Elisa Soriano Fisher

Elisa Soriano Fisher

Biografía
Nacemento	22 de outubro de 1891 Madrid, España
Morte	1964 (72/73 anos) Madrid, España
Datos persoais
País de nacionalidade	España
Actividade
Ocupación	oftalmóloga , médica , mestra
Membro de	Asociación Nacional de Mujeres Españolas Asociación Española de Mujeres Universitarias
Lingua	Lingua castelá

Elisa Soriano Fischer, nada en Madrid 22 de outubro de 1891 e finada na mesma cidade o 3 de decembro de 1964, foi unha docente e oftalmóloga española. Fundou a Asociación Nacional de Mulleres Españolas (ANME) e presidiu a Juventud Universitaria Feminina (JUF). É unha figura destacada do sufraxio universal e do feminismo asociativo e intelectual durante as décadas de 1920 e 1930, até o inicio da Guerra Civil Española. Viviu nunha época convulsa na que tiveron lugar varios cambios políticos de gran relevancia para a España do século xx, como a monarquía de Afonso XIII, a ditadura de Primo de Rivera, a Segunda República e a ditadura franquista.

Traxectoria

Elisa Soriano era filla de Enriqueta Fischer, falecida antes de que Elisa cumprise os 5 anos, e José Soriano Surroca (1865-1938), xinecólogo e académico madrileño. Até os 13 anos de idade, estudou no colexio San Luís dos Franceses da capital de España, e continuou os seus estudos no Instituto Xeral e Técnico de Guadalaxara. Iniciou a súa formación como pedagoga na Escola Normal Superior de Mestras, onde terminou o Grao Superior de Mestra de Primeiro Ensino cunha cualificación de sobresaliente no ano 1912. Un ano despois traballouse como secretaria da Comisión de Regulamento da Caixa de socorros e integrouse no Comité Feminino de Hixiene Popular de Madrid.

En 1914, pouco tempo despois de que fose aprobado o dereito de acceso á Universidade para as mulleres, Elisa matriculouse en Medicina sendo unha das primeiras mulleres españolas en acceder ao ensino superior. A pesar de ser a única muller da promoción daquel ano, contou co apoio de Sebastián Recasens, decano de Medicina e xinecólogo. Elixiu oftalmoloxía como especialidade, que era a especialidade da tamén doutora Trinidad Arroyo, unha das tres mulleres que practicaban medicina nesa cidade. En 1915 traballou como auxiliar da inspección médico-escolar de Madrid, un ano máis tarde foi a primeira muller en solicitar alumno interno da Beneficencia Provincial de Madrid. Tamén foi vicesecretaria de Protección Escolar. Obtivo a licenciatura en Medicina na Universidade Central en 1918 e o doutoramento en 1919 cunha tese sobre tumores oculares.

Retrato fotográfico da Doutora en Oftalmoloxía D.ª Elisa Soriano Fischer. Defensora dos dereitos e capacidades das mulleres en España.

Traballo como doutora e profesora

Elisa Soriano comezou unha dobre traxectoria profesional, que mantivo toda a súa vida, na que combinaba a oftalmoloxía que levaba a cabo en diversas institucións públicas, así como desinteresadamente na Real Policlínica do Socorro de Madrid e nunha consulta privada co ensino de Hixiene, Fisiología e Anatomía como catedrática na Escola Normal Central de Mestras. Participou en varios congresos, chegando a ser vogal do Segundo Congreso Internacional de Ciencias Administrativas, onde presentou “La Cruz Roja Internacional en paz y en guerra”, xunto coa escritora Branca dos Ríos de Lampérez e o poeta Sofía Casanova.

En 1921 Elisa Soriano Fisher convértese na primeira muller española en ter un cargo oficial no Hospital, recibindo varios homenaxes, como o da ANME e a JUF organizado nos salóns do Hotel Palace, ao que asistiron algunhas feministas españolas como María Espiñenta ou Dores Velasco.

En 1927 Elisa Soriano, que xa formaba parte da Asociación Internacional de Médicas, foi nomeada pola famosa médica e feminista Kate Carnpbell Hurd-Mead, presidenta de Medical Women International Association (MWIA), nun artigo que escribiu tras unha visita a España. Ademais, Soriano aprobou as oposicións e obtivo unha praza no corpo médico da Mariña Civil, converténdose así na primeira muller que embarcou para exercer a súa profesión. Alí traballou durante todo un ano como inspectora médico en dúas liñas de pasaxeiros que cubrían o traxecto até América do Sur.

Despois da Guerra Civil, Elisa Soriano seguiu traballando como catedrática e oftalmóloga pediatra, promovendo de maneira activa encontros de carácter literario e cultural. En 1962, dous anos antes da súa morte, recibiu a Medalla da Cidade de Madrid.

Activismo feminista

Elisa Soriano loitou durante toda a súa vida pola liberación, polo camiño cara á modernidade, a emancipación e a liberdade da muller. A doutora Soriano cría nas mulleres con autocapacidad e autonomía, todo proporcionado principalmente pola educación. Desde os anos 20, Elisa formaba parte de numerosas agrupacións feministas, sendo unha das máximas responsables do asociacionismo español da época. É un dos personaxes máis destacados do Madrid da época, pois foi unha grande influencia para moitas mulleres que levaron a cabo varios momentos chave do feminismo español. É evidente que a doutora Soriano foi unha feminista e defensora da igualdade de xénero.

A finalización da primeira guerra mundial supuxo o inicio da loita polos dereitos das mulleres. A finais do ano 1918, creouse a Asociación Nacional de Mulleres Españolas (ANME) e Elisa era unha dos seus integrantes. Entre algúns dos obxectivos máis desexados por parte da organización atópanse: conseguir o dereito e acceso á educación, o traballo con igual remuneración, é dicir, o mesmo salario para un mesmo traballo independentemente de quen o realizou, defender os dereitos femininos, protección a toda iniciativa feminina e idea humanitaria etc. . Ademais de Elisa, tamén se atopaban outras mulleres que eran activistas da ANME como Benitas Asas, Dores Velasco e Julia Peguero que estaban lideradas por María Espinosa de los Monteros. A ideoloxía desta organización considerábase como feminista de centro.

Ademais de formar parte da Asociación Nacional de Mulleres Españolas, Soriano foi a fundadora da Juventud Universitaria Feminista (JUF), cuxo obxectivo era ser a unión entre mulleres de diferentes ámbitos e asociacións; na organización había lugar para todo tipo de mulleres sen importar a súa ideoloxía: republicanas, monárquicas e católicas. Por todos estes motivos, Soriano converteuse en 1919 en vogal do Consello Supremo Feminista de España, unha organización creada como resultado da unión de varias asociacións sufragistas do país: a Sociedade Progresiva Feminina, a liga Española para o Progreso da Muller, a Sociedade Concepción Arenal, de Valencia, a Asociación Mujer del Porvenir, de Barcelona e a ANME. Os estatutos da JUF foron publicados na revísta Redención, e recollían o principal obxectivo da asociación: “al estudiar una carrera, que [las mujeres] puedan obtener los mismos puestos que los hombres cuando por su inteligencia los merezcan”. Onde apareceu por primeira vez o nomeJuventud Universitaria Feminista, foi en Redención, unha revista mensual de carácter feminista. Elisa afirmou a oficialidade da organización universitaria para ter carácter propio en accións feministas específicas da universidade e en congresos. Dous anos máis tarde, concretamente, na Xunta Xeral da Asociación Nacional de Mulleres Españolas, Soriano foi seleccionada como unha das “vogais natos” da nova xunta directiva.

A súa constante loita pola igualdade levouna, en xuño de 1920, a ser a delegada española pola Juventud Universitaria de Madridd, no congreso celebrado en Xenebra por iniciativa da Alianza Internacional para o Sufraxio da muller. Un congreso que supuxo un gran paso cara ao sufraxio feminino. Con todo, a súa presenza non era para nada estraña. A doutora Soriano era considerada unha das iconas do feminismo español e sempre se atopaba nos lugares nos que cría que era necesario representar as aspiracións das mulleres.

Un texto asinado por J.P (Julia Peguero) fai referencia ao discurso que a doutora Soriano, presidenta da JUF e vogal da ANME, realizou no acto presidido polo decano da Facultade de Filosofía e Letras. Elisa manifestouse totalmente disposta a levar toda labor profesional común aos dous sexos. Mencionou ser representadas no Congreso para o Sufraxio da Muller celebrado o ano anterior en Xenebra, por Beatriz Galindo, autora de renome; e no das Mulleres Universitarias de Londres, cuxa representante foi a directora da Residencia de Estudantes feminina, María de Maetzu. Neste acto tratou temas como a separación ou unión de estudantes de ambos os sexos; da necesidade de deixar ao carón as ideais profesionais, as paixóns políticas e relixiosas. As últimas palabras do seu discurso foron que cada institución faría o que se lle encomende para cultivar a xuventude.

A relevancia da JUF e a súa presidenta Elisa era notable, xa que tivo unha audiencia co rei en outubro de 1921. Ese mesmo mes Soriano asistiu ao Congreso Internacional de Estudantes (Montpellier) como delegada oficial da UNEE. Ao volver, dirixiuse a Barcelona coa presidenta e secretaria da JUF, María Bardan; e durante a súa estancia alí, foi convidada por Acción Feminista a dar un discurso sobre “La Juventud Universitaria Feminista”. A finais dese ano, na Universidade Central, Elisa Soriano entregou, por segundo ano consecutivo, os premios outorgados a Mercedes García López (Ciencias Naturais) e Juana García Orcoyen (Medicina). Neste acto resaltou os traballos da entidade, en especial os de María Espinosa de los Monteros, quen, guiada pola causa do feminismo, contribuíu á creación dos premios. A doutora non volveu entregar un premio até 11 anos despois, o cal foi a Bolsa Internacional doutora Elisa Soriano, na Residencia Internacional de Señoritas de Madrid, proxecto que dirixiu durante a Segunda República. Un ano máis tarde, volveron nomear outra bolsa co seu nome.

En 1926 levouse a cabo no Teatro Alkázar de Madrid o primeiro mitin de mulleres españolas, no cal Elisa interveu. Un ano máis tarde, Soriano foi nomeada delegada polo ministerio de Instrución Pública para representar a España no Congreso de Boloña. Neste ano a JUF, que levaba 8 anos en marcha, tivo unha grande actividade. Con apoio, conseguiuse unha bolsa de estudos para universitarias que fosen membros da International Federation of Women University. A Comisión da Federación en España contaba con Elisa Soriano como presidenta.Pero aínda entón quedaban moitas vitorias por gañar e logros que conseguir. A JUF converteuse nunha verdadeira escola de dirixentes e colaboradores sobre todo no ámbito profesional, pero sempre reivindicativo. Con todo, en 1928, os camiños da JUF e de Elisa Soriano separáronse, xa que Soriano foi escollida no corpo médico da Mariña Civil. No entanto, en 1928 fundou cun grupo de amigas a como Trinidad Arroyo e Concepción Aleixandre a Asociación de Médicas Españolas (AME). AME estaba conectada co movemento internacional de mulleres médicos, un movemento que se fundou nos Estados Unidos en 1919 e que se expandiu polo resto do mundo. De feito, en 1927 a doutora Soriano entrevistouse coa presidenta de Medical Women International Association. AME e a MWIA tiñan como obxectivos obxectivos defender profesionalmente ás mulleres médicos e mellorar a saúde de mulleres e nenos. A asociación paralizouse despois da guerra civil e volveu funcionar en 1965, nos últimos anos do réxime franquista.

Influencia

Elisa Soriano viviu rodeada de mulleres ás que admiraba. Destaca a súa relación coa avogada Margarita Nelken, que probablemente comezou despois de que Fisher ofrecéselle o seu apoio tras ler un artigo seu en contra do abandono dos nenos e das condicións precarias polos que estes pasaban. Nalgúns dos retratos que conservan as súas sobriñas, podemos ver a Elisa xunto a persoas de renome como Madame Curie, Albert Einstein, María Espino de los Monteros, Odón de Buen ou Emilia Pardo Bazán.

Outras dúas mulleres que destacaron entre o seu círculo de amizades foron Clara Campoamor e Julia Peguero, coas que seguiu sendo amiga mesmo na ditadura. Campoamor consideraba á doutora Soriano un referente, a pesar de ser tres anos maior que ela. As dúas formaban parte da Sociedade Española de Abolicionismo e do Partido Radical, o proxecto político de Alejandro Lerroux. Ademais, cando Clara Campoamor volvía a España de forma clandestina, hospedouse na casa de Elisa. Peguero tamén admiraba á doutora, aínda que era once anos maior que ela, e tiveron unha gran relación até a morte de Elisa. Antes da guerra, ambas traballaran como conselleiras de libre designación do Goberno republicano no Consello Nacional de Sanidade e Asistencia Pública. A admiración era mutua, pois Elisa gardaba todos os libros da deputada e fotos persoais na súa biblioteca persoal. Estes libros forman parte da Biblioteca da Facultade de Educación da Universidade Complutense de Madrid.

Obras

Da abundante obra publicada en revistas especializadas, como La Medicina Social Española (1918-20) e El Siglo Médico, poden destacarse os artigos:

• ¿Por qué no se extiende más en España el estudiar la mujer la Medicina?” ^[cando?]
• “La mujer española ante los acontecimientos actuales” ^[cando?]
• “La casa de los niños” ^[cando?]
• “La higiene y la mujer” ^[cando?]
• “Desde Guadarrama” ^[cando?]
• “Las mujeres españolas” ^[cando?]
• “El tracoma en Vallehermoso” ^[cando?]
• “Protección económica a la mujer” ^[cando?]
• “La higiene y la moda”. ^[cando?]
• “Contribución al estudio de los tumores malignos de la órbita”. ^[cando?]