Francisco Porto Rey

Francisco Porto Rey, nado en Vilagarcía de Arousa o 16 de xaneiro de 1876, foi un xornalista e escritor galego e galeguista.

Traxectoria

Fillo de Francisco Porto Codesido, primeiro maquinista da "Sarita", a primeira máquina de tren que realizaba os traxectos do primeiro camiño de ferro de Galicia entre O Carril e Santiago de Compostela, e de Carmen Rey Formoso. Tivo nove irmáns, entre eles Josefina Porto Rey, que casou con Charles Lessner, enxeñeiro da Galicia Railway Company que construíu devandita liña de ferrocarril. A familia paterna dos Porto procede de Cerdedo e segundo informacións familiares teñen ascendencia procedente de Irlanda, fuxido das persecucións por parte dos ingleses, no século XVII, posiblemente derivada da Flight of the Earls.

Francisco comezou os estudos de dereito, pero deixounos para dedicarse principalmente á literatura e ao xornalismo, ademais do seu traballo principal na xefatura dos talleres da Compañía dos Camiños de Ferro de Galicia en Vilagarcía. Colaborou en El Ciclón, El Cínife, Faro de Vigo, Galicia, Villagarcía-Carril e Galicia Nueva, e en El Eco de Galicia e no diario La Nación de Bos Aires onde publicou unha serie de "Cróneca(s)" de actualidade e algunhas narracións. Na súa faceta como escritor adoitaba asinar as obras como Farruco Porto Rey. Colaborou con Castelao en diversas publicacións, nas que o político nacionalista achegaba as súas ilustracións.

Literatura e xornalismo

Publicou varias obras bilingües e o Diccionario gallego-castellano, que apareceu en fascículos no semanario Villagarcía-Carril ata o 17 de xuño de 1900 (foi reeditado pola Real Academia Galega en 2000). É un dicionario bilingüe coas entradas en galego –só recolle como lemas as formas galegas distintas do castelán– e as definicións e equivalencias en castelán. Conta con preto de 15.000 entradas e nel refúndese o material dos traballos lexicográficos precedentes. A principal fonte de referencia é o Diccionario gallego de Cuveiro Piñol. Como novidade, proporciona a categoría gramatical dos lemas, e inclúe outros datos como a procedencia ou o étimo da palabra e a delimitación do campo do saber ao que pertence. A maior parte deste dicionario consérvase en folios manuscritos, aínda que moitos deles non presentan unha redacción definitiva. Foi académico correspondente da Real Academia Galega (1908).

Nacionalismo galego

Tivo relación coas Irmandades da Fala, o Partido Galeguista e as Xuventudes de Defensa.

Emprendemento cultural

Ademais exerceu como emprendedor cultural animando e participando na creación de diversas publicacións periódicas en Vilagarcía así como do teatro Salón Varietés, unha sala de cinema con aforo para 500 espectadores que se inaugurou o 14 de agosto de 1908.

Vida persoal

Casou coa mestra Amalia Casas Santiso (que finou en 1930) e tivo dezasete fillos, entre eles Xoaquín, que foi secretario do concello de Vilagarcía, e Manuel Porto Casas, apresado tralo Alzamento Nacional pola súa militancia nacionalista.

Obras

• Las mil y una composiciones, 1894.
• Pisto, 1894 (bilingüe).
• Diccionario gallego-castellano, 1900
• Papel e tinta, 1901 (bilingüe).
• Ilusiones, 1903.
• O Alalá, 1906 (diálogo en verso galego aparecido en Eco de Arosa).
• Cascarrabias ou o filósofo das carqueixas, 1912.
• Fermosinda, 1918.
• A tola de Sobrán, 1927 (comedia nun acto estreada polo Cadro de Declamación da Irmandade da Fala da Coruña en 1920).

Véxase tamén

Bibliografía

• Gran Enciclopedia Galega

Ligazóns externas

• Biografía en Patrimonio Vilagarcía.