Carral

13' 51" N 08° 21' 19" O_E_ 43_13_51_N_08_21_19_W, 43° 13' 51" N 08° 21' 19" O

Carral
Casa do Concello
Situación
Xentilicio	Carralés
Xeografía
Provincia	Provincia da Coruña
Comarca	Comarca da Coruña
Poboación	5.770 hab. (2009)
Área	48,0 km²
Densidade	120,21 hab./km²
Entidades de poboación	8 parroquias
Capital do concello	Carral
Política (2007)
Alcalde	José Luis Fernández Mouriño (PPdeG)
Concelleiros	BNG: 1 PPdeG: 8 PSdeG-PSOE: 2 Outros: A.I.DE G. 2
Eleccións municipais en Carral
Uso do galego (2001)
Galegofalantes	97,91%
Na rede
www.concellocarral.com
[ editar datos en Wikidata ]

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Carral (homónimos).

Carral é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca homónima.

Segundo o INE a súa poboación en 2009 era de 5.770 habitantes (5.647 no 2007, 5.579 no 2006, 5.527 no 2005, 5.453 no 2004). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é Carralés.

Evolución da poboación de Carral   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
5.082	5.661	6.067	6.001	5.453
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Xeografía

O concello atópase a 17 km da Coruña, limitando con Cambre polo norte, con Ordes polo sur, con Abegondo polo leste, con Cerceda ao oeste e con Culleredo ao noroeste. Ocupa 48 km².

Está definido polos vales dos rios Barcés e Brexa, afluentes do río Mero pola beira esquerda. O río Brexa atravesa o concello en dirección noroeste-nordeste, formando o val entre Tabeaio e o núcleo urbano de Carral. O rio Barcés transcorre diagonalmente polo municipio, servindo nalgúns traxectos como límite con Abegondo. Forma o val de Barcia, de gran riqueza agrícola. Os cumios principais do concello son o monte Xalo (459 m.), San Bartolomé (nas Travesas, de 458 m.) e o monte Castro de Ameás (210 m.)

Historia

O Concello de Carral naceu como tal en 1836, sendo gobernador civil Pío Pita Pizarro. O topónimo procede do núcleo de poboación que serve de capital, situado no camiño entre Santiago de Compostela e A Coruña, polo que circulaba a Carrilana.

Hai restos prehistóricos desde a época do paleolítico, como dólmens, medoñas e mámoas no monte Xalo e en Paleo, zonas onde tamén se atoparon machados, puntas de frecha, elementos de cociña ou muíños. Hai restos castrexos en Paleo, Paiolante, Gosende, Balbén, Ameás, Herves e a Eira dos Mouros.

Na Idade Media o terreo estaba baixo a xurisdición do Conde de Altamira. Carral era lugar de paso dos peregrinos que percorrían o camiño inglés, vía que contaba con tres variantes. Unha delas ía paralela á actual estrada N-550. As outras dúas transcorría polas beiras do rio Barcés.

Fernando III concedeu ao pobo de Carral o título de "Moi Leal" como recoñecemento á afouteza con que o 29 de novembro de 1227 se defendeu o castelo de Baeza fronte ao asedio musulmán. O propio rei III concedeu o privilexio de colocar no escudo unha bordadura de gules con oito aspas de ouro, unha por cada parroquia, en conmemoración daquela fazaña. Despois os Reis Católicos, en 1497, concederon á vila de Carral a Carta de Puebla Real, quedando libre do señorio de Santiago e podendo colocar no seu escudo a coroa real.

En abril de 1846, tralo levantamento contra o presidente do goberno español Narváez, Miguel Solís, Coronel do Estado Maior da Capitanía Xeneral de Galicia proclamou unha Xunta de Goberno de Galicia en contra do goberno de Isabel II. O 23 de abril Solís foi capturado, sendo previsto que fosen xulgados na Coruña. Porén, el e os seus homes foron fusilados tras un falso xuízo en Carral o día 26.

A Liga Galega da Coruña toma a iniciativa de levantar un monumento en memoria dos Mártires de Carral, colocándose a primeira pedra o 23 de abril de 1899, inagurándose o monumento o 22 de maio de 1904 co lema "Aos mártires da liberdade mortos o 26 de abril de 1846. Liga Gallega na Cruña" e cunha praca cos nomes dos oficiais axecutados.

Patrimonio

O pazo de Abrigosa, de estilo barroco, sitúase no lugar de Abrigoso, na parroquia de Vigo. Ten peche de pedra e dous accesos á leira. O edificio, de dúas alturas, ten planta en forma T cun balcón sobresaíndo no alzado orientado o leste. Está cuberto con tellado a dúas aguas. Ten un escudo no alzado sur, e a leira ten dous alpendres.

O pazo de Vilasuso, de estilo barroco, sitúase no lugar de Vilasuso, na parroquia de Sumio, no val do Barcia. De planta angular, ten amplas proporcions, con dous corpos da fachada principal en escuadra. Nun lateral en angulo recto, situase a capela. Na parte superior está a cociña destacando a chimenea. Entre as altas torres da fachada pricipal ten un escudo que reprenda ós Vilardefracos, Bermudez de Castro, Salgado, Santiso, Lobera e Mariño.

O pazo da Ribeira sitúase no lugar da Ribeira, na parroquia de Quembre, á beira do río Barcia e preto de Ponte Lago. Destacan os xardíns, con laberintos de buxos e tres fontes de pedra. A vivenda é un caserío de planta rectangular cuberta de tella a catro augas, realizada en cachotería con cantería en xambas, linteis e esquinas. Na fachada situada cara ao xardín ten un escudo coas armas Salazar e dos Alvarado. A capela esta adicada a San Xoán Bautista.

O pazo de Reboredo sitúase no lugar de Reboredo, na parroquia de Paleo, a carón da estrada N-550. O edificio ten planta paralelepípeda, en forma de escadra, cunha torre de tres alturas ameada integrada nun dos lados. Presenta unha galería engadida construída a mediados do século XX. As esquinas, ocos e cornisas son de cantería. O escudo dos Figueroa é do século XVIII e procede do desaparecido pazo de Tabeaio.

O pazo de Esperante está no lugar de Esperante, na parroquia de Quembre, separado de Cerceda polo Monte Xalo. Ten planta paralelepípeda, con dúas alturas.

Galería de imaxes

Vexa o artigo principal en: Galería de imaxes de Carral

• 
  Monumento aos Mártires de Carral
• 
  Porco

Lugares de Carral

Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Carral vexa: Lugares de Carral.

Véxase tamén

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---