A Baña: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
m bot Engadido: roa-rup:A Baña
Lmbuga (conversa | contribucións)
Sen resumo de edición
Liña 4: Liña 4:
{{Concello info
{{Concello info
| bandeira =
| bandeira =
| escudo = Escudo A Baña.jpg
| escudo =
| imaxe =
| imaxe =
| pé =
| pé =

Revisión como estaba o 3 de outubro de 2009 ás 21:09

57' 43' ' N 8° 45' 29' ' O_E_ 0°N 0°L / 42_57_43_N_08_45_29_W, 42° 57' 43' ' N 8° 45' 29' ' O{{#coordinates:}}: Latitude incorrecta

A Baña
Logo da Baña
Situación
Xentilicio[1]Bañense
Xeografía
ProvinciaProvincia da Coruña
ComarcaComarca da Barcala
Poboación4.528 hab. (2008)[2][3]
Área98,0 km²[3]
Densidade46,2 hab./km²
Entidades de poboación15 parroquias[4]
Capital do concelloSan Vicenzo
Política (2007)
AlcaldeJosé Andrés García Cardeso (PPdeG)
ConcelleirosBNG: 0
PPdeG: 6
PSdeG-PSOE: 5
Outros: -
Eleccións municipais na Baña
Uso do galego[5] (2001)
Galegofalantes99,02%
Na rede
concelloabana.org
editar datos en Wikidata ]

A Baña é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca da Barcala. Segundo o IGE en 2008 tiña 4.528 habitantes (4.652 no 2006, 4.802 no 2005, 4.888 no 2004, 5.036 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é Bañense.

Evolución da poboación de A Baña   Fontes: INE e IGE.
1900 1930 1950 1981 2004 2009 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
5.797 6.149 7.347 8.361 4.888 {{{6}}} {{{7}}} {{{8}}} {{{9}}} {{{10}}} {{{11}}} {{{12}}} {{{13}}} {{{14}}} {{{15}}} {{{16}}} {{{17}}} {{{18}}} {{{19}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Etimoloxía do topónimo

O topónimo Avania aparece documentado xa en 156 nun documento conservado no mosteiro de Toxosoutos, e no tumbo B da catedral de Santiago de Compostela (1209), onde se menciona: ...San Iurgio in Transtamarem. cum tota terra sua quam maiorem ab antiquo habuit, videlicet cum Carnota, Entines, Jalles, Barcala, Auania et de Celtigos, quantum magis antiquitus habuit....

A forma orixinal é Avaña. En épocas máis recentes, froito dun proceso de castelanización de topónimos totalmente alleo á evolución natural etimolóxica, sofreu a segmentación da vogal inicial "A", ó ser tomada como artigo singular feminino e ser traducida por "La"[6].

Estes falsos cortes tamén tiveron lugar noutros topónimos galegos, como Ogrobe ("El Grove") ou Agolada ("La Golada")[7].

Xeografía

O concello, de 98,2 km², limita cos concellos de Ames, Negreira, Val do Dubra e Santa Comba. Está situado a uns 25 km ao oeste de Santiago de Compostela.

Situado no fermoso Val de Barcala, que o Concello da Baña forma conxuntamente co de Negreira,

O relevo está determinado polos tres vales que baixan dende as terras de Xallas cara ao río Tambre: os dos ríos Barcala, que discorre case na súa totalidade por terras do municipio até desembocar en Negreira no río Tambre; o río Albariña (ou Baña), que desemboca no propio Barcala; e o do río Portalaxe, que desemboca no Tambre.

O concello ten un clima oceánico, morno e húmido, cuns 2.000 mm anuais de precipitacións. As temperaturas son moderadas, con 7,2 ºC de media en xaneiro, e 17,9 ºC en xullo.

Historia

Consérvanse vestixios arqueolóxicos megalíticos como as mámoas de Ferreiros, e poboados castrexos como os da Baña e o de Lañas. A toponimia dos lugares deixa ver que foi unha zona intensamente romanizada. A presenza de núcleos como Suevos ou Francos constata asemade o asentamento de pobos bárbaros.

A mención máis antiga é nun documento de 1153, contido no tumbo do mosteiro de Toxosoutos: hereditatem que habetis in terra de Avania.

Na Idade Media o concello foi berce dos Trastámara e dominio dos señores de Altamira. Personalidades como o bispo Xelmírez ou a raíña Urraca deixaron constancia da súa importancia. Nos templos relixiosos hai mostras da arte románica e gótica.

Xa no século XIX pasouse a épocas de decadencia económica e política debido ás guerras da Independencia e Carlista, ás desamortizacións de bens eclesiásticos e das cofradías, e á suba de impostos.

Economía

O concello da Baña é eminentemente rural, aínda que as actividades agrícolas non son as que ocupan a maioría da poboación. No ano 2001 o sector servizos ocupaba 686 persoas, a agricultura 454, a construción 368, a industria 244 e pesca 9.

No ano 2003 había no concello un total de 412 explotacións de gando vacún cun total de 7.045 animais e estaban rexistradas un total 49 empresas e 14 comercios.

Lugares da Baña

Para unha lista completa de todos os lugares do concello da Baña vexa lugares da Baña.

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes da Baña.

Parroquias

Galicia | Provincia da Coruña | Parroquias da Baña

A Baña (San Vicenzo) | Barcala (San Xoán) | O Barro (Santa Mariña) | Cabanas (San Miguel) | Corneira (San Cristovo) | A Ermida (San Salvador) | Fiopáns (San Pedro) | Lañas (Santa Baia) | Marcelle (Santa Cristina) | Ordoeste (Santa María) | A Riba (San Xoán) | San Cibrán de Barcala (San Cibrán) | Sanamede do Monte (San Mamede) | Suevos (San Mamede) | Troitosende (Santa María)

Notas

  1. Véxase no Galizionario.
  2. Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020. (en castelán).
  3. 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2023) "A Baña".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.
  4. Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia
  5. Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014. Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google 
  6. González Balasch, M.T.: El Tumbo B de la Catedral de Santiago (Edición y Estudio). Universidade de Granada (tese de doutoramento), 1987.
  7. Cabeza Quiles, F.: Os nomes da terra. Topónimos galegos; Editorial Toxosoutos, p. 201.

Véxase tamén

Modelo:Véxase