Garriga

Paisaxe de garriga

En botánica, a garriga designa unha formación vexetal característica das rexións mediterráneas (phrygana en grego) .

Etimoloxía e características

O termo garriga ven da raíz preindoeuropea *kar, *gar, *kal, *gal, que significa « pedra » ou « rocha » ; por extensión « abrigo de pedra, casa, fortaleza, aldea » ; orixinando guarric en celta; garric en occitano, « árbore de rocha », termo que nomea un tipo carrasco; catalán garriga; italiano gariga. As palabras, topónimos ou usuais en Francia, Gard, Carcassonne, karst, calanque, chalet, clapier, crau, grave, garoupe derivan desas raíces.

A garriga é unha formación vexetal baixa, máis ou menos difícil de penetrar, constituída principalmente de arbustos resistentes á sequidade, formando monte baixo espiñoso. Esta formación é o resultado da degradación do bosque de Quercus (Quercus pubescens, Quercus ilex), provocada por cabras e ovellas, a acción antrópica e o lume, actuando desde hai máis de 5000 anos.

A garriga é a terreo calcario o que o maquis aos terreos silíceos. Pode ser confundida doadamente co maquis baixo, mais difiren sensibelmente polo composición florística, mesmo polos distintos tons de verdes, que na garriga tende ao gris.

Algunhas formación da garriga poden mostrar un aspecto agradábel nalgúns períodos anuais, como nos momentos da floración dalgunhas especies, se o seu grao de cubrición do terreo é significativo. Nestes casos pode adquirir tons azuis-violáceos en formacións ricas en romeu, e violáceo se predomina a cantroxo (Lavandula stoechas), amarelo se abonda en Helicriso, en arbustos de xesta (Genista sp) e Calycotomae. Mais grande parte do ano semella desolada, sobre todo se ocupa grandes superficies. Outra característica típica da garriga é o intenso perfume que emana das inúmeras especies aromáticas que a compoñen, especialmente, a parte das citadas, plantas das familias das Labiatae e das Asteraceae. A vexetación herbácea está sobre todo representada por plantas anuais, moitas espiñosas, sen que falten as perennes, como plantas bulbosas.

Historia

A garriga non foi sempre o ermo árido que coñecemos. Outrora foi lugar dunha importante actividade. Sen falar dos innúmeros vestixios prehistóricos e medievais: (megálitos, castelos, cavernas fortificadas, ermidas...), os rabaños de cabras e ovellas pastaban aí, os vidreiros alimentaban os seus fornos cos a madeira proveniente das fragas da garriga, os carboeiros pinchaban as árbores para fabricar carbón para as cidades, buscábase a cortiza para preparar os coiros, e montes enteiros eran rozados para plantar oliveiras ou viñedos.

Toda esa actividade declinou con a chegada da revolución industrial, e co éxodo rural que a acompañaría posteriormente. As rozadas para usos humanos e gandeiros diminuíron progresivamente, e a vexetación recobrou terreo mesmo nos camiños.

Especies vexetais

Entre as plantas típicas da garriga áchanse:

• o aphyllantho de Montpellier (Aphyllanthes monspeliensis)
• o érbedo (Arbutus unedo),
• o abrótega (Asphodelus),
• Cneorum tricoccon
• un tipo de carrasco (Quercus coccifera),
• a enciñeira (Quercus ilex),
• o cabrifollo (Lonicera etrusca, Lonicera implexa),
• un tipo de esteba (Cistus albidus),
• a leiterena (Euphorbia),
• Helichrysum italicum
• Helichrysum microphyllum
• o cantroxo, Lavandula stoechas
• Phillyrea angustifolia,
• Phillyrea latifolia,
• a xilbarbeira (Ruscus aculeatus),
• o xenebreiro oxicedro ou catanus (Juniperus oxycedrus),
• o xenebreiro de Fenicia (Juniperus phoenicea),
• a xesta escorpión (Genista scorpius),
• o lentisco (Pistacia lentiscus),
• Rhamnus alaternus,
• a oliveira brava (Olea europaea sylvestris),
• as orquídeas (ophrys),
• o escornacabras (Pistacia terebinthus),
• o romeu (Rosmarinus officinalis),
• a silvamar (Smilax aspera),
• o tomiño (Thymus vulgaris).
• as xestas, Genista spp.

Véxase tamén

Outros artigos

• Maquis mediterráneo.
• Vexetación de Europa.