques, que ocupan máis de 70 % da rexión.
• A Blue Ridge, que se estende desde Xeorxia ata a Pensilvania, pasa por Maryland, localízase inmediatamente ao leste do Val do Apalache. A Blue Ridge posúe apenas algúns quilómetros de largura. Caracterizado polas as súas altas montañas (a rexión posúe unha media de 600 metros de altitude) e pola néboa azul que por veces cobre a rexión.
• O Piemonte, que se estende desde Alabama ata a Nova Jersey, forma en Maryland unha faixa de 80 quilómetros de largura, que se estende ata as proximidades da Baía de Chesapeake. O Piemonte efectivamente cerca ao norte e ao sur a Baía. Caracterízase polo seu solo extremadamente fértil, a maior parte da produción agrícola do estado procede desta rexión.

Mapa político de Maryland e os seus 23 condados.

• As Planicies do Atlántico, que ocupan aproximadamente 45% do estado, localízanse no leste e no extremo sur de Maryland. Caracterízase pola súa baixa altitude e polos seus pantanos, localizados primariamente á leste da Baía.

Clima

Maryland posúe un clima temperado. Para un estado relativamente pequeno como Maryland, a temperatura e a precipitación media anual varían moito de rexión a rexión. Maryland, grazas á a súa proximidade co océano Atlántico, posúe invernos relativamente amenos e veráns quentes. A temperatura media no inverno é de 1 °C en Baltimore e de -3 °C no extremo noroeste do estado, con mínimas entre -16 °C e 10 °C, e máximas entre -12 °C e 17 °C. No verán, a temperatura media é de 27 °C en Baltimore e de 22 °C no extremo noroeste, con mínimas de ata 13 °C, e máximas de ata 38 °C.

A temperatura máis baixa xa rexistrada en Maryland foi en Oakland, onde foi rexistrada unha mínima de -40 °C en 13 de xaneiro de 1912. A temperatura máis alta xa rexistrada no Estado foi no Condado de Allegany, en 3 de xullo de 1898, e en Cumberland en 10 de xullo de 1936, onde foron rexistradas máximas de 43 °C.

Maryland recebe en media preto de 1.090 mm de precipitación anual (choiva, saraiba), e preto de 1.980 mm de neve por ano.

Historia

Ata 1775

Nativos indíxenas algonquinos vivían na rexión hai aproximadamente dez mil anos atrás da chegada dos primeiros europeos á rexión que constitúe actualmente o Estado de Maryland. O primeiro europeo a explorar a rexión foi o español Pedro Menéndez de Avilés, entón o gobernador da colonia española de Florida, tendo explorado o que actualmente a Baía de Chesapeake, actualmente parte de Maryland, en 1572. O primeiro posto comercial foi fundado en 1631, polo comerciante británico Willian Claiborne, da Virxinia.

En 1631, George Calvert, un nobre británico, pediu á coroa británica polo dereito de propiedade e goberno da rexión da rexión da Baía de Chesapeake. Calvert era un nobre católico, e quería unha colonia nas Américas onde británicos católicos, que eran altamente discriminados polos británicos en xeral (que son en a súa maioría protestantes), puidesen practicar a súa relixión. O seu pedido foi aceptado polo Rei Carlos I de Inglaterra no ano seguinte. Porén, George Calvert morrería en abril do mesmo ano. Carlos I entón cedeu ao fillo de George Calvert, Cæcilius Calvert, a rexión, que foi nomeada de Maryland ("Terras de María"), en homenaxe á Raíña Henrietta María de Francia, esposa de Carlos I. Cæcilius tamén era un católico. Cæcilius enviou os primeiros colonos á colonia provincial de Maryland, que desembarcaron na rexión en 1634.

Cæcilius era un católico, mais era obrigado a obedecer aos costumes da Igrexa Anglicana de Inglaterra. Porén, el quería que católicos británicos tivesen un lugar onde puidesen gozar de liberdade relixiosa. Cæcilius fixo do seu irmán Leonard o gobernador da colonia. Ao mesmo tempo, incentivaba os colonos a suxeriren leis e auxiliar Leonard na administración da colonia. En 1649, a Asemblea Colonial aprobou unha lei garantindo a todos os cidadáns da provincia o dereito de liberdade relixiosa, atraendo numerosos católicos doutras provincias americanas, en especial, da Virxinia.

Willian Claiborne e o seu asentamento comercial facían parte da colonia. Porén, Claiborne, un protestante, recusouse a recoñecer a autoridade dos Calvert sobre a rexión. En 1654, Claiborne liderou un grupo de protestantes que forzaron os Calvert a saíren do goberno. Claiborne controlou Maryland ata 1658, cando a coroa británica forzouno a ceder o goberno novamente para os Calvert. Cæcilius fixo presión ante a Asemblea Colonial a manter a lei que permitía a liberdade relixiosa na colonia, e foi atendido. Porén, grupos protestantes non aceptaban un líder católico. En 1689, novamente os Calvert perderon a pose da rexión, desta vez, para un grupo protestante chamado The Protestant Asociation, que esixiu ao goberno británico un novo gobernador, protestante, que foi enviado á rexión en 1691. Practicamente todas as igrexas católicas na provincia foron queimadas polos protestantes, desde a primeira revolución liderada por Claiborne.

Os Calvert gañaron novamente a posesión da rexión en 1715. A rexión pasou a ser gobernada por Benedict Leonard Calvert, un protestante. Os católicos da provincia perderían o dereito a voto en 1718. Os Calvert continuarían a gobernar Maryland ata o inicio da Revolución Americana de 1776. A poboación da colonia inglesa pasou a crecer drasticamente despois da década de 1750, coa prosperidade da industria do tabaco.

1775 - 1900

Maryland participou activamente ao longo da Revolución Americana de 1776. Oficiais da colonia atenderon á todas as Conferencias Continentais. Na primeira delas, realizada en Filadelfia, os oficiais de Maryland soportaron activamente un corte entre toda e calquera relación comercial cos británicos. Tropas de Maryland loitaron activamente ao longo da guerra de independencia, e Baltimore desempeñou papel esencial ao longo da guerra, como un pólo industrial e fabricante de armas e suprimentos. Poucas batallas ocorreron no estado, mais a braveza dos soldados de Maryland fixeron que George Washington eloxiase constantemente as tropas de Maryland que loitaron ao longo da guerra contra os británicos. Maryland ratificou a Constitución Americana en 28 de abril de 1788, tornándose así o oitavo Estado a entrar á Unión. En 1791, un pedazo rectangular de terra ao sueste do estado foi cedida ao goberno para a construción da nova e actual capital americana, Washington, DC.

Maryland foi atacada dúas veces por tropas británicas durante a Guerra de 1812. Na primeira, os británicos, en 1813, derrotaron unha forza americana no norte do estado, para posteriormente proseguiren en dirección á capital Washington DC, onde as tropas británicas queimaron diversas estruturas gobernamentais americanas. Estas mesmas tropas británicas proseguiron en dirección á Baltimore. Esta foi cercada por terra e mar por forzas terrestres e navais británicas. Mais os americanos defenderon con suceso a cidade. Francis Scott Key, un poeta amador que testemuñara a defensa da cidade, inspirouse nas imaxes da batalla para escribir o actual himno americano, The Star-Spangled Banner.

Baltimore tornouse un dos maiores centros industriais do país durante as primeiras décadas do século XIX. A cidade tornouse o maior fabricante de navíos durante a década de 1840 nos Estados Unidos, e tamén un grande fabricador de trens a vapor. Foi aquí onde foi construída a primeira locomotora a vapor americana. Porén, a economía do Estado aínda dependía en parte da agricultura. Maryland soportaba a práctica do traballo escravo. En 1861, a Guerra Civil Americana tivo inicio. A poboación do Estado estaba dividida. Moitos querían a secesión do estado da Unión e a unión do estado co recentemente formado Estados Confederados de América -de cuño escravista. Outros, pola súa vez, querían que o estado permanecese na Unión- os Estados do norte industrializado dos Estados Unidos, ou os Estados Unidos propiamente dito, que eran contra a escravitude.

A Unión non perdeu tempo esperando se Maryland continuaba na Unión ou pasaba para a Confederación. Isto porque o estado de Virxinia foi un dos estados que se separaron dos Estados Unidos. Caso Maryland se separase tamén, a capital americana, Washington DC, localizada entre Maryland e Virxinia, estaría completamente cercada pola Confederación. Tropas da Unión invadiron Maryland logo no inicio da guerra, e o Estado participou ao longo da Guerra Civil Americana como un estado do norte. Varias persoas do estado loitaron do lado da Unión. Porén, moitos outros fuxiron do estado e xutaranse ás tropas da Confederación. O Estado foi palco de numerosas batallas, tales como a Batalla de Antietam, onde morreron nun único día máis de 22 mil soldados (12 mil nortistas e 10 mil sudistas). En 1864, Maryland aprobou unha nova Constitución que abolía a escravitude e adoptaba penas severas aos cidadáns que axudasen a Confederación.

1900 - Tempos actuais

Maryland prosperou economicamente durante as primeiras décadas do século XX, especialmente nos anos da primeira guerra mundial. Baltimore, entón a maior fabricante de navíos militares dos Estados Unidos, tornouse un gran centro portuario coa construción de diversas fábricas na cidade, ben como dunha base militar.

En 1919, o Congreso americano aprobou unha lei que prohibía a produción, venda, compra e transporte de bebidas alcohólicas. A maioría da poboación do estado era contra esta medida, e varios líderes políticos destacaranse como críticos e opoñentes desta lei, considerando esta unha violación dos seus dereitos estatais. Como consecuencia, o estado pasou a ser coñecido como The Free State ("O Estado Libre"), sendo que este cognome é usado aínda actualmente, como unha homenaxe ás tradicións de liberdade política e relixiosa do Estado.

A Gran Depresión afectou seriamente a economía do Estado. Varias empresas faliron, varias fábricas fecharon, e moitos traballadores tornaranse desempregados. Baltimore, unha cidade basicamente industrial, foi moi afectada pola Depresión. En 1933, máis de 40 % da poboación da cidade estaba desempregada. Para minimizar os efectos da Depresión, o Estado criou programas de axuda social e construíu numerosos abrigos para abrigar os varios sen-teto do Estado, sen abrigo porque non tiñan como arcar cos custos de aluguer.

A economía do estado recuperouse co inicio da segunda guerra mundial. Os anos da segunda guerra mundial foron anos de gran desenvolvemento industrial no estado, e o éxodo rural, isto é, migración da poboación rural para cidades, aumentou drasticamente. No final da guerra, Maryland converteuse nun estado maioritariamente urbano e industrial. A industrialización e urbanización do Estado continuaron nas décadas despois do fin da guerra. O estado tamén pasou a recibir grandes números de afroamericanos procedentes dos estados do Sur, que se instalaranse principalmente en Baltimore. Como consecuencia, moitas familias brancas mudaranse de Baltimore para suburbios próximos.

Ata 1954, as escolas de Maryland eran segregacionistas, con escolas para brancos e outras, xeralmente de menor calidade, para afroamericanos. Porén, neste ano, o Supremo Tribunal de Xustiza dos Estados Unidos xulgou que tal segregación era inconstitucional. Baltimore uniu o seu sistema escolar inmediatamente, mais en outras cidades, menos poboadas e de poboación maioritariamente branca, a desegregación demorou moito máis tempo para, ata tres décadas en algunhas pequenas cidades do interior.

Despois da década de 1960 en diante, moitas das industrias de manufactura movéronse cara a outros estados que dispuñan de man de obra máis barata. A industria naval e ferroviaria do estado, anteriormente a maior fonte de renda de Maryland, practicamente desapareceu, despois do peche de numerosas fábricas e a mudanza de varias outras para outros estados do Sur. Actualmente, a industria de manufactura pouco contribúe á economía do Estado, dominada actualmente polo comercio e servizos.

En 1985, o goberno de Maryland comezou un programa de limpeza das augas da Baía de Chesapeake, naquela época altamente contaminadas. Este programa posúe apoio dos Estados de Virxinia, Pensilvania e Delaware, ben como o Distrito de Columbia. Prevese que este programa estea finalizado en torno de 2010.

Política

Vista do Capitolio de Maryland, en Annapolis.

A actual Constitución de Maryland fora adoptada en 1867. Outras constitucións máis antigas foron adoptadas en 1776, 1856 e 1864. Mudanzas á constitución estatal poden ser propostas polo Poder Lexislativo, e para seren aprobadas precisan de ao menos 60% dos votos de ambas as casas do Lexislativo, e entón seren aprobadas nunha votación pola poboación electoral do Estado.

O principal oficial do Poder executivo en Maryland é o gobernador. Este é elixido polos electores do Estado para mandatos de ata 4 anos de duración, e pode ser reelixida cantas veces quixer. Outros tres oficiais tamén son elixidos pola poboación a mandados de 4 anos de duración. O gobernador escolle un Secretario de Estado e a maioría dos oficiais dos diferentes consellos do país. Xa as casas do Poder Lexislativo escollen un tesoureiro para un mandato de 4 anos de duración.

O Poder lexislativo do estado - oficialmente a Asemblea Xeral - está composto polo Senado e pola Casa dos Delegados. O Senado posúe un total de 47 membros, encanto que a Casa dos Delegados posúe un total de 141 membros. Maryland está dividido en 47 diferentes distritos electorais. Os electores de cada distrito elixe un senador e 3 delegados, que irán representar tal distrito no Senado ou na Casa dos Delegados. Tanto os senadores canto os delegados serven a mandatos de ata 4 anos de duración.

O tribunal máis alto do Poder xudicial de Maryland é o Court of Appeal of Maryland, seguida polo Court of Special Appeals of Maryland e outros 24 tribunais de menor porte, de carácter rexional. Todos os xuíces son escollidos polo gobernador, para mandatos de ata un ano de duración, cando entón son aprobados definitivamente polo Lexislativo unha votación, para mandatos de ata 10 ou 15 (no caso dos 24 tribunais menores) anos de duración.

Maryland está dividido en 23 condados e nunha cidade independente, Baltimore. Máis da metade do orzamento do Estado vén de impostos estaduais. O resto vén de verbas recebidas do goberno nacional.

Demografía

Crecimento populacional de Maryland

Ano Habitantes 1790 319.728 1800 341.548 1810 380.546 1820 407.350 1830 447.040 1840 470.019 1850 583.034 1860 687.049 1870 780.894 1880 934.943 1890 1.042.390

Ano Habitantes 1900 1.188.044 1910 1.295.346 1920 1.449.661 1930 1.631.526 1940 1.821.244 1950 2.343.001 1960 3.100.689 1970 3.923.897 1980 4.216.941 1990 4.781.468 2000 5.286.486

O censo dos Estados Unidos do 2000, da Oficina do Censo dos Estados Unidos, estimou a poboación de Maryland en 5 296 486 habitantes, un crecemento de 11 % sobre a poboación de 1990, de 4.781.468 habitantes. Unha estimativa realizada en 2004 estima a poboación do Estado en 5.558.058 habitantes. Cerca de 583 900 habitantes de Maryland naceron fora do país (10,6 % da poboación do Estado), dos cales estimase que 56.000 (1 % da poboación do estado) sexan estranxeiros ilegais. Entre 1990 e 2004, a poboación do Estado creceu en torno de 16 %, un crecemento de 777.000 habitantes.

Cerca do 93 % da poboación do Estado vive nnunha das 5 rexións metropolitanas do estado: Baltimore, Cumberland e Haxerstown, localizadas no Estado, e en áreas urbanas pertencentes ás rexións metropolitanas de Washington DC (Distrito de Columbia) e de Wilmington (Delaware). No total, máis de 95 % da poboación do estado viven en cidades.

A maior parte da poboación de Maryland vive na rexión central do Estado, no corredor das rexións metropolitanas de Baltimore e de Washington. Ambas son moitas veces consideradas parte dunha única metrópole. O litoral oriental (da Baía de Chesapeake) de Maryland é menos poboado e de carácter máis rural, ben como son os condados do sur do estado. Os tres condados do extremo nordeste de Maryland son montañosos, e escasamente poboados.

Aínda que a proporción actual de afroamericanos non sexa tan alta canto foi durante o século XIX, nos anos que procederon a Guerra Civil Americana, Maryland aínda posúe a maior poboación afroamericana de calquera estado fora do extremo sur dos Estados Unidos.

Razas e etnias

A composición racial no estado é a seguinte:

• 62,1 % brancos non hispánicos
• 27,9 % afroamericanos
• 4,3 % hispanos (de calquera raza)
• 4 % asiáticos
• 0,3 % indios
• 2 % dúas ou máis etnias.

As cinco maiores etnias do Estado son: alemáns (15,7% da poboación do estado), irlandeses (11,7%), ingleses (9%), italianos (6,8%) e poloneses (6,2%). Os afroamericanos están concentrados principalmente en Baltimore e nos suburbios de Washington en Maryland. A maior parte do litoral oriental e do sur de Maryland é poboada por americanos de descendencia inglesa. A poboación occidental e setentrional do Estado son na súa maioría de descendencia alemá.

Relixión

Maryland foi fundada co propósito de fornecer tolerancia relixiosa á poboación británica católica. Mesmo así, posteriormente a coroa británica decidiría por reverter esta política e pasou a desencoraxar a práctica do catolicismo en Maryland. A pesar de seren o principal motivo da fundación do estado, a poboación católica nunca formou a maioría da poboación do estado desde que o estado pasou a ser explorado e colonizado polos europeos.

• Protestantes: 56 %
• Igrexa Católica: 23 %
• Outras relixións cristiás: 3 %
• Xudeus: 3 %
• Outras relixións: 1 %
• Non relixiosos: 14 %

Economía

A economía de Maryland está concentrada principalmente e en grande parte no sector terciario. O produto interno bruto do estado foi de 212.000 millóns de dólares, en 2003. A renda per cápita do estado foi de 37 446 dólares, o quinto maior do país. O centro económico, financeiro e industrial do Estado é Baltimore.

O sector primario representa o 1 % do PIB de Maryland. A agricultura e a gandería responden por 0,86% do PIB do Estado, e empregan preto de 53 600 persoas. Maryland posúe preto de 12 mil facendas, e os principais produtos cultivados ou criados son galiñas, ovos, leite, millo e soia. A industria madeireira representa o 0.10% do PIB e emprega aproximadamente mil persoas. A pesca representa o 0,04% do PIB do Estado e emprega aproximadamente 400 persoas.

O sector secundario responde ao 14 % do PIB. A industria de manufactura responde ao 8 % do PIB e emprega aproximadamente 188.000 persoas. O valor total dos produtos manufacturados por ano é de 20.000 millóns de dólares. A industria de construción responde por 6 % do PIB e emprega preto de 204.000 persoas. A minería representa o 1 % do PIB do estado e emprega aproximadamente 1.200 persoas.

O sector terciario representa o 85 % do PIB. Os servizos comunitarios e persoais corresponden por 25% do PIB, e empregan a máis de 1,2 millóns de persoas. As finanzas representan o 21 % do PIB e emprega preto de 250.000 persoas. Maryland é un grande pólo financeiro. Os servizos gobernamentais representan o 17 % do PIB do Estado e empregan máis de 516.000 persoas. O comercio por atacado e varexo representan o 15 % do PIB do Estado e emprega máis de 636.000 persoas. Os transportes e telecomunicacións representan o 7% do PIB do Estado e empregan preto de 136.000 persoas.

Educación

Unha faculrade comunitaria en Maryland.

Durante os anos en que Maryland era unha colonia do Reino Unido, apenas os fillos de familias ricas recibían educación da entón provincia colonial de Maryland, da Igrexa Católica ou de profesores privados, sendo que ambas as opcións estaban dispoñibles soamente aos que tiñan condicións de arcar cos custos de salario destes titores relixiosos ou profesores privados. En 1694 fundouse a primeira escola pública do estado, convertida en facultade en 1784.

En 1824, o goberno de Maryland aprobou unha lei que obrigaba a calquera área urbana con máis de 250 habitantes a ter polo menos unha escola. O estado pasou a fornecer verbas ás cidades para que estas puidesen arcar cos custos de creación e manutención de sistemas de escolas públicas. En 1870, o estado instituíu o Consello Estadual de Educación, que dita regras e padróns que os sistemas de educación pública precisan seguir. Actualmente, como nos outros estados americanos, cada cidade - ou condado, no caso de áreas urbanas de menor porte - administra o seu propio sistema escolar. Estas receben verbas vidas de impostos municipais e directamente do goberno do estado.

As primeiras bibliotecas foron construídas en Maryland en 1699, cando un bispo católico mandou construír 30 bibliotecas relixiosas na provincia colonial de Maryland, e unha biblioteca central en Annapolis. En 1885, Enoch Pratt comezou a construción dun sistema de bibliotecas en Baltimore. El doou tales bibliotecas á cidade, coa condición que estivesen abertas para o público en xeral. Este sistema foi inaugurado no ano seguinte, sendo un dos primeiros sistemas de bibliotecas municipais públicas do país. Actualmente, a maioría das cidades do Estado posúen polo menos unha biblioteca.

Maryland posúe 25 universidades e facultades. Delas, a máis recoñecida e renomeada é o Sistema de Universidades de Maryland, que administra un total de 14 campus diferentes.

Transportes e telecomunicacións

A Baía de Chesapeake foi desde os inicios da colonización europea da rexión un obstáculo natural ao transporten na provincia colonial de Maryland. No inicio do século XIX, foron iniciados os primeiros servizos de balsas, barcos a vapor que viaxaban dunha marxe da Baía á outra, transportando carga e pasaxeiros. En 1829, o Canal Chesapeake-Delarare foi inaugurado, conectando o río Delaware coa Baía de Chesapeake.

En 1828, foi inaugurada a Baltimore and Ohio Railroad, o primeiro ferrocarril do mundo en transportar carga e pasaxeiros nun único tren. O estado posúe máis de 48.000 km de estradas. O Aeroporto Internacional de Baltimore é o principal aeroporto do estado.

No Estado publícanse preto de 125 periódicos, 15 deles xornais. Máis de 450 revistas tamén son impresas e publicadas no estado. A primeira liña de telégrafo do mundo foi inaugurada no estado en 1844, entre Baltimore e Washington DC. Actualmente, o estado posúe 15 estacións de televisión e preto de 100 estacións de radio.