Bioindicador

Un lique e un exemplo dun organismo bioindicador

Os bioindicadores son especies ou comunidades de organismos cuxa presenza, comportamento ou estado fisiolóxico presenta unha estreita correlación con determinadas circunstancias da contorna, polo que poden utilizarse como indicadores destas.

Características dos bioindicadores

Como bioindicadores empréganse diferentes organismos que reaccionan máis rápido que o ser humano aos produtos tóxicos e ás perturbacións do medio ambiente ou ben aqueles que son sensibles a exposicións curtas a situacións extremas que non son detectables en mostraxes puntuais. Por exemplo, as plantas nitrófilas son un indicador dun exceso de abonos nitroxenados, mentres que a composición da fauna de invertebrados acuáticos indica distintos niveis de calidade das augas. Os liquens utilízanse como bioindicadores da contaminación atmosférica. Numerosas especies de liques reaccionan de modo moi sensible á contaminación, mentres que outros liques poden non verse afectados. Un desprazamento da composición de especies en beneficio dos liques menos sensibles indica un aumento da contaminación atmosférica.

O índice de organismos saprófitos para estimar a calidade da auga fluvial tamén se basea na observación dos organismos existentes. Nas augas fluviais non pode utilizarse a medición do contido en nutrientes como ocorre en masas de auga en repouso. Os ríos son sistemas dependentes das terras circundantes, e os nutrientes vanse acumulando cada vez máis ao longo do seu curso. Se no curso superior do río atópanse organismos do curso inferior, isto indica un exceso de nutrientes na auga.

As reducións intensas, repentinas e inesperadas na poboación de especies concretas poden indicar situacións perigosas. Por exemplo, os riscos do DDT só se puxeron de manifesto cando se reduciu a poboación do falcón peregrino. Debido á súa posición na cadea trófica como depredador de aves que se alimentan nos campos, o falcón peregrino reaccionou con especial sensibilidade a ese composto tóxico. Igualmente, o envelenamento silencioso por mercurio dos lagos escandinavos e o mar Báltico só se detectou pola diminución do número de exemplares de aguia pescadora. O correlacionar a reacción dos organismos con determinadas concentracións de compostos nocivos leva grandes problemas, debido aos numerosos factores que inflúen na difusión e o metabolismo dos seres vivos. Por iso, os bioindicadores serven fundamentalmente para manter unha supervisión previa de carácter xeral. En ecoloxía, o termo bioindicador emprégase para especies indicadoras que, polo seu hábitat limitado, están vinculadas a determinadas circunstancias. Por exemplo, unha especie de violeta, viólaa calaminaria, é un indicador de chans con contido en zinc. A presenza de varias especies deste tipo pode caracterizar un biótopo con gran precisión.