Clitemnestra

Clitemnestra e Existo a piques de matar a Agamenón. Pintura de Pierre Narcisse Guérin. Museo do Louvre.

Na mitoloxía grega, Clitemnestra ou Clitemestra (en grego, Κλυταιμήστρα) é unha raíña mítica de Micenas, nai de Electra e Orestes e esposa do heroe Agamenón, a quen asasinou para poder estar co seu amante, Existo.

Nacemento

Leda foi seducida por Zeus en forma de cisne, mais a mesma noite na que xaceu con el tamén o fixo co seu esposo Tindáreo. Como resultado, puxo dous ovos, dun dos cales naceron Cástor e Clitemnestra, que eran fillos de Tindáreo, e do outro, Helena e Pólux, que eran fillos de Zeus. Ademais, outras irmás de Clitemnestra eran Febe, Timandra e Filónoe.

Voda con Agamenón

Casou en primeiras nupcias con Tántalo, fillo de Broteas ou, segundo outras fontes, de Tiestes. Tralo asasinato do seu esposo e o seu fillo acabado de nacer a mans de Agamenón, este foi obrigado polos Dioscuros a casar con Clitemnestra. Como esposa de Agamenón, tivo catro fillos: Electra, Ifixenia, Orestes e Crisótemis. Porén, nalgunhas tradicións dise que Ifixenia era en realidade filla da súa irmá Helena e de Teseo, mais que foi criada por ela.

Sacrificio de Ifixenia

Cando toda a frota aquea estaba no porto de Áulide disposta a partir a loitar na guerra de Troia, Agamenón gañou a cólera da deusa Artemisa. Por mor disto, a frota estaba detida sen poder partir pola ausencia de ventos favorables.

O adiviño Calcante foi interrogado para saber como aplacar á deusa, e a resposta foi que había que sacrificar á filla máis fermosa de Agamenón en nome da deusa Artemisa, para que esta os deixase partir. Nun principio, o rei negouse, mais presionado polo seu irmán Menelao, tivo que enviar unha mensaxe a Clitemnestra para que mandase chamar á súa filla Ifixenia dende Micenas até Áulide co pretexto de casala con Aquiles. Logo, Agamenón tratou de impedir o sacrificio enviando secretamente outra carta a Clitemnestra n que lle dicía que non enviase á súa filla, mais esta carta foi interceptada e non chegou ao seu destino. Ao non haber outra solución, Agamenón consentiu facer o sacrificio.

Nalgunhas versións, Clitemnestra acompañou a súa filla nesa viaxe. Segundo conta a versión máis coñecida, cando Ifixenia chegou e o sacrificio se ía realizar, a deusa apiadouse da moza e puxo no seu canto unha cerva. Levou a Ifixenia a Táuride, onde a converteu na súa sacerdotisa. Segundo conta Hesíodo, Artemisa salvou a vida de Ifixenia e converteuna na deusa Hécate.

Porén, existen variacións sobre o tema: segundo a versión de Sófocles, o sacrificio si ocorre, e xustifica que Clitemnestra, en vinganza pola morte da súa filla, mate a Agamenón ao volver da Guerra de Troia.

Vinganzas

Clitemnestra despois de matar a Agamenón. 1882. Collier.

Agamenón puxera a Clitemnestra baixo a vixilancia dun aedo, mais Existo, curmán de Agamenón, levouno a unha illa deserta e seduciu a Clitemnestra, que se converteu así na súa amante. Clitemnestra fora predisposta a cometer adulterio debido a que Nauplio percorrera Grecia para difundir novas a diversas raíñas de que os seus maridos estaban a tomar concubinas durante a guerra de Troia.

Cando Agamenón regresou a Micenas, ámbolos dous asasinárono, mentres este puña unha túnica que carecía de orificios para os brazos e a cabeza. Logo asasinaron a Casandra, unha princesa e adiviña troiana que Agamenón trouxera canda si.

Clitemnestra e Existo reinaron en Micenas e tiveron unha filla, Erígone, mais varios anos máis tarde morreron a mans de Orestes, que fora posto a salvo pola súa irmá Electra e vingou así a morte do seu pai.

Tumba de Clitemnestra

Tumba de Clitemnestra, fóra das murallas de Micenas.

Existía a tradición de que a tumba de Clitemnestra estaba situada, como a de Existo, nun lugar fóra do recinto das murallas de Micenas.

A comezos do século XIX descubriuse fóra das murallas de Micenas unha tumba de cúpula que fora datada no século XIII a. C. e que máis tarde foi chamada «tumba de Clitemnestra». Esta tumba atópase ao sueste do chamado círculo de tumbas B.