Capadocia (provincia romana)

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaCapadocia

Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 38°40′14″N 34°50′21″L / 38.67056, 34.83917Coordenadas: 38°40′14″N 34°50′21″L / 38.67056, 34.83917
CapitalCaesarea of Cappadocia (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
Datos históricos
Precedido por
Creación18 Editar o valor em Wikidata
Disoluciónséculo VII Editar o valor em Wikidata
Sucedido porThema Armeníaco (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Capadocia foi unha provincia romana do Imperio romano en Anatolia (moderna zona centro-oriental de Turquía), coa súa capital en Caesarea. Fundouse no ano 17 a.C. polo emperador Tiberio (14 - 37 d.C.), trala morte do último rei de Capadocia, Arquelao.

Cappadocia era unha provincia imperial, o que significa que o seu gobernador (legatus Augusti) era nomeado directamente polo emperador. Durante o final do século I, a provincia tamén incorporou as rexións de Bitinia e Ponto e Armenia inferior.

Historia[editar | editar a fonte]

A expansión da República romana en Asia Menor do 188 a.C. ata o 63 a.C.

Aliado romano[editar | editar a fonte]

Antes do dominio imperial directo, Capadocia era un dos reinos sucesores do imperio de Alexandre o Grande. O reino de Capadocia foi gobernado pola dinastía Ariarátida desde o 331 a.C. ata o 95 a.C. Baixo Ariarates IV, Capadocia entrou en contacto primeiro coa República romana como un inimigo aliado co rei seléucida Antíoco III o Grande durante a guerra romano-siria do 192 ao 188 a.C.

Trala vitoria de Roma sobre Antíoco, Ariarates IV emprendeu relacións amistosas coa República, ao comprometer a súa filla co rei de Pérgamo, un aliado romano. Os reis ariarátides convertéronse despois nun importante aliado de Roma no Oriente. O reino apoiou á República como un contrapeso contra o Imperio seléucida, que reclamaba o dominio sobre o reino capadociano. Capadocia tamén apoiaría a Roma na Terceira Guerra Macedónica contra Perseo de Macedonia desde o 171 ao 166 a.C. A derrota dos Seleúcidas e Macedonia por parte de Roma converteu á República nunha gran potencia no Mediterráneo oriental.

Cando o rei Atalo III (138-133 a.C.) morreu sen herdeiro no 133 a.C., legou o Reino de Pérgamo a Roma. Eumenes III reclamou o trono de Pérgamo, ocupando o territorio. No 130 a.C., Ariarates V, rei capadociano, apoiou ao cónsul romano Publio Licinio Craso Dives Muciano no seu intento fracasado de derrocar a Eumenes III. Tanto Craso como Ariarates V caeron na batalla contra Eumenes III. A morte de Ariarates V deu lugar a que o seu fillo máis novo, Ariarates VI, ocupase o trono de Capadocia.

O rei Mitrídates V de Ponto exercía o control sobre Capadocia ao comprometer a súa filla, Laodice, con Ariarates VI. Mitrídates V lanzaría máis tarde unha invasión militar en Capadocia, convertendo o reino nun protectorado do Reino de Ponto. Aínda que foi nominalmente independente, a influencia póntica sobre Cappadocia foi continuada polo seu fillo Mitrídates VI de Ponto.

No 116 a.C., o rei capadocio Ariarates VI foi asasinado polo nobre capadociano Gordius por orde de Mitrídates VI. Mitrídates VI instalou entón á súa irmá Laodice, a viúva de Ariarates VI, como rexente do infante Ariarates VII, solidificando aínda máis o control póntico sobre o reino. Despois de que o rei Nicomedes III de Bitinia casara con Laodice, intentou anexionarse Capadocia ao seu reino e depuxo a Ariarates VII. Mitrídates VI invadiuna expulsando a Nicomedes III da rexión, restaurando ao seu sobriño Ariarates VII ao trono de Capadocia e devolveu Capadocia á influencia de Ponto.

O rei de Ponto máis tarde faría asasinar a Ariarates VII no 101 a.C., mentres Mirtrídates VI instalou ao seu fillo de oito anos Ariarates IX no trono de Capadocia como rei monicreque. Como neno, Ariarates IX non puido manter o control do reino, e os nobres de Capadocia rebelándose contra o seu goberno no 97 a.C. nomeando a Ariarates VIII, fillo do asasinado Ariarates VII. Mitrídates rapidamente sufocou a rebelión, exiliou a Ariarates VIII, e restaurou ao seu fillo no trono de Capadocia.

Reino cliente romano (95 a.C.-14 d.C.)[editar | editar a fonte]

En resposta á confusión en Capadocia, no 95 a.C. o rei Nicomedes III de Bitinia enviou unha embaixada a Roma, reclamando o dominio do reino. Mitrídates VI de Ponto tamén enviou unha embaixada a Roma, buscando a aprobación romana do seu dominio sobre Capadocia. O Senado romano, con todo, tampouco asignou o reino.

En vez diso, o Senado esixiu que tanto Ponto coma Bitinia retirásense de Capadocia e garantisen a súa independencia. O Senado ordenou a deposición de Ariarates IX. Con apoio militar do gobernador romano de Cilicia Lucius Cornelius Sulla, Ariobarzanes I, foi instalado como rei de Capadocia. Con Ariobarzanes I instalado no trono no 95 a.C., Capadocia converteuse nun reino cliente baixo a República Romana.

No 93 a.C., as tropas do Reino de Armenia baixo Tigranes o Grande, xenro de Mitrídates VI, invadiron Capadocia por orde do rei de Ponto. Tigranes destronou a Ariobarzanes I, que fuxiu a Roma e coroou a Gordius como novo rei cliente de Capadocia. Con Capadocia como reino cliente baixo Armenia, Tigranes creou unha zona de amortecemento entre o seu reino e a expansión da República Romana.

Coa garantía de Capadocia, Mitrídates invadiu o Reino de Bitinia, derrotando ao rei Nicomedes IV no 90 a.C. Nicomedes IV viuse obrigado a fuxir a Italia. Unha delegación senatorial foi enviada ao leste para restaurar a Nicomedes IV e Ariobarzanes I aos seus respectivos reinos. Aínda que a Guerra Social (91–88 a.C.) aínda estaba en Italia, Roma conseguiu restaurar con éxito ambos reis debido á crecente influencia da República na rexión.

Guerras Mitridáticas (88-63 aC)[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Guerras mitridáticas.
Un mapa de Asia Menor no 89 a.C. no inicio da Primeira Guerra Mitridática. Capadocia, verde claro, móstrase como un reino cliente de Ponto, verde escuro.

No 89 a.C., logo de firmar un acordo de paz con Roma e con Ariobarzanes I restaurado ao trono de Capadocia, Mitrídates VI invadiu de novo Capadocia, reinstalando ao seu fillo Ariarates IX como rei monicreque baixo o goberno de Ponto. As accións de Mitrídates en Capadocia provocaron a Primeira Guerra Mitridática (89-85 a.C.) entre Roma e Ponto e a súa aliada Armenia.

Lucio Cornelio Sila asumiu o mando do esforzo de guerra romano no 87 a.C. e derrotou a Mitrídates e os seus aliados no 85 a.C. Debido aos crecentes desafíos políticos da súa atención en Roma, Sila impuxo condicións suaves a Mitrídates VI: Mitrídates debía renunciar ao seu control sobre Bitinia e Capadocia, reintegrando a Ariobarzanes I e Nicomedies IV como reis-clientes romanos. A cambio, Roma permitiu a Mitrídates VI manter o seu dominio sobre Ponto.

Cando Nicomedes IV morreu no 74 a.C., legou o Reino de Bitinia á República romana. A súa morte causou un baleiro de poder en Asia Menor, permitindo a Mitrídates VI invadir e conquistar o reino sen líder. Con Mitrídates VI trazáronse novas fronteiras dos protectorados romanos en Asia Menor, incluída Capadocia, Roma lanzou a Terceira Guerra Mitridática para acabar coa ameaza de Ponte. Envíou ao cónsul Lúculo a Asia, Roma expulsou a Ponto e ao seu aliado Armenia fóra de Asia, reafirmando o dominio romano sobre os reinos dos clientes asiáticos ata o 71 a.C. e conquistando Ponto no proceso. Cando Mitrídates VI fuxiu a Armenia, Lúculo invadiu o reino no 69 a.C.

A pesar dos éxitos iniciais, Lucullus non puido terminar de xeito decisivo a guerra. No 66 a.C., Mitrídates VI e Tigranes puideron retomar os seus respectivos reinos e Lúculo foi chamado a Roma. O Senado enviou a Pompeio o Grande a Oriente para pechar a guerra. Trala súa derrota por Pompeio, Mitrídates VI fuxiu de novo a Armenia. Tigranes, con todo, negouse a recibilo. Mitrídates VI foi forzado a fuxir ao norte a través do Mar Negro ao Bósforo baixo o goberno do seu fillo Macares, rematando efectivamente a guerra no 65 a.C.

Cando Macares se negou a lanzar unha nova guerra contra Roma, Mitrídates VI fíxoo matar e asumiu o trono do Bósforo para si mesmo. Mentres Mitrídates VI estaba ansioso por loitar contra os romanos, o seu fillo máis novo Farnaces II do Ponto non o estaba e tramaba para retirar ao seu pai do poder. Os seus plans foron descubertos, pero o exército, que non desexaba loitar contra Pompeio e os seus exércitos, apoiou a Farnaces. Marcharon contra Mitrídates VI e forzaron ao seu ex rei a quitarse a súa propia vida no 63 a.C. Farnaces II rapidamente enviou unha embaixada a Pompeio con ofertas de submisión. Pompeio aceptou a submisión de Farnaces II e, en compensación, nomeou a Farnaces II como rei cliente romano no Reino do Bósforo.

Con Mitrídates VI ausente de Asia Menor, Pompeio anexionou oficialmente Bitinia, Ponto e Cilicia á República romana como provincias. Na invasión de Armenia no ano 64 a.C., Tigranes rendeuse a Pompeio e converteuse nun reino cliente de Roma. Coa Armenia reducida, Pompeio viaxou despois cara ao sur e anexionou oficialmente o reino cliente Siria á República como provincia ao depoñer ao seu rei Antíoco XIII Asiático. Trala morte de Ariobarzanes I, Pompeio, como un dos seus actos finais en Oriente antes de regresar a Roma, instalou ao seu fillo Ariobarzanes II como novo rei cliente de Roma en Capadocia.

Ariobarzanes II reinou como rei cliente de Roma ata o 51 a.C., cando foi asasinado por forzas leais ao veciño Imperio Parto. O Senado romano declarou ao seu fillo Ariobarzanes III como o seu sucesor lexítimo e, con apoio militar do gobernador romano de Cilicia, Marcus Tullius Cicero instalouno sobre o trono de Capadocia. No 50 a.C., Ariobarzanes III, axudado por Cicerón, descubriu unha trama de Athenais Philostorgos II, a nai de Ariobarzanes III, para depoñelo e instalar o seu irmán máis novo Ariarates X como rei. Xuntos, Cicerón e Ariobarzanes III desterraron a Athenais, que era unha filla de Mitrídates VI, de Capadocia.

Guerras civís romanas[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Crise da República Romana.

Capadocia converteuse nun xogador importante durante as crises civís republicanas romanas. Cando Xulio César cruzou o río Rubicón no 49 a.C. e comezou a guerra civil de César, moitos membros do Senado romano baixo a dirección de Pompeio fuxiron cara ao leste. O rei de Capadocia Ariobarzanes III inicialmente apoiou a Pompeio contra César, agradecido polo apoio de Pompeio ao seu pai anos antes. Non obstante, tras a vitoria de César sobre Pompeio na posterior batalla de Farsulo e o asasinato de Pompeio no 48 a.C., Ariobarzanes III declarou a súa lealdade a César. César nomeou Cneo Domicio Calvino como gobernador romano de Asia para actuar como o seu tenente xefe en Asia Menor mentres viaxaba a Exipto.

Cos romanos distraídos pola guerra civil, Farnaces II, o rei cliente romano do Reino do Bósforo, e o fillo máis novo de Mitrídates VI decidiron aproveitar a oportunidade e conquistaron Colchis e Armenia menor (territorios da provincia romana do Ponto). Os gobernantes de Capadocia e Galacia, Ariobarzanes III e Deiotaro respectivamente, apelaron protección a Calvino e pronto as forzas romanas buscaron a batalla con Farnaces II. Enfrontáronse na batalla de Nicópolis no leste de Anatolia, onde Farnaces II derrotou ao exército romano e invadiu gran parte da Capadocia, Ponto e Bitinia.

Despois de derrotar ás forzas Ptolomeicas na Batalla do Nilo, César abandonou Exipto no 47 a.C. e viaxou a través de Siria, Cilicia e Capadocia para enfrontarse a Farnaces II. Cando Farnaces II genterouse da chagada de César co seu exército veterano, mandou enviados a buscar unha paz que César rexeitou. César encotrouse con Farnaces II na Batalla de Zela, derrotando ao rei de Ponto e reafirmando o dominio romano sobre Asia Menor. Ao seu regreso ao reino do Bósforo, Farnaces II foi asasinado polo seu xenro Asandro. A cambio, César nomeou a Asandro como novo rei cliente de Roma. César incorporou entón a Armenia menor a Capadocia para servir como amortecedor dos intereses de Roma en Asia Menor contra a futura agresión oriental.

César foi asasinado o 15 de marzo do 44 a.C., polos membros do Senado romano, Marco Xunio Bruto e Caio Casio Longino. Os "Libertadores" fuxiron de Italia, asumindo o mando das provincias orientais da República e os reinos clientes do leste, incluíndo Capadocia, no 43 a.C. Cando Ariobarzanes III opuxose ao nivel de intervención romana no seu reino, Casio fíxoo executar e instalou ao seu irmán máis novo Ariarates X no trono capadocio no 42 a.C. Máis tarde ese ano, trala derrota de Bruto e Casio polo Segundo Triunvirato na Batalla de Filipos, o Triumviro Marco Antonio asumiu o mando das provincias orientais e os reinos clientes. No 36 a.C., Antonio executou a Ariarathes X e instalou Arquelao como novo rei cliente de Capadocia.

O segundo triunvirato expirou no 33 a.C., acabando co dereito legal de Antonio para gobernar a metade oriental da República. Cando o triunvirato caducou, a loita polo dominio entre Antonio e Octavio intensificouse. Mentres Octavio construíu o seu apoio en Occidente, Antonio achegouse cada vez máis á raíña ezipcia Cleopatra. Cando a Octavio declarou a guerra a Exipto, Antonio, apoiado polos reinos clientes orientais (incluída a Capadocia), foi á axuda de Exipto contra Octavio. A vitoria de Octavio sobre Antonio na Batalla de Accio no 31 a.C. asegurou a posición de Octavio como indiscutible amo do mundo romano. Viaxando por Asia Menor e o Levante desde Grecia a Exipto, o rei capadocio Arquelao e os outros reis clientes orientais declararonse fieis a Octavio. a cambio, Octavio permitiulles a el e aos outros reis clientes permanecer nos seus tronos.

Cando Octavio converteuse en "Augusto" como primeiro emperador romano no 27 a.C., Capadocia converteuse nun importante reino cliente oriental e de confianza, mantendo a súa independencia tributaria baixo o reorganizado Imperio romano. Arquelao converteuse nun importante rei cliente para a política oriental de Augusto. Augusto considerou a Arquelao como un gobernante leal e non se comprometeu a converter Capadocia nunha provincia directa. Como recompensa pola súa lealdade, no 25 a.C., Augusto asignou a Arquelao os territorios da Cilicia ao longo do mar Mediterráneo oriental e Armenia Menor ao longo do Mar Negro. Augusto deu a Aquelao estes territorios adicionais para eliminar a piratería no Mediterráneo Oriental e construír un amortecedor entre Roma e o Imperio Partia.

Provincia romana[editar | editar a fonte]

Durante o Principado[editar | editar a fonte]

Capadocia permaneceu como un importante reino cliente do leste no reinado do emperador romano Octavio Augusto. A política de Roma cara a Capadocia cambiou, con todo, trala morte de Augusto no 14 a.C. e no reinado do emperador Tiberio. Anos antes, Tiberio fora desprezado por Arquelao cando o rei capadocio mostrou o seu favor a Caio César, un dos netos de Augusto e os seus principais herdeiros. Mentres Tiberio estaba retirado na illa grega de Rodas do 6 a.C. ata o 2 d.C., aínda que era o comandante nominal da metade oriental do Imperio, no 1 a.C. Arquelao recoñeceu a Caio, entón un comandante militar subordinado a Tiberio como o verdadeiro representante de Augusto. Aínda que Caio César era o sucesor preferido de Augusto, a súa morte no 4 d.C. mentres estaba en campaña militar en Armenia forzou a Augusto a adoptar a Tiberio e nomealo como o seu sucesor.

Ao asumir o trono imperial no 14 d.C., Tiberio fixo un cambio na política oriental de Roma. Desexando o acceso directo aos recursos de Capadocia e buscando reducir a Arquelao, Tiberio convocou a Arquelao a Roma no 17 d.C. Naquela época, Arquelao gobernara Capadocia como rei cliente de Roma durante máis de cincuenta anos. Cando chegou a Roma, Tiberio acusou a Arquelao de albergar plans revolucionarios e encarcelárono, onde morreu de causas naturais pouco despois.

Enviando ao seu fillo adoptivo Xermánico para supervisar os asuntos de Roma no leste, Tiberio anexionou a Capadocia directamente ao Imperio reducindo o reino a unha provincia romana. Tiberio outorgou o goberno do reino cliente de Armenia ao fillastro de Arquelao Artaxias III e goberno do reino cliente de Roma de ciliciaao fillo de Arquelao Arquelao IIAo chegar ao leste no ano 18 d.C., Xermánico solidificou o control romano sobre Capadocia e a rexión. Baixo ordes do Emperador, Xermánico tamén anexionou ao veciño sueste de Capadocia, o cliente Reino de Commagene, ao Imperio como parte da provincia de Siria romana.

Durante gran parte do século I, Polemon II de Ponto gobernou como rei cliente de Roma sobre os restos do antigo reino de Ponto (Armenia Menor e Colchis romana). Con todo, no ano 62 d.C., o emperador romano Nerón o depuxo e anexionou o seu reino ao goberno imperial directo, incorporando o seu antigo territorio a Capadocia.

Bordeando o río Éufrates ao leste, Capadocia era a provincia máis oriental do Imperio. A súa capital, Caesarea (moderna Kayseri), estaba situada no centro de Anatolia, máis atrás da fronteira parta. Despois da anexión, a provincia foi gobernada por un gobernador romano da orde ecuestre romana co título "Procurador (procurador romano)". Os Procuradores comandaron só unidades auxiliares militares e parecía que o Senado Imperial mandou un Imperial Legate a Siria para dirixila.

Despois da guerra civil romana do 69, o Emperador Vespasiano actualizou a provincia a rango senatorial, facendo que o seu gobernador tivese o mesmo rango que o de Siria. Como provincia senatorial a mediados do século II d.C., Capadocia mantivo unha gornición militar permanente de tres lexións romanas e varias unidades auxiliares romanas, máis de 28.000 soldados. A presenza militar en Capadocia serviu como unha forza de resposta importante contra as invasións do Imperio Partia e permitiu a fácil intervención dos romanos nos asuntos do seu reino cliente de Armenia.

O primeiro capadocio que ingresou no Senado do Imperio Romano foi Tiberio Claudio Gordiano, durante o reinado de Marco Aurelio a mediados do século II.[1]

Durante o Dominio[editar | editar a fonte]

Trala reorganización provincial de Diocleciano, os territorios pónticos e armenios foron separados, e a provincia reduciuse á rexión de Capadocia propiamente dita. Foi encabezado por un cónsul e quedou baixo a diocese de Ponto. A provincia foi o sitio dun gran número de propiedades imperiais, como testemuña a lexislación contemporánea. Na estrada entre Constantinopla e Antioquía, Cesarea viu un número significativo de visitas imperiais (Itinerarios dos emperadores romanos, 337-361), Valente (363-378) era particularmente frecuente. O futuro emperador Xuliano pasou os seus primeiros anos nunha remota herdade, Macellum. As divisións de clases entre a clase terratenente e os pobres urbanos e rurais eran extremas, como o clima desta meseta do altiplano.

A finais dos anos 330, a metade oriental da provincia separouse para formar as provincias de Armenia romana e Armenia Secunda. No 371, o emperador Valente separou a rexión suroeste ao redor de Tyana, que se converteu en Capadocia Secunda baixo un praeses, mentres que o resto converteuse. Capadocia Prima, aínda baixo un "consularis".

Imperio bizantino[editar | editar a fonte]

No período 535-553, baixo o emperador Xustiniano I, as dúas provincias reuníronse nunha única unidade baixo un procónsul. Durante a última época dos romanos, a rexión estivo suxeita a ataques dos isaurianos, o que obrigoua a fortificar as cidades locais. A principios do século VII, a rexión foi capturada brevemente polo Imperio sasánida. Despois da erupción das conquistas musulmás, as repetidas incursións devastaron a rexión, que se converteu nunha zona de fronteira baixo as novas themas bizantinas, de Anatolia e Armenia.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Walter Eck, "Emperor, Senate and Magistrates," in Cambridge Ancient History: The High Empire A.D. 70–192 (Cambridge University Press, 2000), vol. 11, p. 219.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]