Castela: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
m corrixo homónimo
m →‎Historia: Al-Andalus
Liña 21: Liña 21:
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no [[século XIII]].
Castela xurdiu como condado vasalo do [[reino de León]]. Debe o seu nome á gran cantidade de [[Castelo (fortificación)|castelos]] na zona. No [[século IX]] independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no [[século XIII]].


Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[árabe]]s. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en [[Madrid]].
Durante a [[Idade Media]], o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos [[Al-Andalus|árabe]]s. Dende o tempo dos [[Reis Católicos]] dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en [[Valladolid]] ou [[Burgos]], e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en [[Madrid]].


Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán.
Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da [[Guerra de Sucesión Española]] confirmouse o [[lingua castelá|castelán]] coma lingua oficial en toda [[España]] e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán.

Revisión como estaba o 8 de xullo de 2012 ás 11:30

Castela (en castelán: Castilla) é o nome dunha rexión histórica española que se corresponde con parte dos territorios pertencentes ao antigo Reino de Castela.

A primitiva Castela xurdiu durante as orixes da Reconquista na cabeceira do Ebro, ante o pulo de cántabros e vascóns. Dependendo dos autores e as épocas, considérase composto de territorios diferentes. A evolución histórica fai aínda máis imprecisos os seus compoñentes: o Reino de Castela foi nun primeiro momento un condado dependente do Reino de León, que finalmente se separou deste, e posteriormente formou parte, xunto a outros reinos, da Coroa de Castela.

Así, o nome de Castela empregouse na Baixa Idade Media para denominar á Coroa de Castela, o conxunto de todos os territorios dos monarcas da Coroa (por contraposición ao resto de reis hispánicos, os de Aragón, Navarra e Portugal).

Xeografía

Administrativamente Castela non ten recoñecemento oficial, o territorio da rexión de Castela posuía as seguintes provincias:

Hai un certo movemento en varias provincias, popular e político, que di que non forman parte de Castela as tres provincias do antigo reino de León: León, Salamanca e máis Zamora (as dúas últimas, segundo o momento histórico), incluso certas veces partes de Valladolid e Palencia, que na actualidade si forman parte de Castela e León. Tamén se di que a provincia de Albacete non é Castela, pois historicamente foi parte da Rexión de Murcia. Desde certos movementos políticos e culturais incluso se reclaman as comarcas de Requena e Utiel, actualmente na Comunidade Valenciana, pois historicamente foron parte da provincia de Cuenca.

  • Poboación: 9.521.132 habitantes (2003).
  • Superficie: 150.281 km².
  • Densidade de poboación: 63,4 hab/km².
  • Cidades importantes: Madrid, Valladolid, Burgos.

Historia

Castela xurdiu como condado vasalo do reino de León. Debe o seu nome á gran cantidade de castelos na zona. No século IX independizouse de León, aínda que os dous reinos se reunificaron definitivamente no século XIII.

Durante a Idade Media, o Reino de Castela foi espallándose cara ao sur, conquistando territorio aos árabes. Dende o tempo dos Reis Católicos dividíase en dúas rexións: Castela a Vella, que correspondía á metade norte e tiña a capital en Valladolid ou Burgos, e máis Castela a Nova, no sur do Sistema Central e con capital en Madrid.

Na época moderna Castela converteuse en nación hexemónica cultural e dominadora económica da Península Ibérica. Despois da Guerra de Sucesión Española confirmouse o castelán coma lingua oficial en toda España e creouse un modelo de estado xacobino baseado no modelo castelán.

Ao creárense as autonomías, Castela a Vella perdeu as dúas provincias de fóra da Meseta, A Rioxa (esta terra pertencía, na Idade Media, a Navarra e foi invadida polos casteláns) e máis Cantabria, e engadiuse a rexión de León, formando Castela e León. Castela a Nova dividiuse na Comunidade de Madrid, que abranguía soamente a provincia de Madrid, e máis Castela-A Mancha, que gañou a provincia de Albacete, que ata entón formaba parte da Rexión de Murcia.

Na actualidade existen algúns partidos nacionalistas casteláns minoritarios, coma Tierra Comunera (TC) ou Izquierda Castellana (Iz-Ca), que defenden a unión de todas as comunidades autónomas castelás. Ningún destes partidos ten actualmente representación en ningún dos parlamentos autonómicos.