Wilhelm Meyer-Lübke

Wilhelm Meyer-Lübke (ou Meyer-Luebke) (Dübendorf, Suíza, 1861 - Bonn, 1936), lingüista neogramático e romanista de orixe suíza.

Biografía

Discípulo do pai da Romanística científica, Friedrich Diez. Foi profesor das universidades de Jena, Viena e Bonn. Seguiu a teoría de Gustav Gröber, adaptando o método comparatista da investigación das indoeuropeo ás linguas románicas, no estudo das cales introduciu principios de sistematización.

Criticismo sobre a actuación do substrato

Mantén un grande escepticismo cara a actuación do substrato nas explicacións dos cambios fonéticos. Observou que non se sabía abondo das linguas prerromanas: (osco e umbro na Italia central e meridional; galo, na Italia setentrional e na mesma Galia; ibero, en Hispania); non se sabía nada con certeza da língua dos sardos e moi pouco da lingua prerromana da Dacia ou do Véneto. Unha das influencias de substrato céltico admitida naquela altura, era a mutación de [u] en [ü]. Esta mudanza obsérvase en francés, occitano, piemontés, lígur, lombardo, en parte dos dialectos da Emilia, en romanche e retorománico engadinés, ademais de en galés, holandés, os dialectos alemáns de Alsacia, de parte de Brisgobia e do Vallese. Todas estas zonas foran habitadas polos celtas, mais a coincidencia entre a isoglosa e a área celta é menos precisa do que semella. Mais aínda admitindo a identidade da isoglosa moderna con área antigamente ocupada polos celtas, habería que demostrar que a isoglosa é antiga e que a coincidencia remonta efectivamente á época na que os celtas aprenderan latín. Ademais demostrouse que o fenómeno en occitano é posterior á época medieval, e parece fenómeno tardío tamén noutras zonas periféricas da Galorromania, desde Savoia até Normandía. A área actual da mudanza u>ü é resultado dunha expansión efectuada a partir dun núcleo orixinario pequeno, e mesmo se estendeu até o vasco de Iparralde.

De todos os fenómenos atribuídos á influencia do substrato céltico, os que resultaban máis seguros para Meyer-Lübke eran o paso de -CT- a -it- e a nasalización das vogais. A influxo osco-umbro, Meyer-Lübke atribuía dous fenómenos seguros: a sonorización das oclusivas xordas despois de nasal, e máis a asimilación -ND- > -nn-. Na Península Ibérica estudou o cambio do F- inicial que non desaparece diante do -r- nin diante do ditongo castelán ue procedent de O. En conclusión, Meyer-Lübke consideraba que antes de avanzar a hipótese da influencia do substrato deberían de cumprirse tres operacións preliminares:

1. Comprobar as condicións de vida real da poboación da zona onde aparece o fenómeno, ou ben das relacións exactas que mantiñan romanos e autòctonos;
2. Comprobar a antigüidade do fenómeno na zona afectada;
3. Analizar rigorosamente as diversas realizacións articulatorias de sons aparentemente idénticos.

A clasificación do catalán

Seguindo ao seu mestre Friedrich Diez, en 1890 asignou á língua catalana o estatus de dialecto do occitano (denominado daquela provenzal) na súa obra Grammatik der romanischen Sprachen (Gramática das Línguas Románicas), na que afirma: "Ao leste a transición se produce paulatinamente con o catalán no Rosellón: Esta última variedade (parlen), que non é máis que un dialecto provenzal...." (p. 14). Porén, abandonou esta opinión en 1925, e emprega de maneira xeral o nome de "língua catalana", mais afirmando as concordancias con o occitano de todo o conxunto idiomático de Cataluña, o País Valenciano e as Baleares. Este cambio foi fundamental para o recoñecemento do catalán como unha lingua independente.

No seu estudo monográfico sobre do catalán (Das Katalanische) (1925), Meyer-Lübke comparou este idioma con o castelán e o occitano e tirou a conclusión de que o catalán era unha língua do grupo galorománico. Con esta opinión comezou unha polémica sobre a subagrupación románica do catalán, xusto logo do seu recoñecemento como língua independente, e sobre todo pola coincidencia cronolóxica da obra de Meyer-Lübke con a edición de Orígenes del español de Ramón Menéndez Pidal (1926), obra na que este filólogo español desenvolvía a tese da clasificación do catalán como língua iberorrománica.

Obras

• Die Schicksale des lateinischen Neutrums im Romanischen (A cuestión do neutro latino na Romania) (Halle, 1883).
• Grammatik der romanischen Sprachen (Gramática das línguas románicas) (Estrasburg, 1890-1902), 4 vols.
• Italienische Grammatik (Leipzig, 1890).
• Historische Grammatik der französischen Sprachen (1898).
• Romanische Syntax (Leipzig, 1899).
• Einführung in das Studium der romanischen Sprachwissenschaft (Introducción ao estudo da lingüística románica (Heidelberg, 1901).
• Die Aussprache des Altprovenzalischen U (A pronunciación do U en antigo provenzal), in Mélanges Wilmotte (París, 1909).
• Romanisches etymologisches Wörterbuch (Diccionario etimolóxico das língüas románicas) (1911-1920), en trece entregas.
• "Gedanken über die Anlage des von Mn. A. M. Alcover unternommenen Diccionari català-valencià-balear", Bolletí del Diccionari de la Llengua Catalana XIII (juliol-agost 1923), p.72-94.
• Das Katalanische. Seine Stellung zum Spanischen und Provenzalischen, sprachwissenchftlich und historisch dargestellt (O catalán. A súa situación perante o español e o provenzal) (Heidelberg, 1925).

Bibliografía

• Guillem Calaforra i Castellano, Wilhelm Meyer-Lübke i Das Katalanische: introducció i traducció. Barcelona, Institut d’Estudis Catalans. ISBN 84-7283-403-4