Cambás, Aranga
| Cambás | |
|---|---|
 Pisada de Roldán. | |
 | |
| Concello | Aranga[1] |
| Provincia | A Coruña |
| Coordenadas | 43°15′50″N 7°58′01″O / 43.2639, -7.967 |
| Área | 27,92 km² |
| Poboación | 401 hab. (2018) |
| Densidade | 14,36 hab./km² |
| Entidades de poboación | 38[1] |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
San Pedro de Cambás[1] é unha parroquia que se localiza no nordeste do concello coruñés de Aranga na comarca de Betanzos. Segundo o IGE en 2018 tiña 401 habitantes (205 mulleres e 196 homes) distribuídos en 38 entidades de poboación, o que supón unha diminución en relación ao ano 1999 cando tiña 470 habitantes.
Eclesiasticamente pertence ó arciprestado de Pruzos.[2]
Xeografía
[editar | editar a fonte]A parroquia de Cambás ten unha superficie de 27,92 km²[4] e 38 núcleos de poboación.[5]
Situación
[editar | editar a fonte]Está situada no nordeste do concello de Aranga e no sur do arciprestado de Pruzos.
Limita ó norte coa parroquia do Val de Xestoso (do concello de Monfero), ó noroeste coa de Verís (Irixoa), ó suroeste e sur coa de Aranga e ó leste e nordeste coas dos Vilares, o Buriz e Labrada do concello de Guitiriz.
| Noroeste: Verís (Irixoa) | Norte: O Val de Xestoso (Monfero) | Nordeste: Labrada (Guitiriz) |
| Oeste: Verís (Irixoa) e Aranga | 
|
Leste: Os Vilares e O Buriz (Guitiriz) |
| Suroeste: Aranga | Sur: Aranga | Sueste: Os Vilares (Guitiriz) |
Demografía
[editar | editar a fonte]Século XVIII
[editar | editar a fonte]| 1752[6] | 1768[7] | 1787[8] |
|---|---|---|
| Veciños | Habitantes | |
| 116 | 444 | 453 |
Século XIX
[editar | editar a fonte]| 1816/17[9] | 1826[10] | 1836[11] | 1845[3] | 1857[12] | 1860[13] | 1887[14] | 1900[15] | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Veciños | 115 | 109 | 130 | 150 | 141 | 136 | – | – |
| Habitantes | – | 743 | 750 | 459 | 758 | 764 | 854 | 799 |
Expediente de alistamento militar do arquivo de Betanzos Dicionarios xeográficos Boletín Oficial da Provincia da Coruña (BOPC) Censos (poboación de feito)
Século XX
[editar | editar a fonte]| 1910[15] | 1920[15] | 1930[15] | 1940[15] | 1950[15] | 1960[15] | 1970[15] | 1981[15] | 1986[16] | 1991[15] | 1999[17] | 2000[18] | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Habitantes | 867 | 976 | 1065 | 1060 | 1016 | 857 | 653 | 520 | 535 | 492 | 470 | 464 |
Censos (poboación de feito) Padrón municipal
Século XXI
[editar | editar a fonte]| 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 460 | 466 | 465 | 462 | 468 | 463 | 467 | 462 | 462 | 455 |
| 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 |
| 451 | 443 | 439 | 438 | 426 | 421 | 414 | |||
| Fonte: IGE (padrón municipal)[19] | |||||||||
| Gráfica de evolución demográfica de Cambás entre 1887 e 2017 |
 |
| Poboación de feito segundo os censos de poboación. Poboación segundo o padrón municipal. |
Etnografía
[editar | editar a fonte]Cambás na cultura popular
[editar | editar a fonte]- En Cambás témo-la fama dos homes mais valentós, / en Cambás témo-la fama dos homes mais valentós, / dos homes mais valentós, / unhos cantan e outros choran, e outros retrincan os dentes.[20]
- Muniferral e Feás, Verís e Cambás, todos xuntos non valen cen reás.[21]
- Os de Feás matan a besta, / os de Coruxou cómena fresca, / Churio, Muniferral e Cambás / non valen cen reás.[21]
Tamén existen varias lendas sobre o personaxe histórico e mitolóxico de Roldán. Cóntase que a gran pegada gravada no afloramento rochoso cabo da ermida de San Vitorio foi deixada por Roldán ao baixar do cabalo naquel lugar sagrado. Outras versións din que pisou no penedo e achancou, quer até a Pena Ferreira, monte afastado da parroquia,[22] quer até Os Vilares (Guitiriz), onde habería outra pegada semellante.[23][24]
Galería de imaxes
[editar | editar a fonte]-
Fervenza de Castro Rodicio. -
Fervenza do rego da Palanca. -
-
-
Capela de San Vitorio.
_10.JPG)
.jpg)
Lugares e parroquias
[editar | editar a fonte]Lugares de Cambás
[editar | editar a fonte]| Lugares da parroquia de Cambás no concello coruñés de Aranga | |
|---|---|
|
Baltar | Boade | Brixeu | Cabo de Aldea | Os Caínzos | Casacamiño | A Casanova | O Castro | As Costeiras | O Couce | Os Edreiros | A Ermida | A Espiñeira | A Fontela | O Foxo | A Fraga Chá | O Gallado | A Graña do Vilar | As Leiras | A Lousa | A Maía | Martín Mouro | Montouto | Negrelle | A Pena | Portocavado | Portomazás | A Rilleira | Sopazo | Susarrón | A Tolda | O Toxiño | Tralorregueiro | As Ucheiras | A Vide | A Vila de Cambás | O Vilar | Xocín |
Parroquias de Aranga
[editar | editar a fonte]Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 1,2 DECRETO 189/2003, do 6 de febreiro, polo que se aproba o nomenclátor correspondente ás entidades de poboación da provincia da Coruña.
- ↑ "Arciprestado de Pruzos". Arquidiocese de Santiago de Compostela. Arquivado dende o orixinal o 08 de decembro de 2018. Consultado o 8.12.2018.
- ↑ 3,0 3,1 Madoz, Pascual (1846). Cambas (San Pedro de). Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar (en castelán) V (Madrid). p. 334.
- ↑ Monteoliva Díaz 2013 (mapa).
- ↑ "Nomenclátor de Galicia: Cambás (San Pedro)". Xunta de Galicia. Consultado o 8.12.2018.
- ↑ Censo de Población de la Corona de Castilla. Marqués de la Ensenada 1752 (PDF) (en castelán). II: Nomenclatores. Madrid: INE. 2016 [1993]. p. 129. ISBN 978-84-260-2716-0.
- ↑ Censo de Aranda (PDF) (en castelán). IX: Diócesis de Santiago, Segorbe y Segovia. Madrid: INE. 2013 [2011]. p. 94. ISBN 978-84-260-3760-2.
- ↑ Censo de 1787 “Floridablanca” (PDF) (en castelán). IV: Comunidades autónomas del Norte Atlántico. Madrid: INE. 2016 [1990]. p. 3840. ISBN 978-84-260-1970-7.
- ↑ Erias Martínez, Alfredo; González Fernández, Juan Miguel (1989). "O marco xurisdiccional na antiga provincia de Betanzos" (PDF). Anuario Brigantino. 12. Betanzos. p. 37. ISBN 84-505-9464-2.
- ↑ Miñano, Sebastián (1826). Cambas (San Pedro de). Diccionario geográfico-estadístico de España y Portugal (en castelán) II (Madrid). p. 283.
- ↑ Fariña Jamardo, Xosé (1990). Os concellos galegos. Parte Xeral. Fundación Barrié. p. 145. ISBN 978-84-87819-06-3.
- ↑ Nomenclátor de los pueblos de España (en castelán). Madrid. 1858. p. 250.
- ↑ Nomenclátor estadístico de las parroquias que componen la provincia de La Coruña (en castelán). A Coruña. 1863. pp. 12–13. Arquivado dende o orixinal o 17 de novembro de 2018. Consultado o 16 de novembro de 2018.
- ↑ "Provincia de La Coruña". Nomenclátor de las ciudades, villas, lugares, aldeas y demás entidades de población de España en 1.º de enero de 1888 (en castelán). III: Ciudad Real á Gerona. Madrid. 1892. p. 11.
- ↑ 15,00 15,01 15,02 15,03 15,04 15,05 15,06 15,07 15,08 15,09 Pazo Labrador, Alberto Xosé; Santos Solla, Xosé Manuel (1995). Poboación e territorio. As parroquias galegas nos últimos cen anos. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia. p. 31. ISBN 978-84-605-3156-2.
- ↑ Torres Luna, María Pilar de; Pérez Fariña, María Luisa; Santos Solla, Xosé Manuel (1989). Municipios y parroquias de Galicia (en castelán). Universidade de Santiago de Compostela. p. 24. ISBN 978-84-7191-529-0.
- ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 1999" (XLS). Instituto Galego de Estatística (IGE).
- ↑ "Nomenclátor estatístico de Galicia. Ano 2000" (XLS). Instituto Galego de Estatística (IGE).
- ↑ Nomenclátor estatístico de Galicia. Anos "2001" (XLS); "2002" (XLS); "2003" (XLS); "2004" (XLS); "2005" (XLS); "2006" (XLS); "2007" (XLS); "2008" (XLS); "2009" (XLS); "2010" (XLS); "2011" (XLS); "2012" (XLS); "2013" (XLS); "2014" (XLS); "2015" (XLS); "2016" (XLS) e "2017" (XLS). Instituto Galego de Estatística (IGE).
- ↑ Ferro Ruibal, Xesús (2010). "Dentes e moas na fraseoloxía galega" (PDF). Cadernos de Fraseoloxía Galega (Santiago de Compostela: Centro Ramón Piñeiro - Xunta de Galicia) (12): 83. ISSN 1698-7861.
- ↑ 21,0 21,1 "Lugar de referencia: Aranga". Portal de ditados tópicos galegos.
- ↑ Souto Ares, Francisco (2010). "San Vitorio e o xigante Roldán (Cambás)(Aranga)(A Coruña)". Etnografía (Lugo) (2). ISSN 1989-8541. Arquivado dende o orixinal o 31 de outubro de 2021. Consultado o 31 de outubro de 2021.
- ↑ Veiga Ferreira & Sobrino Ceballos 2001, p. 13.
- ↑ Alonso Romero 2019, p. 69.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Alonso Romero, Fernando (2019). "La Pisada de Roldán en la Serra da Loba (Aranga, A Coruña) y la huella del Caballo de Santiago en el monte Pindo (Carnota, A Coruña)" (PDF). Anuario Brigantino (en castelán) (Concello de Betanzos) (42): 67–98. ISSN 1130-7625.
- Monteoliva Díaz, Ángel L. (2013). Aranga: Poboación (Mapa). 1:25.000. Plan Xeral de Ordenación Municipal.
- Veiga Ferreira, Xosé María; Sobrino Ceballos, Juan (2001). "As mámoas de Galiñeiro: Da ermida da Ascensión (Monfero) á de San Vitorio (Cambás)" (PDF). A Xanela. Revista cultural das Mariñas (Betanzos) (12): 13–15.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]| Control de autoridades |
|
|---|
