Roberto Bolaño

Roberto Bolaño Ávalos, nado en Santiago de Chile o 28 de abril de 1953 e finado en Barcelona o 14 de xullo de 2003 foi un escritor e poeta chileno vencellado tamén a [México] e Cataluña.

Traxectoria

Primeiros anos

Roberto Bolaño naceu en Santiago de Chile en 1953 e pasou a súa infancia en cidades como Los Ángeles, Valparaíso, Quilpué, Viña del Mar e Cauquenes. Aos 13 anos, Bolaño trasladouse coa súa familia a México. Viviu a súa adolescencia concentrado na lectura, encerrado durante horas nunha biblioteca pública de Cidade de México.

Regreso a Chile

En 1973 decidiu volver a Chile co propósito de apoiar o proceso de reformas socialistas de Salvador Allende. Tras unha longa viaxe en autobus, autostop e barco (atravesando practicamente toda América Latina) chega a Chile poucos días despois do golpe de estado protagonizado por Augusto Pinochet, polo que decidiu unirse á resistencia contra a nova orde ditatorial. Ao pouco tempo foi detido preto de Concepción e liberado logo de oito días grazas á axuda dun antigo compañeiro de estudos en Cauquenes que se atopaba entre os policías que debían custodialo e que quizá, atópese na orixe do seu conto Detectives publicado en Chamadas telefónicas (Narrativas Hispánicas, 1997).

O infrarrealismo

Meses despois regresa a México, onde xunto ao poeta Mario Santiago Papasquiaro (quen serviría de modelo para Ulises Lima en Os detectives salvaxes) fundou o movemento poético infrarrealista, que, xurdido a partir de reunións e faladoiros no Café La Habana da rúa Bucarelli, opúxose radicalmente aos poderes dominantes na poesía mexicana e ao establishment literario mexicano (o cal tiña a Octavio Paz como a súa figura preponderante). O movemento infrarrealista tivo como guías a ruptura co oficial e establecerse como vangarda. Aínda que se agruparon baixo o apelativo de infrarrealistas ao redor de quince poetas, Roberto Bolaño e Mario Santiago Papasquiaro foron os expoñentes estilísticamente máis sólidos, destacando ambos por unha poesía cotiá, disonante e con varios elementos dadaístas, xénero que Santiago cultivou ata o final da súa vida pero que Bolaño foi abandonando aos poucos pola prosa (aínda que o mesmo Bolaño nunca deixou de recoñecerse a si mesmo como poeta).

O movemento infrarrealista buscou, polas súas propias características fundacionais e polo seu espírito contestatario, inimigos e detractores que o mantiveron e ségueno mantendo marxinado e sen ningún tipo de recoñecemento, aínda que influíu decisivamente nunha xeración de creadores -que, cabe mencionar, tamén gardaron silencio sobre devandita influencia-. A popularidade alcanzada por Bolaño fixo que dita marxinalidade se vaia diluíndo lentamente. "Poderíase soster que o infrarrealismo determinouno como escritor da mesma forma que o afastamento da corrente permitiulle iniciar a súa carreira como novelista. México para el foi central, porque o determinou como escritor (...) o México nocturno, o México das rúas , do fala cotiá, dun destino crebado e ás veces tráxico e o humor cativárono. Non é casualidade que as súas dúas máis grandes novelas centrounas en México, Os detectives salvaxes e 2666", comentou Juan Villoro en referencia a BolañoVilloro, Juan. "Testemuños" en Nomedites 8, Cuernavaca, México, decembro 2006..

Logo emigrou a España, concretamente a Cataluña, onde xa vivía a súa nai. Alí desempeñou diversos oficios -vendimiador no verán, vixiante nocturno dun cámping en Castelldefels, vendedor nun almacén de barrio- antes de poder dedicarse por completo á literatura. Bolaño faleceu o martes 14 de xullo de 2003 no hospital Vall d'Hebrón de Barcelona tras pasar dez días en coma como consecuencia dunha insuficiencia hepática. Deixou inconclusa a novela 2666, na cal levou ao extremo a súa capacidade fabuladora, esta vez ao redor dun personaxe que retoma a figura do escritor desaparecido, neste caso, Benno von Archimboldi.

En 1998 gañou Premio Herralde de novela grazas a súa obra Os detectives salvaxes, pola que tamén obtivo o Premio Rómulo Gallegos en 1999. En 2004, un ano logo da súa morte, obtivo o premio Salambó á mellor novela escrita en castelán, por 2666. O xurado do premio destacou o nivel e diversidade dos cinco finalistas, todos eles «libros nobres, respectáveis e moi notáveis». E referiuse á novela gañadora, como «o resumo dunha obra de moito peso, onde se decanta o mellor da narrativa de Roberto Bolaño». Unha novela que «contén moita literatura, que supón un gran risco e leva ao extremo a linguaxe literaria do seu autor».

Bolaño preséntase nalgunhas das súas obras (como Os detectives salvaxes, Amuleto, Estrela distante ou o borrador de 2666) como o seu alter ego, Arturo Belano. Tamén aparece retratado nas novelas Soldados de Salamina de Javier Cercas e en Mantra de Rodrigo Fresán.

Obras

• Consejos de un discípulo de Morrison a un fanático de Joyce (1984), novela escrita conxuntamente con Antoni García Porta.
• La pista de hielo (1993), novela.
• La literatura nazi en América (1996), novela.
• Estrella distante (1996), novela corta.
• Llamadas telefónicas (1997), cuentos.
• Los detectives salvajes (1998), novela gañadora do premio Rómulo Gallegos e o premio Herralde.
• Amuleto (1999), novela corta.
• Monsieur Pain (1999), novela.
• Nocturno de Chile (2000), novela corta.
• Tres (2000), poesía.
• Los perros románticos. Poemas 1980-1998 (2000), poesía.
• Putas asesinas (2001), contos.
• Amberes (2002), novela.
• Una novelita lumpen (2002).
• El gaucho insufrible (2003), relatos cortos.
• Entre paréntesis (2004), ensaios, artigos, discursos e entrevistas.
• 2666 (2004), novela (obra póstuma).
• La universidad desconocida (2007), poesía (obra póstuma)
• El secreto del mal (2007), contos (obra póstuma)

Sobre a obra de Roberto Bolaño

• Karim Benmiloud, Raphaël Estève (coord.). Les astres noirs de Roberto Bolaño. Bordeaux, Presses Universitaires de Bordeaux, 2007.
• Patricia Espinosa H. Territorios en fuga: estudios criticos sobre la obra de Roberto Bolaño. Providencia (Santiago), Ed. Frasis, 2003.
• Celina Manzoni. Roberto Bolaño, la literatura como tauromaquia. Buenos Aires, Corregidor, 2002.
• Celina Manzoni, Dunia Gras, Roberto Brodsky. Jornadas homenaje Roberto Bolaño (1953-2003): simposio internacional. Barcelona , ICCI Casa Amèrica a Catalunya, 2005.
• Fernando Moreno. Roberto Bolaño: una literatura infinita. Poitiers, Université de Poitiers / CNRS, 2005.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Roberto Bolaño. Páxina Oficial
• Roberto Bolaño -- Photos by Mathieu Bourgois.
• Roberto Bolaño
• sololiteratura.com: Roberto Bolaño
• Página del Movimiento Infrarrealista de Poesía
• Deriva.org:Monográfico Roberto Bolaño.