Deseño industrial

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Cafeteira de Russel Wrigth. c. 1935
Deseñadores industriais con Prototipo de automóbil.
Deseñador industrial xerando debuxo técnico a man alzada.

O deseño industrial é unha actividade de proxecto para o deseño de produtos en serie e / ou industriais, que podemos diferenciar en dous tipos: bens económicos ou de consumo, e bens de capital. É unha das múltiples ferramentas que busca mellorar as calidades dos produtos industriais, facendo fincapé na forma, a función e o uso cun foco prioritario no usuario. O deseño industrial busca satisfacer as necesidades dos usuarios como principal obxectivo. O deseño forma parte do desenvolvemento humano, coa aplicación das súas nocións, o home puido evolucionar e satisfacer as súas necesidades. O xurdimento da industria implicou a aparición dunha nova área de aplicación na historia do debuxo técnico. Cómpre diferenciar entre o verbo deseñar (o proceso de creación e desenvolvemento) e o deseño substantivo (o resultado do proceso de deseño).

O proceso de deseño tamén contempla o ciclo de vida e o produto, o uso racional de materiais e recursos na súa fabricación, as relacións socioculturais do obxecto co seu contorno social, entre moitos outros campos, en moitas ocasións con perspectivas multidisciplinares ou pluridisciplinares. Utilízase na comercialización como un instrumento que axuda a situar os produtos no mercado, non só a través das súas calidades intrínsecas, senón tamén a través dos medios que permiten exhibilo no mercado, xa sexan postos de feiras, envases, envoltorios, tendas ou puntos de venda, só por mencionar algúns.

Tamén se pode definir como unha actividade creativa e técnica que consiste en idear un obxecto para ser producido en serie por medios industriais que busca mellorar os produtos, comunicar e documentar ideas cunha linguaxe sinxela e eficaz. O deseño industrial precisa definir de forma consistente a estrutura interna e a forma visible do futuro produto, ademais dos materiais máis axeitados para o seu uso.

Hoxe, o deseño industrial é un campo fundamental en áreas como a industria automotriz, a electrónica ou o sector do moble, entre outras moitas. Neste último caso, por exemplo, o deseño industrial é esencial á hora de poder crear mobiliario ergonómico, funcional e cómodo que permita que calquera usuario non só poida facer uso do mesmo de forma sinxela, senón tamén que sexa confortable.

En xuño de 1957 fundouse en Londres o "Consello Internacional de Sociedades de Deseñadores Industriais" (ICSID).[1] A organización rexistrouse oficialmente en París, onde se estableceu a Secretaría. Logo de numerosas estratexias e alianzas, o día 1 de xaneiro do ano 2017, o ICSID convértese oficialmente na "Organización Mundial do Deseño" (WDO). O WDO (World Design Organization) estableceu o 29 de xuño como o Día Mundial do Deseño Industrial.[2]

O Deseño Industrial é definido pola WDO, como unha actividade creativa, que establece as calidades polifacéticas de obxectos, de procesos, de servizos e dos seus sistemas en ciclos vitais enteiros, o deseño é o factor central da humanización innovadora de tecnoloxías e o factor crucial do intercambio económico e cultural. Na actualidade, o deseño industrial é un grao universitario na maioría dos países no que se forman especialistas en produtos electrónicos, metalúrxicos, eléctricos, plásticos e industriais en xeral e o deseño industrial como profesión, é exercido polo Deseñador Industrial, o cal adoita ser un profesional universitario. As matemáticas, a física, a tecnoloxía dos procesos produtivos, a tecnoloxía dos materiais, a xeometría descritiva, a antropoloxía do deseño, o debuxo computarizado, a modelación dixital, a socioloxía e metodoloxía, a innovación tecnolóxica, a composición ou a expresión gráfica son algunhas das materias que forman parte do plan de estudos de devandita carreira. Ao termo desta, o estudante adquire os coñecementos necesarios para construír os artigos industriais que serán adaptables ás necesidades e a súa sociedade.

Campos de traballo para o deseñador industrial[editar | editar a fonte]

Debuxo técnico realizado con software CAD (Solid Edge)
Deseño de moda para o WoW, Nelson, Nova Zelandia

As especializacións nas que se poden enfocar os deseñadores industriais son:

  • Deseño de produto
  • Deseño asistido por computador
  • Enxeñaría de deseño
  • Interiores e mobiliario
  • Vehículos e compoñentes
  • Deseño de estruturas metálicas
  • Simulación de prototipos (mecánicos, eléctricos, automatizados, etc.)
  • Matricería e moldes
  • Deseño experiencial
  • Mercadotecnia estratéxica e publicidade

Campos de traballo:

Historia[editar | editar a fonte]

Coitelos e outros obxectos da Idade de Pedra. Os primeiros artefactos desenvolvidos polo ser humano eran ferramentas que pretendían ser extensións do corpo.

A creación de obxectos materiais foi un universal histórico de todas as culturas humanas, cuxa intención é ser extensións do corpo e da mente, sendo indisoluble a relación entre as evidencias materiais de artefactos e a evolución humana. Non hai ningún grupo humano que non faga algún tipo de obxecto material, por rudimentario e primitivo que poida ser.

Coa aparición das sociedades humanas, a concepción e elaboración de artefactos caeu aos poucos en certos grupos sociais, os artesáns, que chegaban a gardar celosamente os segredos dos seus oficios, consolidando gremios que lles daban poder e renome social. A cerámica, ourives, xoias, téxtiles, armas entre outros moitos obxectos foron obxecto de intercambios comerciais motivados en gran parte polos atributos únicos que só os artesáns dunha determinada rexión do mundo poderían darlles, exemplos disto son a porcelana chinesa ou as espadas de aceiro de Toledo.

Os artesáns crearon obxectos que non só eran necesarios para a vida diaria, senón tamén belos, funcionais e de gran calidade, pero á súa vez de elevado custo e de difícil acceso para gran parte da poboación.

Cadeira deseñada por Charles Rennie Mackintosh. O Arts and Crafts foi un movemento que se opuxo á máis temperá produción industrial de mobles, porque a consideraba de mala calidade e cun desequilibrio entre a forma, a función e a decoración.

A revolución industrial comezou a xestarse en Inglaterra a mediados do século XVIII e coa introdución sistemática da máquina no proceso de produción, comeza a mecanización do traballo, en substitución do traballo manual. Este novo sistema de produción separou as tarefas de concepción das de construción. Nun principio os creadores foron artistas e artesáns con inventiva que tiveron éxito debido ás favorables circunstancias económicas do momento e ao uso da máquina de vapor e electricidade.

Durante a primeira metade do século XIX os obxectos fabricados polo novo sistema de produción non se caracterizaban precisamente pola calidade do deseño, o que provocou cuestionamientos e críticas que fixeron eclosión con motivo da Grande Exposición Internacional de 1851 en Londres. Alí expuxéronse os avances da tecnoloxía da época e todo o que a técnica permitía producir, desde locomotoras e teares mecánicos até obxectos da vida cotiá. A calidade dos obxectos expostos, que imitaban o aspecto dos feitos a man, en xeral era mala. A produción industrial sacrificaba calidade e terminación por cantidade.

No contexto da crítica á produción industrial, Henry Cole, especialista en artes decorativas, iniciou un movemento para conciliar a arte coa industria. Editou unha revista mensual chamada Journal of Design and Manufacturers, que foi a primeira publicación sobre deseño aplicada á industria. O cuestionamento da produción industrial foi seguido por outras personalidades como John Ruskin e William Morris, ambos inspiradores do movemento Arts and Crafts.

O Arts and Crafts propuxo o retorno á produción artesanal e ao espírito medieval como alternativa válida para recuperar o equilibrio entre artes e oficios. O movemento intentou resucitar artesanía e o deseño non industrial na Inglaterra vitoriana. Caracterizouse por materializar a unidade de forma, función e decoración, un equilibrio que se rompeu como consecuencia dos novos sistemas de fabricación. Nun principio rexeitou o uso da máquina e as formas tendían a ser rústicas, sinxelas e elegantes, xeralmente sen ornamentación. A forma non ocultou a súa función e, no seu lugar, revelou a súa construción, expoñendo cravos e tacos formando deseños nas superficies dos mobles. A segunda xeración de deseñadores do movemento foi máis sincera e aceptou plenamente a axuda da máquina. Aínda que o Arts and Crafts conseguiu revivir a artesanía, inspirando outros movementos como o dos ceramistas Mingei que rexeitaban a impresión por transferencia, non foi capaz de facer o mesmo co deseño aplicado á industria, aínda que foi un paso significativo cara á abstracción da forma e o funcionalismo no deseño industrial. [3]

Clásico do deseño industrial, desenvolvido por Charles Eames.

Considérase que a primeira institución que ensinou os alicerces do deseño industrial foi a Bauhaus (edificio ou casa da construción, en referencia aos gremios de artesáns e construtores medievais), unha escola alemá de arte, deseño e arquitectura fundada en 1919 baixo a dirección de Walter Gropius, que funcionou ata 1933, sendo unha referencia para outras escolas de deseño posteriores, como a HfG de Ulm.

En España, o deseño só fora obxecto de estudo para algúns. O maior avance no campo produciuse na década de 1950, grazas ao esforzo dun grupo de arquitectos, como Carlos de Miguel, Luis Feduchi, Javier Carvajal, Antoni Moragas e José Antonio Coderch, entre outros, que promoveron unha serie de iniciativas con que intentaron concienciar á sociedade da necesidade dun "bo deseño". Entre elas estaban a celebración de exposicións e concursos, así como a creación de institucións de deseño industrial como SEDI e IDIB. [4]

Hoxe en día, o deseño industrial estendeuse case por todo o mundo, coa educación a nivel universitario. A maioría dos países teñen organizacións oficiais que promoven o deseño. O proceso de deseño dun produto inclúe, ademais de deseñadores industriais, enxeñeiros de produtos, plásticos, metalurxia, eléctricos, electrónicos, de sistemas, industriais e todos aqueles que son necesarios segundo os requisitos específicos do produto, así como a empresa que ten para producir o elemento industrial.

As actuais sociedades posmodernas atópanse mergulladas nunha inmensa cantidade de obxectos consecuencia da produción industrial seriada, desde sinxelos empaquetados até automóbiles. Estes obxectos son estudados e analizados por deseñadores industriais, quen sintetizan a información proporcionada por estudos de mercado, de funcións, anatómicos, culturais, etcétera, para poder desenvolver e deseñar produtos adecuados ao mercado e as súas expectativas.

A protección do deseño industrial[editar | editar a fonte]

Nun sentido amplo, o dereito dos creadores dun deseño industrial, a ser os únicos en producilo, vendelo, etc. protéxese de dúas formas: o dereito de autor e a propiedade industrial. Segundo a política de cada país, ambas as proteccións poden acumularse ou non. Por exemplo, en España permítese a acumulación mentres que en Francia non.

A protección como propiedade industrial[editar | editar a fonte]

É unha protección máis completa, pero de menor duración, porque segundo as convencións internacionais, como o Tratado sobre os aspectos da propiedade intelectual relacionados co comercio (ADPIC), a duración mínima é de 10 anos. A maioría dos países ofrecen unha duración máxima de 25 anos. Para que un deseño industrial estea protexido pola propiedade industrial, debe cumprir unha serie de requisitos, sendo as condicións dos requisitos establecidas pola ADPIC. É así que a miúdo se solicita a novidade e o carácter único. O primeiro dos requisitos é que non hai nada semellante, mentres que o segundo establece que non hai nada semellante. Para a maioría das leis, o deseño non debería ter unha función técnica, senón que debería dirixirse só á estética. No caso de ter unha función técnica, estará protexida por unha patente ou un modelo de utilidade.

Outro requisito non tan xeralmente aceptado é o de visibilidade, é dicir, que a parte onde se achega o deseño se vexa no uso normal do produto.

A protección como dereito de autor[editar | editar a fonte]

Para que un deseño industrial sexa protexido mediante o dereito de autor debe cumprir o requisito fundamental de orixinalidade. O deber dun deseñador industrial é o de satisfacer a cabalidad as necesidades dun usuario. A duración desta protección adoita durar toda a vida do creador do deseño industrial protexido, máis unha cantidade de anos variable segundo a lexislación. Habitualmente é de 60-70 anos.

Ferramentas aplicadas no deseño industrial[editar | editar a fonte]

Debuxo dun proxecto de vehículo. Os deseñadores industriais desenvolven novos conceptos en produtos e optimizan as prestacións, funcionamento, produción, sostibilidade, venda e distribución, entre outras calidades.

Desde o punto de vista sistémico, a principal saída do proceso de deseño é a comunicación dun concepto de deseño, o profesional do deseño require de ferramentas que lle permitan realizar esta comunicación, da maneira máis clara posible para os receptores.

Así pois, para o deseñador a ferramenta máis básica coa que conta é o debuxo, razón que deu nome, sendo ademais palabra sinónima en italiano (disegno) e en portugués (desenho); aínda así o debuxo adoita ser insuficiente en ocasións para comunicar cabalmente o concepto de deseño, polo cal se adoita a recorrer á construción de modelos e/ou prototipos tridimensionais que lle permitan mostrar e transmitir todas as ideas, formas ou funcionalidades do seu concepto de deseño. É por iso que os deseñadores requiren unha formación en artes plásticas, como un medio para a comunicación dos seus conceptos de deseño. O desenvolvemento tecnolóxico conduciu á creación de ferramentas que permiten realizar a comunicación dos conceptos de deseño nun tempo menor, con menos recursos logrando unha doada e boa compresión do receptor. Entre estas ferramentas temos o deseño asistido por computador, o renderizado, o escaneado láser 3D e a impresión 3D entre outros.

Adicionalmente existen ferramentas estratéxicas para a xestión de proxectos no deseño industrial, por exemplo o "design thinking" (método que mesmo se usa en educación). Esta estratexia consiste en analizar un problema de maneira multidisciplinar. Sabemos que o papel do deseñador consiste en detectar problemas e xerar solucións para eles, independentemente de que sexa a través dun produto, un servizo ou unha experiencia; neste caso o "design thinking" é utilizado para poder examinar as causas do problema, por exemplo: a cultura, o contexto, a experiencia persoal e os procesos de vida do individuo como ben o mencionan Maurício Vianna, Ysmar Vianna, Isabel K. Adler, Brenda Lucena e Beatriz Russo no seu libro Design thinking business innovation. É preciso que o deseñador teña en conta todos estes elementos e diferentes tipos de perspectivas á hora de avaliar unha problemática para poder chegar a solucións prácticas e realmente eficientes. Outra ferramenta desenvolvida a nivel internacional para facilitar os proxectos (en deseño industrial en particular e en calquera ámbito en xeral) é o PMBOK, un conxunto de prácticas en xestión de proxectos definidas polo Project Management Institute (PMI) que constitúen a base da metodoloxía de xestión de proxectos, compiladas na Guía PMBOK.

Campos relacionados[editar | editar a fonte]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ https://web.archive.org/web/20090906041307/http://www.icsid.org/
  2. ↑ "World Design Organization". 
  3. ↑ Gay, Aquiles y Samar, Lidia (2004), El diseño industrial en la historia, Córdoba: Ediciones TEC. ISBN 987-21597-0-X. Páginas 47-57
  4. ↑ Villanueva Fernández, María; García-Diego Villarías, Héctor. "El arquitecto y los inicios del diseño industrial en España" (6): 116–123. doi:10.24192/2386-7027(2016)(v6)(08). 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Löbach, Bernd, Deseño industrial. Barcelona, Gustavo Gili, 1981.
  • Salinas Flores, Óscar, Historia do deseño industrial. México, Trillas, 1992.
  • Rodríguez M, Gerardo, Manual de deseño industrial. México, Gustavo Gili, 1985. ISBN 968-887-027-7
  • Munari, Bruno, Como nacen los objectos? Apuntes para una metodología proyectual. Barcelona, Gustavo Gili, SL, 1983. ISBN 978-84-252-1154-6
  • Cros, Nigel, Métodos de deseño. México, Limusa, 1999, ISBN 968-18-5302-4.
  • Marín, Joan M. e Torrent, Rosalía. "Breviario de deseño industrial". Madrid, Cátedra, 2016.
  • Torrent, Rosalía, Marín, Joan M., Historia do deseño industrial. Madrid, Cátedra, 2005.
  • Galán, J.; Gual, J.; Marín, J.; Olucha, J.; Torrent, R; e Vidal, R., O deseño industrial en España. Madrid, Cátedra, 2010.
  • Vianna, M.; Isabel,E.; Adler, K. ; Lucena, B.; Russo, B., "Design thinking business inovation". Brasil, Rio de Janeiro, 2012.

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Deseño_industrial&oldid=6700060»