Pradairo

Pradairos (xénero Acer)
Follas de Acer platanoides
Estado de conservación
Non está ameazada
Clasificación científica
Reino: Plantae Filo: Magnoliophyta Clase: Magnoliopsida Orde: Sapindales Familia: Sapindaceae Xénero: Acer L. 1753
Sinonimia
Acer L. Argentacer Small Rufacer Small Rulac Adans. Saccharodendron (Raf.) Nieuwl.

Os pradairos son árbores e arbustos pertencentes ao xénero Acer, da familia das sapindáceas. Moitas especies son ornamentais e salientan pola beleza da súa follaxe outoniza. En Galicia atopamos unha especie natural: o pradairo común (Acer pseudoplatanus), chamado moitas veces simplemente pradairo.

Descrición

Os pradairos distínguense doadamente polas súas follas opostas, normalmente palmato lobuladas, aínda que tamén se dan as palmato compostas, pinnadas compostas, pinnadas avetadas e sen lóbulos. As flores son regulares, pentámeras, e xurden en acios, corimbos ou umbelas. Os seus distintivos froitos nacen en parellas unidas, chamados sámaras, que, ao se desprender, van virando movidos polo vento espallando as sementes a considerábel distancia, polo que acostuman coñecerse coma «árbores de helicópteros».

As follas da meirande parte das especies son palmeadas, venadas e lobuladas, con 3 a 9 veas cada unha orientada cara un lóbulo, un dos cales é o central. Varias especies son trifoliadas: Acer griseum, Acer mandshuricum, Acer maximowiczianum e Acer triflorum. Acer negundo ten follas pinnadas compostas, que poden ser simplemente trifoliadas ou con 5 a 7 (raramente 9) folliñs. Acer carpinifolium ten follas simples pinnadas e venosas que lembran aos dos carpes.

Os pradairos florecen a finais do inverno ou principios da primavera, na maioría das especies ao mesmo tempo de apareceren as follas ou xusto despois, nalgunas incluso antes de estas. As flores son pequenas e inconspícuas, posúan cinco sépalos, cinco pétalos de entre 1 a 6 mm de largo, doce estames de entre 6 a 10 mm dispostos en dous aneis de seis cada un e dous pistilos ou un pistilo e dous estilos. O ovario é súpero e con dous carpelos, cuxas asas prolongan as flores, facilitando o recoñecemento das femininas. Logo de entre unhas semanas a seis meses de floración, as árbores producen un gran número de sementes.

Os especímenes deste xénero son unha importante fonte de pole e néctar a principios de primavera para as abellas, en particular as abellas melíferas e un recurso alimentario para as larvas de varias especies de lepidópteros.

Etimoloxía

A procedencia do nome do xénero Acer é incerta. Unha das teorías é que procede do latín acer, -is (afiado), referido ás puntas características das follas ou á dureza da madeira que, supostamente, se utilizaría para fabricar lanzas. O primeiro en aplicalo ao xénero foi o botánico francés Joseph Pitton de Tournefort en 1700.

O nome galego pradairo (bordo en portugués) vén quizais polo seu parecido co plátano (xénero Platanus), por iso tamén recibe o nome de plátano bastardo ou falso plátano. Tamén é designado ás veces co galicismo sicómoro, mais este nome pode levar á confusión coa especie homónima (Ficus sycomorus), unha árbore común no leste da rexión mediterránea e citada na Biblia, coa cal non ten moito parentesco mais apenas unha vaga semellanza na forma das follas.

Usos e simbolismo

Os pradairos son moi cultivados coma ornamentais, para elaborar xaropes e como madeira de construción. Algunhas especies presentan unha fermosa cor outoniza, especialmente as especies xaponesas e norteamericanas.

O Acer saccharum é utilizado para a extracción da saiba, que logo de ser fervida produce o (xarope de pradairo), co que se fan doces. Quebec é o maior produtor de produtos obtidos da saiba dos pradairos.

A madeira emprégase na fabricación dos bates de béisbol aprobados pola MLB e diversas ligas de béisbol arredor do mundo. Tamén se emprega para a fabricación de instrumentos musicais como a gaita; a súa alta densidade e propiedades sonoras fana favorita para dito uso.

A folla do pradairo é un destacado símbolo nacional no Canadá e está representada na súa bandeira.

En Galicia a madeira do pradairo bravo empregábase para fabricar zocas e gaitas.

Especies representativas

Acer palmatum var amoenum cv 'Sanguineum'.

Detalle dunha póla de Acer monspessulanum con sementes.

Acer Ukurunduense.

• Acer barbatum Michx. – Pradairo de Florida ou pradairo do sur azucrado
• Acer buergerianum Miq. – Pradairo tridente
• Acer cappadocicum Gled. - Pradairo da Capadocia
• Acer campestre L. - Pradairo campestre
• Acer circinatum Pursh
• Acer ginnala Maxim. - Pradairo de Manchuria
• Acer griseum Franch. Pax- Pradairo de papel
• Acer heldreichii Orph. ex Boiss. – Pradairo de Heldreich
• Acer japonicum Thunb.- Pradairo "lúa chea"
  • Acer japonicum aureum - Pradairo dourado do Xapón.
• Acer macrophyllum Pursh- Pradairo de folla grande.
• Acer micranthum Siebold & Zucc.
• Acer monspessulanum L. - Pradairo de Montpellier
• Acer negundo L.- Pradairo negundo, Negundo
• Acer opalus Miller
• Acer palmatum Raf.- Pradairo palmado xaponés
  • var. atropurpureum - follaxe púrpura/escarlata no verán.
  • var. dissectum - arbustivo, aspecto de fento.
  • var. dissectum atropurpureum - follaxe púrpura (semellante ao anterior)
  • var. heptalobum - crecemento horizontal
  • var. senkaki - follaxe de cor coral
• Acer platanoides L. - Pradairo real, Pradairo noruegués.
• Acer pseudoplatanus L. - Pradairo común, pradairo bravo.
• Acer rubrum L. - Pradairo vermello.
  • var. variegatum - follas con manchas brancas.
  • var. auratum - tons dourados.
  • var. violaceum - casca verde azulada.
  • var. crispum - follas ensortilladas.
• Acer saccharinum L. - Pradairo prateado.
• Acer saccharum Marshall - Pradairo azucreiro, Pradairo do azucre.
• Acer tataricum L.

Véxase tamén

• http://biopl-a-181.plantbio.cornell.edu/
• http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/ Site oficial
• Botánica sistemática
• http://www.ipni.org/index.html