Castelo de Doiras

Castelo de Doiras
Ben de Interese Cultural
Concello	Cervantes
Provincia	Lugo
Comunidade autónoma	Galicia
Coordenadas	42°46′58″N 6°59′06″O
Estilo arquitectónico
Estilo orixinal	? (s. XV)
Estilo actual	? (s.XV)
Estado actual	Bo estado de conservación das estruturas visibles, pero moi mal restauradas e en estado de lamentable abandono
Véxase tamén
Castelos de Galicia
[ editar datos en Wikidata ]

O castelo de Doiras, tamén coñecido como Castelo da Ferrería, é unha fortificación medieval. Sitúase no alto dun risco á beira do río Cancelada, no lugar de Doiras, na parroquia de Vilarello, do concello lugués de Cervantes, preto da Ferrería de Fonquente.

Historia

O castelo construíuse no século XV co obxectivo de defender a entrada en Galicia do Camiño de Santiago e foi fundado por Paio Guindós. Foi propiedade do conde Grajal de Campos, señor de Cervantes, título que posuíu até 1909 o Duque de Sexto. Mercouna Emilio Martínez Baladrón nos anos corenta e vendeulla despois a Bruno Arrojo. Dende 2001 pertence a Xosé Soto Rodríguez, quen llo cedeu á fundación Xosé Soto de Fión.

Descrición

Está situado a 700 metros de altitude dominando o río Cervantes, na desembocadura do Doiras, e é posiblemente o monumento máis coñecido e característico da serra dos Ancares. Segundo Ángel del Castillo semella obra da segunda metade do século XV.

Estrutúrase nun polígono rectangular de 25 por 21 metros de ancho elaborado con muros de metro e medio de espesor e oito metros de altura (esta é desigual, debido ós desniveis do terreo), construído en cachotaría de lousa. A torre da homenaxe acada os 14 metros de altura, e ten planta rectangular (10 metros por 8) con muros de 2 metros de espesor. Interior con salóns e apousentos con pinturas ao fresco moi deterioradas. Todo forma conxunto coa igrexa, denantes capela familiar, e o grupo de casas do núcleo urbano.

A porta da entrada é de madeira e ten uns catro metros de altura, dende a cal se accede ao patio de armas. Unha porta cun arco de medio punto permite o acceso ao patio de honra.

Estado de conservación

A pesar de que a primeira vista poida parecer en bo estado de conservación, polo impresionante das estruturas visibles, foi sometido en tempos recentes a diversas restauracións de dubidoso criterio científico e o seu interior atópase nun estado lamentable, ata o punto de que aparece lixo acumulado nalgunhas zonas.

Lendas ó redor do castelo de Doiras

O lobishome (graffiti en Pontevedra)

Existen dúas lendas situadas no castelo de Doiras. A primeira conta que un pai e un fillo que vivían no castelo discutiron agremente porque o primeiro quería celebrar unha festa na casa mentres que o segundo prefería ir á festa que había en Pedrafita do Cebreiro. O fillo non quixo obedecer ó pai e este lanzoulle unha maldición: "Xa que tanto te gustan as mozas, así andes tras das lobas".

Efectivamente, unha noite o fillo vese impelido a abandonar a cama e o castelo, e remata envorcallándose nunha poza de lama. Así convértese nun lobishome que ataca o gando das aldeas próximas. O pai, agoirado pola falta do fillo e desconfiando que puidese tratarse deste acode a unha meiga, que lle confirma as sospeitas e aconséllalle qué facer para recuperar o fillo: deberá ferilo levemente e este recuperaría o aspecto humano, pero coa cautela de que se matase ó lobo, o fillo tamén morrería. O pai sobe ó monte e ata un año a unha toxeira, de forma que o lobishome acode ó cebo e el consegue facerlle un corte na pel co coitelo que leva.

Pouco a pouco, a pel do animal vaille caendo e liberando ó fillo, que pronto vai recuperando a antiga forma humana.

A segunda lenda, máis coñecida que a anterior, conta a transformación dunha doncela nunha cerva branca e a morte a mans do seu irmán.

No castelo vivía o señor de Froias ou Froiaz e os seus dous fillos: Aldara e Egas; nun castelo veciño vivía Aras, que estaba namorado de Aldara e ía casar con ela. Pero un día Aldara desaparece e ninguén é quen de atopala, por moito que a buscaron por canto sitio hai pai, irmán e noivo, xunto a tódolos servidores do castelo.

Nunca máis se soubo nada de Aldara e deuse por feito que sairía soa do castelo e que sería atacada e comesta por lobos ou xabarís. Pasaron os anos e a lembranza da doncela foise esvaecendo, ata que un día, Egas saíu de cacería e atopouse cunha fermosa cerva branca. Armou rapidamente a súa bésta e cun certeiro disparo abateu o animal. Como non podía cargar el só coa peza, decideu cortarlle unha pata e regresou con ela ó castelo, tras memorizar o lugar para volver con alguén que lle axudara a cargar co animal.

Cando chega ó castelo quere mostrar a peza ó pai e abre o saco no que a traía, pero todos observan, aterrorizados, que o saco contén un brazo humano. O terror aumenta cando comproban que a man loce un anel que recoñecen como pertencente á irmá, Aldara. Acoden axiña ó lugar onde Egas deixara o resto do corpo e o que atopan é o cadáver de Aldara, ó que lle faltaba un brazo.

Cabe supor que algunha meiga ou mouro lle botara un encanto e a transformou en cerva. Ó morrer, cesa o encantamento e recupera a forma humana.

Galería de imaxes

Véxase tamén

Bibliografía

• CARRÉ ALVARELLOS, Leandro: Las leyendas tradicionales gallegas, Espasa Calpe, colección Austral, Madrid 1977, 118-120.
• VAQUEIRO, Vítor: Mitoloxía de Galiza. Lendas, tradicións, maxias, santos e milagres, ed. Galaxia, Vigo 2011, s.v. cervo e Doiras.

Outros artigos

• Castelo