Dereito canónico

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

O dereito canónico (do grego κανον kanon, regra, norma ou medida) é unha xurisprudencia que conforma unha especialidade do dereito. A súa finalidade é estudar e desenvolver a regulación xurídica da Igrexa católica.[1] Esta definición abrangue tres conceptos que causaron controversia sobre a súa consideración ao longo da historia: a súa finalidade, o seu carácter xurídico e a súa autonomía científica.

Igrexa católica[editar | editar a fonte]

Concordia Discordantium Canonum, 1140
Tratado sobre os decretos de "non cultu" (Pedro de Quintanilla, 1671)

A Igrexa católica está dotada desde os inicios dunha organización propia e un ordenamento xurídico específico, cos acordos conciliares como as súas principais fontes normativas.

Conta cos seus propios tribunais, avogados e avogadas e códigos completamente articulados e con principios xerais do dereito.

Historia do dereito canónico[editar | editar a fonte]

Os canons dos concilios compleméntanse con decretos papais. Están recollidos en recompilacións como o Liber Extra (1234), o Liber Sextus (1298) e as Clementinas (1317). Entre 1140 e 1142, Graciano o Mozo redactou a Concordia discordantium canonum ou Decreto de Graciano. Este tenta conciliar a morea de canons existentes desde séculos anteriores, moitos deles contraditorios entre si.

Posteriormente creouse o Corpus Iuris Canonici. Esta colección incluía as principais obras canónicas oficiais e particulares, compostas entre 1140 e 1503.

No século XX iniciouse un proceso de codificación formal mediante a recompilación do extenso corpo de normas, complexo e difícil de interpretar. Aínda que dita recompilación comezou no pontificado de Pío X, o primeiro Código de Dereito Canónico foi promulgado por Bieito XV en 1917, que derrogou a Corpus Iuris Canonici. Este feito é considerado o acontecemento intraeclesial máis importante deste pontificado, pois o Código constituíuse como un elemento básico da organización da Igrexa católica.

O Código de Dereito Canónico (Codex Iuris Canonici) actualmente vixente foi promulgado por Xoán Paulo II o 25 de xaneiro de 1983, que derrogou o de 1917. Consta de sete libros, que tratan, en orde, dos seguintes asuntos:

  • Normas xerais
  • O pobo de Deus
  • A función de ensinar da Igrexa
  • As funcións de santificar a Igrexa
  • Os bens temporais da Igrexa
  • As sancións na Igrexa
  • Os procesos

Este código de dereito canónico só estaba en vigor para a Igrexa católica de rito latino. As Igrexas Católicas sui iuris de ritos orientais comezaron a codificación en 1917, mais ficou inconclusa. Só se promulgaron algunhas partes antes do Concilio Vaticano Segundo. Tras estabelecer o Código latino en 1983, comezou unha nova codificación oriental que terminou en 1990. Ficou así estabelecido o Código dos Canons das Igrexas Orientais (Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium), actualmente en vigor.

Especialidades do dereito canónico[editar | editar a fonte]

O dereito canónico pode dividirse en distintas ramas. Estas inclúen:

  • Dereito canónico constitucional
  • Dereito canónico fundamental
  • Dereito canónico administrativo
  • Dereito canónico penal
  • Dereito canónico procesual
  • Dereito canónico sacramental
  • Dereito canónico matrimonial
  • Dereito canónico oriental

Igrexas anglicanas[editar | editar a fonte]

Na Igrexa de Inglaterra, as cortes eclesiásticas que antes decidían cuestións como matrimonios, divorcios, testamentos ou difamación, aínda teñen xurisdición para algúns asuntos relacionados coa Igrexa. Estes inclúen a disciplina do clero, a propiedade eclesiástica ou o aspecto inmobiliario. O seu status separado remóntase ao século XII, cando os pobos normandos as separaron das cortes mixtas que utilizaban os pobos saxóns.

En contraste cos outros sistemas xurídicos anglosaxóns, a lei que se utiliza en temas eclesiásticos é, en parte, similar ao dereito continental. Tras a Reforma protestante, as cortes eclesiásticas en Inglaterra ficaron adscritas á coroa. Henrique VIII fíxose cargo da lexislación nesta materia e estabeleceu un corpo específico de letrados para as cuestións do dereito canónico. A mediados do século XIX reduciuse en gran medida a xurisdición destes tribunais.

Outras igrexas anglicanas aínda manteñen os seus sistemas privados de dereito canónico. Entre outras, figuran a Igrexa Episcopal nos EUA ou a Igrexa Anglicana do Canadá.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Lombardía, Pedro (2005). Parte General Derecho Canónico. 

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]