Florbela Espanca: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Sen resumo de edición
mSen resumo de edición
Liña 1: Liña 1:
{{Atención|Sobra moita palla (bibliografía pasiva??) e falta formato.}}
[[Image:Florbela Espanca.jpg|thumb|200px|Florbela Espanca por [[Bottelho]].]]
[[Image:Florbela Espanca.jpg|thumb|200px|Florbela Espanca por [[Bottelho]].]]
'''Florbela Espanca''', bautizada co nome '''Flor Bela de Alma da Conceição''' nada en [[Vila Viçosa]] o [[8 de decembro]] de [[1894]] e finada en [[Matosinhos]] o [[8 de decembro]] de [[1930]], foi unha [[poesía|poetisa]] [[Portugal|portuguesa]].
'''Florbela Espanca''', bautizada co nome '''Flor Bela de Alma da Conceição''' nada en [[Vila Viçosa]] o [[8 de decembro]] de [[1894]] e finada en [[Matosinhos]] o [[8 de decembro]] de [[1930]], foi unha [[poesía|poetisa]] [[Portugal|portuguesa]].

Revisión como estaba o 31 de xullo de 2010 ás 17:42

Florbela Espanca por Bottelho.

Florbela Espanca, bautizada co nome Flor Bela de Alma da Conceição nada en Vila Viçosa o 8 de decembro de 1894 e finada en Matosinhos o 8 de decembro de 1930, foi unha poetisa portuguesa.

Traxectoria

Precursora do movemento feminista en Portugal, tivo unha vida tumultuada, inquieta, transformando os seus sufrimentos íntimos en poesía da máis alta calidade, cargada de erotización e feminidade.

Filla de Antónia da Conceição Lobo, empregada de João Maria Espanca, que non a recoñeceu como filla. Porén con a morte de Antónia en 1908, João e a súa muller Maria Espanca criaron a meniña. O pai só recoñecería a paternidade moitos anos após a morte de Florbela.

En 1903 Florbela Espanca escribiu a primeira poesía de que temos coñecemento, A Vida e a Morte. Casouse no día do seu aniversario, en 1913, con Alberto Moutinho. Concluíu un curso de Letras en 1917, e inscribiuse a seguir para cursar Dereito, sendo a primeira muller a frecuentar este curso na Universidade de Lisboa.

Sufriu un aborto involuntario en 1919, ano en que publicou o Livro de Mágoas. É nesa época que Florbela comeza a presentar síntomas máis graves de desequilibrio mental. En 1921 separouse de Alberto Moutinho, pasando a encarar o preconcepto social decorrente diso. No ano seguinte casouse pola segunda vez, con António Guimarães.

O Livro de Soror Saudade é publicado en 1923. Florbela sufriu un novo aborto, e o seu marido pediu o divorcio. En 1925 casouse pola terceira vez, con Mário Lage. A morte do irmán, Apeles (nun accidente de avión), abálaa gravemente e inspíraa para a escrita de As Máscaras do Destino.

Tentou o suicidio por dúas veces en outubro e novembro de 1930, ás vésperas da publicación da súa obra-prima, Charneca em Flor. Após o diagnóstico de un edema pulmonar, suicídase no día do seu aniversario, 8 de decembro de 1930. Charneca em Flor viría a ser publicado en xaneiro de 1931.

Florbela Espanca por outros poetas

Florbela Espanca causou grande impresión entre os seus pares e entre literatos e público do seu tempo e de tempos posteriores. Alén da influencia que os seus versos tiveron nos versos de tantos outros poetas, son aferidas tamén algunhas homenaxes prestadas por outros inminentes poetas á persoa humana e lírica da poetisa. Manuel Dias da Fonseca, no seu "Para um poema a Florbela" de 1941, cantaba "(...)E Florbela, de negro,/ esguia como quem era,/ seus longos braços abria/ esbanjando braçados cheios/ da grande vida que tinha!". Tamén Fernando Pessoa, nun poema dactilografado e non datado, de nome "À memória de Florbela Espanca", descríbea como "alma sonhadora/ Irmã gêmea da minha!".[1]

Obra

Autora de poemas, artigos na imprensa, traducións, epístolas e un diario, Florbela Espanca antes de tudo foi poetisa. É á súa poesía, quase sempre en forma de soneto, que ela deve a fama e o recoñecemento. A temática abordada é principalmente amorosa. O que preocupa mais a autora é o amor e os ingredientes que romanticamente lle son inerentes: solidón, tristeza, saudade, sedución, desexo e morte. A súua obra abranxe tamén poemas de sentido patriótico, inclusive alguns en que é visível o seu patriotismo local: o soneto “No meu Alentejo” é uma glorificación da terra natal da autora.

Somente dúas antoloxías, Livro de Mágoas (1919) e Livro de Sóror Saudade (1923), fóran publicadas en vida da poetisa. Outras, Charneca em Flor (1931), Juvenília (1931) e Reliquiae (1934) saíran só após o seu falecimento. Toda a obra poética de Florbela foi reunida por Guido Battelli nun volume chamado Sonetos Completos, publicado pola primeira vez en 1934. En 1978 tíñan saído 23 edicións do livro[2]. As peças anteriores ás primeias publicacións da poetisa fóran reconstituídas por Mária Lúcia Dal Farra, que en 1994 editou o texto de Trocando Olhares.

A prosa de Florbela exprímese através do conto (en que domina a figura do irmão da poetisa), dun diario, que antecede a súa morte, e en cartas varias. Algunhas pezas da súa correspondencia son de natureza familiar, outras tratan de questións relacionadas coa súa produción literaria, quer nun sentido interrogativo quanto á súa qualidade, quer quanto a aspectos mais prácticos, como a súa publicación. Nas diferentes manifestacións epistolares sobresaem qualidades que nen sempre están presentes na restante produción en prosa - naturalidade e simplicidade[3].

António José Saraiva e Óscar Lopes na súa História da Literatura Portuguesa[2] descrében Florbela Espanca como sonetista de “laivos anterianos”[2] e semellante a António Nobre. Admiten que foi “unha das mais notábeis personalidades líricas isoladas, pola intensidade dun emotivo erotismo feminino, sen precedentes em Portugal, con tonalidades ora egoístas ora dunh sublimada abnegación que ainda lembra Sóror Mariana, ora dunha expansión de amor intenso e instábel(...)”[2].

A obra da Florbela “precede de lonxe e estimula un mais recente movemento de emancipacipación literaria da muller, exprimindo nos seus acentos mais patéticos a imensa frustración feminina das (...) opresivas tradicións patriarcais.”[2]

Rolando Galvão, autor dun artigo sobre Florbela Espanca publicado na páxina electrónica Vidas Lusófonas[3], caracteriza así a obra florbeliana:

“Como dicen varios estudiosos da súa persoa e obra, Florbela xurde desligada de preocupacións de contido humanista ou social. Inserida no seu mundo pequeno burgués, como evidencía nos varios retratos que de si faz ao longo dos seus escritos. Non manifesta interese pola política ou polos problemas sociais. Diz-se conservadora. (...) O seu egocentrismo, que non retira beleza á súa poesía, é por demais evidente para non ser referenciado practicamente por todos. Sedenta de gloria, diz Henrique Lopes de Mendonça, transcrito por Carlos Sombrio.

Na súa escrita há un certo número de palavras en que insiste incessantemente. Antes de mais, o EU, presente, dir-se-á, en quase todas as pezas poéticas. Largamente repetidos vocábulos reflexos da paixón: alma, amor, saudade, bicos, versos, poeta, e varios outros, e os que deles derivam. Escritos de ámbito para alén dos que caracterizan esa paixón non son abundantes, particularmente na obra poética. Salvo no que se refere ao seu Alentexo. Non se coloca como observadora distante, mesmo quando tal parece, exterior a feitos, ideias, acontecimentos.”[3]

O autor do artigo lembra tamén a correspondencia da poetisa co irmán, Apeles, e cunha amiga próxima, que apenas viu en retrato. Repara que os excesos verbais da escritora son provocados pola súa imoderación para exprimir unha paixón. A súa exaltación do amor fraternal é considerada fora do común. Galvão repara que eses limites alargados na expresión do amor, da amizade e das afeicións, son na obra florbeliana unha constante[3].

Bibliografía

Bibliografía activa

Poesía

1919 Livro de Mágoas. Lisboa: Tipografia Maurício. (eBook)

1923 Livro de Sóror Saudade. Lisboa: Tipografia A Americana.

1931 Charneca em Flor. Coimbra: Livraria Gonçalves.

1931 ______________ (com 28 sonetos inéditos). Coimbra: Livraria Gonçalves.

1931 Juvenília: versos inéditos de Florbela Espanca. Estudo crítico de Guido Battelli. Coimbra: Livraria Gonçalves.

1934 Sonetos Completos (Livro de Mágoas, Livro de Sóror Saudade, Charneca em Flor, Reliquiae). Coimbra: Livraria Gonçalves.

Prosa

1931 As Máscaras do Destino. Porto: Editora Marânus.

1981 Diário do Último Ano. Prefácio de Natália Correia. Lisboa: Livraria Bertrand.

1982 O Dominó Preto. Prefácio de Y. K. Centeno. Lisboa: Livraria Bertrand.

Colectáneas

1985/86 Obras Completas de Florbela Espanca. 8 vols. Edição de Rui Guedes. Lisboa: Publicações Dom Quixote.

1994 Trocando Olhares. Estudo introdutório, estabelecimento de textos e notas de Maria Lúcia Dal Farra. Lisboa: Imprensa Nacional/ Casa da Moeda.

Epistolografía

1931 Cartas de Florbela Espanca (A Dona Júlia Alves e a Guido Battelli). Coimbra: Livraria Gonçalves.

1949 Cartas de Florbela Espanca. Prefácio de Azinhal Abelho e José Emídio Amaro. Lisboa: Edição dos Autores.

Traducións

1926 Ilha azul, de Georges Thiery. Figueirinhas do Porto.

____ O segredo do marido, de M. Maryan. Biblioteca das Famílias.

1927 O segredo de Solange, de M. Maryan. Biblioteca das Famílias.

____ Dona Quichota, de Georges de Peyrebrune. Biblioteca do Lar.

____ O romance da felicidade, de Jean Rameau Biblioteca do Lar.

____ O castelo dos noivos, de Claude Saint-Jean

____ Dois noivados, de Champol. Biblioteca do Lar.

____ O canto do cuco, de Jean Thiery. Biblioteca do Lar.

1929 Mademoiselle de la Ferté (romance da actualidade) de Pierre Benoit. Série Amarela.

1932 Máxima (romance da actualidade, de A. Palácio Váldes. Coleção de Hoje.

Algunhas reedicións

ESPANCA, Florbela. Poemas de Florbela Espanca. Edição preparada pó Maria Lúcia Dal Farra. São Paulo: Martins Fontes, 1997.

_______. Sonetos Completos. 7ª ed. Prefácio de José Régio. Coimbra: Livraria Gonçalves, 1946.

_______. As Máscaras do Destino. 4ª ed. Prefácio de Agustina Besa Luís. Amadora: Bertrand Editora, 1982.

_______. Contos Completos. 2ª ed. Venda Nova: Bertrand Editora, 1995.

_______. Obras Completas de Florbela Espanca, Lisboa: Publicaçőes D. Quixote, 1992.

_______. Obras Completas – Poesia (1903 - 1917). Coleção Obras Completas de Florbela Espanca. Vol. I. Lisboa: Publicações D.Quixote, 1985.

_______. Poesia Completa. Prefácio, organizaçăo e notas de Rui Guedes. Coleção Autores de Língua Portuguesa – Poesia. Venda Nova: Bertrand Editora,1994.

_______. Sonetos. Prefácio de José Régio. Lisboa: Bertrand Editora, 1982.

Bibliografía pasiva

Livros

ALEXANDRINA, Maria. A Vida Ignorada de Florbela Espanca. Porto: Edição da Autora, 1964.

ALONSO, Cláudia Pazos. Imagens do Eu na poesia de Florbela Espanca. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1997.

BESSA LUÍS, Agustina. Florbela Espanca. Lisboa: Guimarães, 1984.

_______ . Florbela Espanca - A Vida e a Obra. 3ª ed. Lisboa: Arcádia, 1979.

COELHO, Jacinto do Prado. Dicionário de Literatura. 3ª ed. Vol. I. Porto: Figueirinhas, 1982.

FARRA, Maria Lúcia Dal. Afinado desconcerto (contos, cartas, diário). São Paulo: Iluminuras, 2001.

_______. Florbela Espanca. Rio de Janeiro: Agir Editora, 1994.

_______. ”Florbela inaugural”. In: Literatura portuguesa Aquém-Mar, Annie Gisele Fernandes e Paulo Motta Oliveira, pp. 197-211. Campinas: Editora Komedi, 2005.

_______. “Florbela: um caso feminino e poético”. In: Poemas de Florbela Espanca. São Paulo: Martins Fontes, 1996, pp. V-LXI.

FRANÇA, José Augusto. Os anos vinte em Portugal: estudo de factos sócio-culturais. Lisboa: Editorial Presença, 1992.

FREIRE, António. Florbela Espanca, poetisa do amor. Porto: Salesianas, 1994.

_______. O Amor Lusíada em Florbela Espanca. Vale do Cambra: Câmara Municipal de Vale do Cambra, 1997.

GUEDES, Rui. Acerca de Florbela. Coleção Florbela Espanca. Lisboa: Publicações D. Quixote, 1986.

_______. Fotobiografia. Lisboa: Publicações Dom Quixote, 1985.

MACHADO, Álvaro Manuel. Dicionário de Literatura Portuguesa. Lisboa: Editorial Presença, 1995.

_______. Poesia Romântica Portuguesa. Lisboa: Imprensa Nacional-Casa da Moeda, 1982.

MATTOSO, José. História de Portugal. Vol. V (de VIII). Lisboa: Editorial Estampa, 1993.

MOISÉS, Massaud. Literatura portuguesa moderna : guia biográfico, crítico e bibliográfico. São Paulo: Editora Cultrix, Editora da Universidade de São Paulo, 1973.

NEMÉSIO, Vitorino. “Florbela”. In: Conhecimento da Poesia. Baía: Universidade da Baía, 1958.

NORONHA, Luzia Machado Ribeiro de. Entreretratos de Florbela Espanca: uma leitura biografemática. São Paulo: Annablume, 2001.

PAIVA, José Rodrigues de. Estudos sobre Florbela Espanca. Recife: Associação de estudos portugueses Jordão Emerenciano, 1995.

RÉGIO, José. Ensaios de Interpretaçăo Crítica. Coleção Obras Completas. Lisboa: Portugália Editora, 1964.

SARAIVA, António José, LOPES, Óscar. História da Literatura Portuguesa. 9ª ed. Porto: Porto Editora, 1976. pp. 967.

SENA, Jorge de. Florbela Espanca ou a Expressão do Feminino na Poesia Portuguesa. Porto: Fenianos, 1947.

SILVA, Zina Maria Bellodi da Silva. Florbela Espanca: Discurso do Outro e Imagem de Si. São Paulo: Araraquara, 1987.

SIMÕES, João Gaspar. História da Literatura Portuguesa do Século XX. 1959.

SOMBRIO, Carlos. Florbela Espanca. Lisboa: Edições Homo, 1948.

Artigos

ALMEIDA, Patrícia e ALBERTO, Carlos (fotos). “Mostra Sobre Florbela Viaja de Vila Viçosa para Lisboa”. In: A Capital, 27 de Fevereiro de 1995.

BARBOSA, Graça. “Florbela em pedra de Ançã”. In: Público, 13 de Setembro de 1994.

BATTELLI, Guido, "Florbela - Recordações e impressões críticas". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 29, 1952, pp. 409 – 430.

_______. "O Alentejo na Poesia de Florbela Espanca". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 25, 1951, pp. 289 – 298.

CORREIA, Dores. “Bela Alentejana de um tempo em flor”. In: Imenso Sul, Janeiro a Março de 1995.

DAVID, Celestino. “O Romance de Florbela”. A Cidade de Évora. Évora, n. 15/16 e 17/18, respectivamente p. 41-100 e 353-435, março-junho de 1948 e Março-Junho de 1949.

DOMINGOS, Paulo Costa. “A Flor da Charneca”. In: Expresso, 10 de Dezembro de 1994.

FALCATO, João. “Crónica de Domingo. Florbela Espanca regressa à sua terra da verdade”. In: Diário de Notícias, 31 de Maio de 1964.

FARRA, Maria Lúcia Dal. "[Recensão crítica a 'Contos e Diário', de Florbela Espanca; 'Florbela Espanca - Fotobiografia', de Rui Guedes; 'Contos', de Florbela Espanca]". In: Revista Colóquio/Letras. Recensões Críticas, n.º 92, Júl. 1986, p. 87-90.

_______. "[Recensão crítica a 'Cartas (1906-1922)', de Florbela Espanca; 'Cartas (1923-1930)', de Florbela Espanca]". In: Revista Colóquio/Letras. Recensões Críticas, n.º 99, Set. 1987, p. 109-111.

_______. "No centenário de Florbela Espanca (1894-1930). A interlocução de Florbela com a poética de Américo Durão". In: Revista Colóquio/Letras. Ensaio, n.º 132/133, Abr. 1994, p. 99-110.

_______. "A Condição Feminina na Obra de Florbela Espanca". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 69, 1986, pp. 51 – 61.

ESPANCA, Túlio Alberto da Rocha. "Dupla Homenagem a Poetas do Alentejo: O cinquentenário da morte de Florbela Espanca; Autobiografia de Celestino David". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 63, 1980, pp. 303 – 332.

FERREIRA, António Mega. “As imagens paradas de Florbela”. In: Expresso, 28 de Dezembro de 1985.

FRANÇA, Elisabete, GASTÃO, Ana Marques. “Cem anos: sonetos fora de época”. In: Diário de Notícias, 8 de Dezembro de 1994.

GUSMÃO, Armando Nobre de. "Algumas poesias juvenis de Florbela Espanca". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 45, 1962, pp. 235 – 243.

IANNONE, Carlos Alberto. "Bibliografia de Florbela Espanca". In: A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 48, 1965, pp. 51 – 64.

LARANJO, Tânia, MOREIRA, Henrique (fotos). “Florbela em Matosinhos cem anos depois”. In: Jornal de Notícias, 3 de Janeiro de 1995.

LOPES, Norberto, “Florbela, escolar de Direito”, in Diário de Notícias, 14 de Novembro de 1981.

LOPES, Óscar. “Florbela a Alentejana Livre”. In: Jornal das Letras no. 631, de 21 de Dezembro a 3 de Janeiro de 1995, pp. 42-43.

LOPES, Silvina Rodrigues. "[Recensão crítica a 'Poesia I (1903-1917) e II (1918-1930)', de Florbela Espanca]". In: Revista Colóquio/Letras. Recensões Críticas, n.º 92, Jul. 1986, pp. 86-87.

MARTINHO, Fernando J. B. "Variante Inédita de "Desejos Vãos" de Florbela Espanca". A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 63, 1980, pp. 333 – 338.

MOURÃO, Paula. “Florbela: o ‘Diário’ de 1930”. In: A planície e o abismo: Actas do Congresso sobre Florbela Espanca. Org. Universidade de Évora. Lisboa: Vega, 1997. pp. 109-116.

NUNES, Maria Manuela Moreira. "Florbela Espanca". A Cidade de Évora: Boletim de Cultura da Câmara Municipal (1ª Série), nº 45, 1962, pp. 161 – 234.

OLÍVIA, Maria, VALENTIM, Marques (fotos). “Ser Poeta”. In: Correio da Manhã, 21 de Agosto de 1994.

RÉGIO, José. “Sobre o caso e a arte de Florbela Espanca”. In: Sonetos completos. Coimbra, Livraria Gonçalves, 1946.

ROCHA, Andrée. À procura da Florbela”. In: JL, 5/I/1982: 2-3, repr. in: Temas da Literatura Portuguesa, Coimbra, 1986. pp. 141-148.

ROCHA, Clara. "[Recensão crítica a 'Diário do Último Ano', de Florbela Espanca]". In: Revista Colóquio/Letras. Recensões Críticas, n.º 69, Set. 1982, p. 79-80.

RODRIGUES, Lopes. “Nótulas Florbelianas:. In: Boletim da Biblioteca Municipal de Matosinhos. Matosinhos, 3 de agosto de 1956, pp. 3-53.

SIMÕES, Casimiro. “Estátua de Florbela Espanca assinala cem anos que nasceu”. In: O Dia, 3 de Setembro de 1994.


“Florbela Espanca: a poetisa do amor”. In: O Dia, 15 de Outubro de 1982.

“A vida, o talento e as tendências mórbidas de Florbela Espanca - Revelações inéditas”. In: O Globo, 14 de Março de 1983.

“De mim ninguém gosta, de mim nunca ninguém gostou - Revelações inéditas II”. In: O Globo, 15 de Março de 1983.

Bibliografía virtual

Artigos

BARREIRA, Cecília. “Florbela Espanca.” Figuras da cultura portuguesa. Instituto Camões

BRAGA, Thomas J. “Florbela Espanca: The Limbs of a Passion”. Hispania

FARRA, Maria Lúcia Dal.“A Florbela de Augustina”

GALVÃO, Rolando. ”Florbela Espanca”. Vidas Lusófonas

PIRES, Sandra Mendonça. “Enantidromia de Florbela Espanca: um percurso, ao contrário, através da vida e dos lugares da poetisa”. Tinta lusa. Instituto Camões

SILVA, Lígia Michelle de Melo. “O discurso erótico de Florbela Espanca”. Revista Autor


Outros

Florbela! Flor Bela! Exposição. Vila Viçosa: Biblioteca Florbela Espanca, 1994.

Comemorações do 1º Centenário de Florbela Espanca. Évora: Grupo Pró-Évora, 1996.

A Planície e o Abismo. Congresso Sobre Florbela Espanca. Lisboa: Vega, 1997.

“Nostalgia”, filme documentario da RTP sobre Florbela Espanca. Série Outonos. Dir. Francisco Manuel Manso Gonçalves de Faria. Agosto/Setembro de 1993.

Notas

  1. Espanca, Florbela, 1894-1930. Poemas de Florbela Espanca / Estudo introdutório, organização e notas de Maria Lúcia Dal Farra - São Paulo : Martins Fontes, 1996. páginas XXV e XXVI. ISBN 85-336-0566-8
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 António José Saraiva, Óscar Lopes. História da Literatura Portuguesa. 9ª ed. Porto: Porto Editora, 1976. p. 967.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Erro no código da cita: Etiqueta <ref> non válida; non se forneceu texto para as referencias de nome Galvao

Véxase tamén

Ligazóns externas