As Oiras, Alfoz

San Mamede de Oirás

• Limitada polas freigresías de Lagoa o Norte; Pereiro e Figueiras (do concello de Mondoñedo) o Sur; Aguilar e Pereiro o Leste e Pereiro o Oeste. Ten 112 habitantes distribuidos en 15 entidades de poboación e 3 lugares, a densidade media é de 13'1 hab/qm2 (2003). A parroquia pertenceu o antigo Decanato da Mariña. O seu curato era "de entrada", dotado con 640 reais anuais de renta e de Padroado Real.
• As entidades de poboacion son as seguintes: Aguillón (12), Arriba do Río (5), O Cabradoiro (5), A Igrexa (7), Insua Nova (17), Insua Vella (1), O Pazo (1), Rego do Aro (12), A Ribeira (1), Río das Donas (5), A Rúa de Escourido (2), A Rúa (20), Sesín (9), A Trabada (3) e O Xogral (12).
• Os lugares (que xeralmente forman parte de algunhas das entidades) son: As Airas, O Leboreiro e A Pena Mosqueira.

Situacion xeografica da capital parroquial:

Latitude: 43º 29'

Lonxitude: 7º 26'

Superficie: 8,57 Km²

• Monumentos:

Dous son os monumentos que resaltan nesta parroquia; o primeiro áchase na aldea de A Igrexa e é, precisamente a Igrexa parroquial de San Mamede de As Oirás. Tratase dun templo reconstruido a comenzos do seculo XX, é de estilo neogótico, cunha sóa nave e sacristía situada o caron da capela maior. Sobre a fachada principal hai unha torre. No interior conservanse un retablo do seculo XVIII que proven da catedral de Mondoñedo.

Tamen nesta aldea atopamos o Cruceiro de As Oirás. Un dos numerosos cruceiros da comarca, pero, a diferencia destos e que data dos seculo XIX. Está realizado en granito, ten unha cruz que presenta, no anverso un Cristo crucificado e no reverso, a Virxe Dolorosa. O capitel ten forma de tronco piramidal, con decoración de volutas. É o fuste é octogonal co pedestal cúbico.