Epixénese (xeomorfoloxía)
En xeomorfoloxía, a epixénese é o fenómeno no curso do cal un río, cando o seu leito é escavado nun manto de rocha branda, entalla un canón na rocha dura subxacente.
Causas[editar | editar a fonte]
A interposición desta nun treito do curso de auga pode ser o resultado dunha antecedencia: a estrutura de rocha dura foi realzada por movementos tectónicos posteriores á instalación do río no terreo brando (correntes subsecuentes).[1]
Noutros casos trátase dun fenómeno de sobreimposición: a estrutura dura existía xa e adquirira a súa forma baixo a rocha branda antes da instalación do río (correntes obsecuentes) .[1]
Efectos[editar | editar a fonte]
En derterminadas rexións, debido a este fenómeno, poden quedar ao descuberto, na superficie, terreos antigos pregados que estiveron cubertos por outros máis modernos. A rede fluvial iniciada na cuberta sedimentaria moderna, adaptada á súa estrutura sinxela, termina por escavar os seus vales nas rochas subxacentas máis duras, sen gardar ningunha relación coa estrutura do zócolo. Como a cuberta sedimentaria vai sendo eliminada progresivamente, o zócolo antigo queda descuberto en grandes extensións, e a rede fluvial nel "entallada" denomínase "superposta" ou epixénica.[2]
Nas rexións de estrutura tabular, onde os estratos de rochas sedimentarias quedaron en posición horizontal, os ríos encaixan profundamente en canóns de paredes verticais, cuxo percorrido tortuoso é consecuencia do leito divagante que tiñan na chaira superior antes de iniciar o seu encaixamento epixénico.[3]
Finalmente, pode ocorrer que unha reda fluvial au un río sexa máis antigo que a cadea montañosa que atravesan, que se foi elevando pouco a pouco, a mediada que o río se enxaixaba no macizo monntañoso. Por exemplo, os grandes ríos que cruzan o Himalaia, o Indo e o Brahmaputra, deben seren anteriores ao levantamento desta cordilleira, e foron cortando transversalmente este impoñente macizo montañoso a medida que se elevaba durante parte da era terciaria.[3]
Así mesmo, algunhas gargantas epixénicas dos ríos cantábricos deberon formarse tamén ao mesmo tempo que se producía o levantamento da cordilleira Cantábrica durante o terciario.[4]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ 1,0 1,1 Lillo et al. 1995, p. 209.
- ↑ Meléndez & Fuster 1980, pp. 128-129.
- ↑ 3,0 3,1 Meléndez & Fuster 1980, p. 130.
- ↑ Meléndez & Fuster 1980, pp. 130-131.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Lillo, José Luis; López. M. T.; Redonet, L. F., Robles, F. e Usera, J. M. (1995): Geología. Paterna, Valencia: Editorial Ecir, S. A. ISBN 84-7065-073-4.
- Meléndez, Bermudo e Fuster, José Mª (1980): Geología, 4ª ed. Madrid: Paraninfo. ISBN 84-283-0956-6.