Formentera

Modelo:Ficha de illa Formentera é unha illa mediterránea e concello que forma parte do arquipélago Balear. Xunto coa illa de Eivissa e varios illotes forma as chamadas illas Pitiusas.

Xeografía física

A illa de Formentera é a illa habitada de menor tamaño das Baleares e a máis meridional. Atópase situada ao sur da illa de Eivissa, da que está separada por unha canle de 3,6 km. O seu punto máis próximo na Península Ibérica é Dénia (Alacant), a 40 millas.

Conta con 69 km de litoral, repletos de praias e barrancos de gran beleza. Trátase dunha illa case plana, sendo a súa altura máxima de 192 metros (La Mola). O clima é suave, cunha temperatura media anual de 18,6 graos centígrados e 2.883,1 horas de sol anuais de media. A vexetación, de tipo mediterráneo, combina zonas dunares con bosques de piñeiro e de sabina.

Ao norte da illa atópanse varios illotes deshabitados, os máis importantes dos cales son Espalmador (dunhas 240 ha) e Espardell (de 60 ha).

Poboación e administración

A illa de Formentera está conformada administrativamente por un único municipio (chamado igualmente Formentera e que inclúe aos illotes de Espalmador e Espardell) e conta cinco núcleos urbans: Sant Francesc de Formentera, Sant Ferran de ses Roques, el Pilar de la Mola, la Savina e es Pujols. A poboación total da illa era de tan só 7.506 habitantes no 2005.

Sant Francesc de Formentera é a capital da illa, e onde se concentran as administracións públicas. Na Sabina é onde se atopa o porto do mesmo nome, única vía de acceso á illa. A industria principal é o turismo, que explota as paradisiacas praias da illa: Illetes, Llevant, Es Arenals, Migjorn, Cala Saona, etc.

Historia

A primeira presenza humana coñecida de Formentera atópase na Idade de Bronce, cando se construíu o sepulcro megalítico de Ca na Costa, datada no 1600 a. C. Logo dunha época na que permaneceu despoblada, tense vestixios do paso das culturas fenicia, púnica e romana.

Non se ten referencias a se a illa estivo poboada tras as invasións visigodas, pero polo menos a partir do século XI, durante a ocupación árabe, a illa contaba cunha poboación estable, pois quedan restos de vivendas, pozos e alxibes de devandita época.

As tropas de Xaime I de Aragón, comandadas por Guillem de Montgrí, conquistaron as Pitiusas en 1235, as cales foron incorporadas ao Reino de Mallorca. Formentera estaba aínda habitada por sarracenos, segundo relata o Llibre dels feits.

Tras a expulsión da poboación musulmá, o intento de establecer unha poboación permanente na illa fracasou; a dureza da illa e a inseguridade provocada polas incursións berberiscas puxeron fin, nos últimos anos do século XIV, ao que se coñece como o primeiro repoblamiento. Desta época é a Capela románica de "Sa Tanca Vella", en Sant Francesc Xavier, construída no ano 1336.

Durante o resto da Idade Media e o Renacemento, Formentera só se atopou poboada ocasionalmente por habitantes da illa de Eivissa.

Vista da illa desde La Mola.

Foi en 1695 cando se produciu o definitivo repoblamiento da illa, realizado por xentes de Eivissa; tras a doazón dunha parte da illa ao eivisenco Marc Ferrer, en pago polos servizos prestados. Algúns anos despois, en 1726, erixiuse a primeira igrexa de Formentera, dedicada a Sant Francesc Xavier, construída como unha fortaleza na que poder refuxiarse dos ataques dos piratas. Algunhas torres de defensa e vixía no litoral complementaron o sistema defensivo da illa e converteron o segundo repoblamiento en definitivo. Co paso do tempo, fóronse empezando a crear uns pequenos núcleos de poboación ao redor das igrexas que se ían construíndo, aínda que a maioría da poboación atopouse sempre dispersa en pequenas casas de campo. Cara a mediados do século XVIII a poboación de Formentera era de catrocentas persoas e a finais do século XIX a illa tiña xa case dous milleiros de habitantes.

A partir das décadas de 1960 e 1970 empezouse a desenvolver unha incipiente industria turística, caracterizado por un ambiente de relax e tranquilidade (un pouco a diferenza da de Eivissa). De forma paralela, a finais dos 60 iniciouse o movemento hippy en Formentera, feito que marcou profundamente a personalidade da illa.