Física de partículas: Diferenzas entre revisións

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella Edición máis nova →

Contido eliminado Contido engadido

En liña

Revisión como estaba o 3 de abril de 2010 ás 21:26

A física de partículas ou física de altas enerxías é a parte da física que estuda os compoñentes elementais da materia e as interaccións entre eles.

Divisións e agrupacións

As partículas fundamentais subdivídense en bosons (partículas de espín enteiro coma por exemplo 0, 1, 2...) e fermións (partículas de espín semienteiro coma por exemplo 1/2 ou 3/2). As forzas fundamentais da natureza son transmitidas polos bosóns.

Considéranse catro tipos de forzas ou interaccións fundamentais:

Electromagnética: transmitida por fotóns afecta tódalas partículas con carga eléctrica.
Nuclear feble: transmitida polos bosóns vectoriais W^± e Z⁰ é a responsable, por exemplo, da desintegración b.
Nuclear forte: transmitida polos gluóns é a que fai que os quarks se unan para formar mesóns e barións (nucleóns). Só afecta aos hadróns.
Gravitación: transmitida polo gravitón (partícula teórica, non descuberta aínda). Ao nivel de partículas fundamentais esta forza é de pouca importancia e difícil de incluír nas teorías.

Algunhas teorías fundamentais predín a existencia doutros bosóns máis pesados coma o bosón de Higgs (ás veces varios) que dotaría de masa ás partículas fundamentais.

Os compoñentes básicos da materia son fermións, incluíndo protón, neutrón, e electrón. Destes, só o electrón é realmente elemental. Os otros dous están compostos de partículas máis pequenas (quarks) unidos pola interacción forte. Os fermións elementais existen en catro variedades básicas, e cada unha delas clasifícase en tres xeracións con diversas masas:

* - As partículas da táboa só teñen carga feble se son levóxiras ou, para as antipartículas, se son dextróxiras.
Tipo de fermión	Nome	Símbolo	Carga electromagnética	Carga feble*	Carga forte (color)	Masa
Leptón	Electrón	e^-	-1	-1/2	0	0,511 MeV/c²
	Muón	m^-	-1	-1/2	0	105,6 MeV/c²
	Tauón	t^-	-1	-1/2	0	1,784 GeV/c²
	Neutrino electrón	n_e	0	+1/2	0	< 50 eV/c²
	Neutrino muónico	n_m	0	+1/2	0	< 0,5 MeV/c²
	Neutrino tauón	n_t	0	+1/2	0	< 70 MeV/c²
Quark	up (Arriba)	u	+2/3	+1/2	R/G/B	~5 MeV/c²
	charm (encanto)	c	+2/3	+1/2	R/G/B	~1.5 GeV/c²
	top (cume)	t	+2/3	+1/2	R/G/B	>30 GeV/c²
	down (abaixo)	d	-1/3	-1/2	R/G/B	~10 MeV/c²
	strange (extrano)	s	-1/3	-1/2	R/G/B	~100 MeV/c²
	bottom (fondo)	b	-1/3	-1/2	R/G/B	~4,7 GeV/c²

As partículas agrúpanse en xeracións. Existen tres xeracións. A primeira está composta polo electrón, o seu neutrino e los quarks up e down. A materia ordinaria está composta por partículas desta primeira xeración. As partículas doutras xeracións desintégranse en partículas das xeracións inferiores.

Os leptones existen ceibes. Nembargantes os quarks só existen en grupos sen cor debido a que os gluóns teñen unha carga de cor. Estes grupos están formados por dous (mesóns) ou tres (barións) quarks. O protón e o neutrón son algúns dos barións existentes. O pión é un dos mesóns máis importantes.

Véxase tamén

Ligazóns externas

Páxina do Instituto do Sar sobre o Gran colisor de hadróns (en galego)
Glosario do Instituto do Sar sobre o Gran colisor de hadróns (en galego)
Información sobre as propiedades das distintas partículas elementais (en inglés)

Partículas fundamentais en Física (lista, táboa)
Fermións						Bosóns de Gauge
Quarks			Leptóns			Bosóns W e Z	Fotón	Gluón
Arriba	Encantado	Cume	Electrón	Muón	Tau (tauón)	Bosóns hipotéticos
Abaixo	Estraño	Fondo	e-neutrino	μ-neutrino	τ-neutrino	Gravitón Bosón de Higgs
Outras clases, partículas compostas e outras
barión - gravitino - hadrón - kaón - mesón - neutrón - pión - positrón - protón
Termos relacionados
antimateria - partícula subatómica

Modelo:Link FA

@@ Liña 1: / Liña 1: @@
-A '''física de partículas''' ou '''física de altas enerxías'''  é a parte da [[física]] que estuda os compoñentes elementais da materia e as interaccións entre eles.
+A '''física de partículas''' ou '''física de altas enerxías''' é a parte da [[física]] que estuda os compoñentes elementais da materia e as interaccións entre eles.
-==Divisións e agrupacións==
+== Divisións e agrupacións ==
-As partículas fundamentais subdivídense en [[bosón|bosons]] (partículas de [[espín]] enteiro coma por exemplo 0, 1, 2...) e [[fermión|fermións]] (partículas de [[espín]] semienteiro coma por exemplo 1/2 ou 3/2). As forzas fundamentais da natureza son transmitidas polos bosóns.
+As partículas fundamentais subdivídense en [[bosón|bosons]] (partículas de [[espín]] enteiro coma por exemplo 0, 1, 2...) e [[fermión]]s (partículas de [[espín]] semienteiro coma por exemplo 1/2 ou 3/2). As forzas fundamentais da natureza son transmitidas polos bosóns.
 Considéranse catro tipos de forzas ou [[interacción fundamental|interaccións fundamentais]]:
-*Electromagnética: transmitida por [[fotón|fotóns]] afecta tódalas partículas con carga eléctrica.
+* Electromagnética: transmitida por [[fotón]]s afecta tódalas partículas con carga eléctrica.
-*Nuclear feble: transmitida polos bosóns vectoriais W<sup>±</sup> e Z<sup>0</sup> é a responsable, por exemplo, da desintegración <font face="Symbol">b</font>.
+* Nuclear feble: transmitida polos bosóns vectoriais W<sup>±</sup> e Z<sup>0</sup> é a responsable, por exemplo, da desintegración <font face="Symbol">b</font>.
-*Nuclear forte: transmitida polos gluóns é a que fai que os [[quark|quarks]] se unan para formar [[mesón|mesóns]] e [[barión|barións]] ([[nucleón|nucleóns]]). Só afecta aos [[hadrón|hadróns]].
+* Nuclear forte: transmitida polos gluóns é a que fai que os [[quark]]s se unan para formar [[mesón]]s e [[barión]]s ([[nucleón]]s). Só afecta aos [[hadrón]]s.
-*Gravitación: transmitida polo [[gravitón]] (partícula teórica, non descuberta aínda). Ao nivel de partículas fundamentais esta forza é de pouca importancia e difícil de incluír nas teorías.
+* Gravitación: transmitida polo [[gravitón]] (partícula teórica, non descuberta aínda). Ao nivel de partículas fundamentais esta forza é de pouca importancia e difícil de incluír nas teorías.
 Algunhas teorías fundamentais predín a existencia doutros bosóns máis pesados coma o [[bosón de Higgs]] (ás veces varios) que dotaría de masa ás partículas fundamentais.
-Os compoñentes básicos da materia son [[fermión|fermións]], incluíndo [[protón]], [[neutrón]], e [[electrón]]. Destes, só o electrón é realmente elemental. Os otros dous están compostos de partículas máis pequenas ([[quark|quarks]]) unidos pola interacción forte. Os fermións elementais existen en catro variedades básicas, e cada unha delas clasifícase en tres xeracións con diversas masas:
+Os compoñentes básicos da materia son [[fermión]]s, incluíndo [[protón]], [[neutrón]], e [[electrón]]. Destes, só o electrón é realmente elemental. Os otros dous están compostos de partículas máis pequenas ([[quark]]s) unidos pola interacción forte. Os fermións elementais existen en catro variedades básicas, e cada unha delas clasifícase en tres xeracións con diversas masas:
 <center>
@@ Liña 41: / Liña 41: @@
 | 0 || +1/2 || 0 || < 50 [[eV]]/[[velocidade da luz|c]]²
 |----- align="center" bgcolor="lightyellow"
-| [[Neutrino muónico|Neutrino muónico]]
+| [[Neutrino muónico]]
 | <font face="Symbol">n</font><sub><font face="Symbol">m</font></sub>
 | 0 || +1/2 || 0 || < 0,5 [[MeV]]/[[velocidade da luz|c]]²
@@ Liña 69: / Liña 69: @@
 As partículas agrúpanse en ''xeracións''. Existen tres xeracións. A primeira está composta polo electrón, o seu neutrino e los quarks up e down. A materia ordinaria está composta por partículas desta primeira xeración. As partículas doutras xeracións desintégranse en partículas das xeracións inferiores.
-Os [[leptón|leptones]] existen ceibes. Nembargantes os [[quark|quarks]] só existen en grupos sen cor debido a que os [[gluón|gluóns]] teñen unha carga de cor. Estes grupos están formados por dous ([[mesón|mesóns]]) ou tres ([[barión|barións]]) quarks. O [[protón]] e o [[neutrón]] son algúns dos barións existentes. O [[pión]] é un dos [[mesón|mesóns]] máis importantes.
+Os [[leptón|leptones]] existen ceibes. Nembargantes os [[quark]]s só existen en grupos sen cor debido a que os [[gluón]]s teñen unha carga de cor. Estes grupos están formados por dous ([[mesón]]s) ou tres ([[barión]]s) quarks. O [[protón]] e o [[neutrón]] son algúns dos barións existentes. O [[pión]] é un dos [[mesón]]s máis importantes.
-==Véxase tamén==
+== Véxase tamén ==
-===Ligazóns externas===
+=== Ligazóns externas ===
 * [http://www.xente.mundo-r.com/rcid/index_ga.html Páxina do Instituto do Sar] sobre o [[Gran colisor de hadróns]] {{Gl}}
 * [http://www.xente.mundo-r.com/rcid/pages_ga/glossary_0.html Glosario do Instituto do Sar]  sobre o [[Gran colisor de hadróns]] {{Gl}}
@@ Liña 79: / Liña 79: @@
 {{Partículas}}
-[[Categoría: Física nuclear e de partículas| ]]
+[[Categoría:Física nuclear e de partículas| ]]
 {{Link FA|sl}}
@@ Liña 116: / Liña 116: @@
 [[ko:입자물리학]]
 [[ku:Fîzîka keriyan]]
-[[la:Physica particularum minimarum]]
+[[la:Physica particularum elementariarum]]
 [[lt:Dalelių fizika]]
 [[ml:കണികാഭൗതികം]]