Herdanza

O termo herdanza é usado en Dereito para referirse ao acto xurídico mediante o cal unha persoa que falece traspasa os seus bens, dereitos e obrigas a outra ou outras persoas, que se denominan herdeiros. Así, enténdese por herdeiro a persoa física ou xurídica que ten dereito a unha parte dos bens dunha herdanza.

O herdeiro pode ser o que como tal figura nun testamento, ou ben, aqueles a quen a lei recoñece tal condición legal, xa sexa por ausencia de testamento, ou por aplicación de normas imperativas como as lexítimas.

Facultades do herdeiro

Ao herdeiro a lei atribúelle diversas facultades, entre elas:

• Aceptar ou renunciar á herdanza, ou aceptala a beneficio de inventario.
• Dispor por actos inter vivos ou mortis causa da mesma, aínda antes de entrar na súa posesión.
• Lexitimidade para impugnar o testamento, oporse ao mesmo e cantas accións xudiciais considere necesarias para defender os seus dereitos.

Outras acepcións

Tamén se denomina herdanza, por extensión, ao conxunto de bens, dereitos e obrigas que se traspasan. Este conxunto de bens e dereitos en ocasións recibe o nome de caudal hereditario (caudal relictio). O caudal hereditario fórmao o patrimonio do causante no momento da morte, eliminando aqueles bens, dereitos e obrigacións que se extinguen polo feito da morte (dereitos e obrigacións personalísimas, por exemplo). Este caudal relaciónase no inventario de bens co seu correspondente pasivo.

Doutra banda, desde o punto de vista do herdeiro, denomínase herdanza ao conxunto de bens, dereitos e obrigacións que recibe, que pode ser unha porcentaxe menor do total do caudal hereditario.

Neste último caso (desde o punto de vista do herdeiro), enténdese que unha herdanza refírese a unha parte xenérica do patrimonio do testador. Por exemplo, a metade ou o total do caudal hereditario. Cando o testador decide dar uns bens concretos a un herdeiro, isto recibe o nome de legado e o herdeiro sería un legatario. O herdeiro ás veces confúndese coa figura do legatario. Con todo, un legatario, como receptor dun simple legado, non ten os mesmos dereitos de defensa da herdanza que o herdeiro, e non sucede ao causante a título universal.

Características das herdanzas

Sendo a herdanza unha materia profusamente regulada, existen con todo dous tipos de normas aplicables á mesma:

• Normas dispositivas, que rexen en ausencia de vontade do testador (sucesión intestada).
• Normas imperativas, que rexen en todo caso, limitando a vontade do testador.

Segundo cada tipo de ordenamento xurídico e ao maior ou menor grao de normas imperativas, darase maior ou menor ámbito de actuación ao testador. Deste xeito, existen ordenamentos xurídicos moi limitativos á vontade do causante, impondo figuras como a lexítima, e outras que permiten a case total disposición por parte do causante dos seus bens.

Efectos fiscais

A herdanza como acto xurídico é tamén un feito impoñible. Ao ser unha fonte de ingresos para o herdeiro, a maioría dos estados grávana en maior ou menor medida mediante impostos.Cando se tramita unha herdanza hai que ter en conta que existen seis meses desde a data da defunción para liquidar todos os impostos que da herdanza dimanen.

Nalgunhas administracións pódese pedir con antelación unha prórroga no pago dos impostos, ante os organismo correspondentes, xustificando sempre a causa do atraso e evitando así sancións.

É de vital importancia asesorarse ben sobre o pago dos impostos, xa que ao estar transferidos en España ás comunidades Autónomas, é cada unha delas a que regula o pago das mesmas. Polo xeral depende a cantidade a liquidar de tres factores principais, último domicilio do causante ou lugar de falecemento, cantidade que conforma a masa hereditaria e o grao de parentesco co causante de cada un dos herdeiros. No caso das herdanzas con bens en varios países o tratamento fiscal complícase xa que hai que estudar as implicacións en varias lexislacións.

Tamén en certas comunidades e segundo o grao de parentesco adoita haber exencións fiscais na súa totalidade no caso da comunidade de Madrid para primeiro grao de consaguinidade ou reducións como na comunidade de Andalucía de ata 175.000 euros da masa hereditaria para primeiro grao de parentesco, ou reducións por domicilio habitual, etc...

É importante, non esquecer o imposto sobre o incremento do valor os bens urbanos máis coñecido como plusvalía, imposto que se líquida en cada un dos concellos nos que o causante tivese unha propiedade urbana, e que dependen do valor catastral e dos anos de tenencia do mesmo.

É importante ter sempre en conta o concepto de fiscalidade cando se ten dereito sobre unha herdanza xa que, existe catro anos e seis meses nos que llos poden reclamar e canto máis se tarda en liquidalos maior é a sanción que incrementa os mesmos

Véxase tamén

• Dereito de sucesións
• Testamento

Outros artigos

• Doazón
• Legado