Baltasar Merino

1000 12/16
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Infotaula de personaBaltasar Merino Román
Biografía
Nacemento6 de xaneiro de 1845 Editar o valor em Wikidata
Lerma, España Editar o valor em Wikidata
Morte3 de xuño de 1917 Editar o valor em Wikidata (72 anos)
Vigo, España Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoBotánica Editar o valor em Wikidata
OcupaciónXesuíta, botánico e pteridólogo
LinguaLingua castelá Editar o valor em Wikidata
Obra
Abreviación dun autor en botánicaMerino Editar o valor em Wikidata
Sinatura
Notes
A abreviatura S. J. da súa sinatura significa Societas Jesu (Sociedade de Xesús) [1].


Baltasar Merino Román, tamén coñecido como Padre Merino, nado en Lerma (Burgos) o 6 de xaneiro de 1845 e finado en Vigo o 3 de xuño de 1917, foi un relixioso xesuíta, reputado botánico e pteridólogo español.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Polas súas funcións como sacerdote exerceu a docencia na Habana e en Maryland[2]. En 1880 foi destinado ao Colexio Apóstol Santiago da Pasaxe (Camposancos, A Guarda). Entre outras persoas, deu clase ao matemático e astrónomo Ramón María Aller Ulloa[3]..

O 2 de marzo de 1909 foi un dos membros fundadores da Sección de Santiago da Real Sociedad Española de Historia Natural, da que foi presidente, con outros importantes naturalistas galegos como Antonio Eleicegui, César Sobrado, Armando Cotarelo Valledor, Eugenio Labarta ou José Deulofeu. Foi electo presidente da Sociedad Aragonesa de Ciencias Naturales en 1914 e da Academia Internacional de Xeografía Botánica en 1915[4][5].

Relacionouse con varios científicos da súa época, como o botánico Carlos Pau Español e o naturalista Víctor López Seoane.

Interese pola flora galega e os científicos de Galicia[editar | editar a fonte]

Capa do volume I da Flora descriptiva é ilustrada de Galicia, do P. Merino.

No prólogo do volume I da súa Flora descriptiva é ilustrada de Galicia, Merino di:

"Un conxunto de circunstancias fortuitamente aliadas concorreron para poñernos durante quince anos en comunicación coas provincias galegas e en contacto coa súa vexetación. (...) a nosa permanencia no Colexio da Guardia por espazo de vinte e cinco anos aumentaron grandemente as nosas relacións de amizade con pais de familia e alumnos procedentes de moi diversas comarcas deste país (...). Se, pois, algún éxito alcanzamos (...) revisando vastas e variadas extensións de territorio e internándonos en rexións que (...) probablemente non foran exploradas ata agora, débese, confesámolo con inxenua convicción, á cooperación eficaz dos nosos bondadosos amigos, a quen (...) quixéramos nalgunha maneira pagar a débeda de gratitude contraída por nós".

"Á intensidade vexetativa reúne tamén o chan galaico unha diversidade de especies non menos copiosa, posuíndo case unha terceira parte das fanerógamas e fibroso-vasculares que poboan ou polo menos se coñecen en toda España". (...)

"Se facilitando canto nos é posible o estudo da Flora Galaica logramos recrutar colaboradores ou espertar afeccións latentes que ó seu tempo se convertan no entretemento favorito, xa que non sexa ocupación exclusiva, de varias ou moitas persoas chegará cedo o día en que a nosa Flora se atope entre as rexionais mellor coñecidas de España".[6]

E nas Dos palabras al lector, a xeito de prólogo do volume III:

Lámina de Ranunculus steveni, do P. Merino.
"Co presente volume poñemos término ó cumprimento do noso designio, que non foi outro que o de facer unha recensión e describir segundo a limitación dos nosos alcances a poboación vexetal máis complicada e perfecta da rexión galaica. O campo en gran parte, ben pode asegurarse, que queda segado; pero falta aínda espigalo, particularmente nos puntos máis elevados das provincias de Ourense e Lugo. Moitos deses cumes e cristas visitámolos (...) pero quen aspire a coñecer completamente a flora montañesa e subalpina que nelas se desenvolve, é preciso que as recorra con maior detención (...). Isto por desgraza, presumimos, non sucederá en longo tempo se na veciñanza das montañas non se esperta (...) a afección a estes coñecementos (...). E queira Deus que non nos leve a dianteira algún estranxeiro. Viaxabamos hai tres anos polas espesuras dos bosques de Casaio (...) e observamos á beira de varias fontes cascas de ovos e restos de comida. Preguntei ó guía que me acompañaba: que significaban aqueles restos? Hai tres días, respondeume, partiron de Casaio tres franceses (...) [que] saían de madrugada para internarse nestes montes (...) e regresaban ó pobo ó anoitecer; así pasaron preto de quince días. E (...) que viñan buscar aquí? Pois entretíñanse, contestou, en coller bolboretas e animaliños e por certo ó despedirse amosaron que quedaran satisfeitos. O propio é de recear que suceda co que resta por estudar da Flora galaica (...).".[7]

Herbario Merino[editar | editar a fonte]

Merino enviou á Universidade de Santiago unha gran cantidade de material para a creación dun herbario didáctico coas liñas taxonómicas máis relevantes de Galicia.[8][9] [10] Coñécese como Herbario Merino o herbario que Merino recolleu nas súas investigacións. Actualmente está diseminado por diversas institucións, conservándose a parte máis importante no Arboretum do Centro de Investigacións Ambientais e Forestais de Lourizán, onde se gardan máis de 10 000 pregos.[11] Outra parte importante encóntrase no Departamento de Botánica da Facultade de Bioloxía da Universidade de Santiago de Compostela constando de 2 028 pregos. [12]

Taxons e abreviatura[editar | editar a fonte]

Dúas especies aínda detentan oficialmente a denominación binomial e a descrición outorgada por Merino:

  • a lamiácea (anxiosperma) Clinopodium menthifolium (1906)
  • a polipodial (pteridófita) Homophyllum blechnoides (1898) = syn. Struthiopteris spicant var. spicant

Como engadido, ata 21 especies, subespecies, cruces e variedades se nomearon no seu honor ("=" significa que a imaxe corresponde ó taxon, "~" a un parataxon e ">" a un hipertaxon):

A abreviatura Merino emprégase para indicar a Baltasar Merino como autoridade na descrición e clasificación científica dos vexetais.

Publicacións[editar | editar a fonte]

  • Resumen de las observaciones meteorológicas en el colegio de La Guardia (1881-1890). Cuaderno Primero. Madrid, Imprenta de Rafael Marco y Viñas, 1891, 75 pxs.
  • Observatorio meteorológico del Colegio de la Compañía de Jesús en La Guardia. Cuaderno Tercero. Tui, Tipografía Gallega, 1894, 133 páx.
  • Observatorio meteorológico del Colegio de la Compañía de Jesús en La Guardia. Cuaderno Cuarto. Tui, Tipografía Regional, 1897, 355 páx.
  • Estudio sobre las borrascas en la costa occidental de Galicia. Tipografía Gallega. Tui, 1893, 65 pxs.
  • Algunas plantas raras que crecen espontáneamente en las cercanías de La Guardia (Pontevedra). Ed. Tuy. 34 pxs., 1895.
  • Contribución á la flora de Galicia. La vegetación espontánea y la temperatura en la cuenca del Miño. Ed. Tuy. 1897, un tomo e catro suplementos posteriores nos anos 1898, 1899, 1901 e 1904.
  • Viajes de herborización por Galicia. Revista Razón y Fé, publicación mensual redactada polos Padres da Compañía de Xesús. Tres artigos: Ano 1, tomo 1, setembro-decembro 1901; setembro 1902; marzo 1903. Reeditada en formato facsímile en 1987 por Ediciós do Castro.
  • Flora descriptiva é ilustrada de Galicia, editada entre 1905 e 1909, en tres tomos. Tipografía Galaica. Santiago[13]. Reeditada en formato facsímile por La Voz de Galicia en 1980.
  • Adiciones a la flora de Galicia, editada en 1917.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Enciclopedia Católica (ed.). "Abreviaciones Eclesiásticas" (en (en castelán)). Arquivado dende o orixinal (html) o 29 de maio de 2010. Consultado o 27 de marzo de 2011. S.J. -- Societas Jesu (Sociedad de Jesús, es decir: Los Jesuitas) 
  2. ↑ Revuelta González, Manuel. "3". En Universidad Pontificia Comillas. Los colegios de jesuitas y su tradición educativa (1868-1906). p. 85. ISBN 84-89708-34-7. El P. Baltasar Merino n. Lerma (Burgos) 6-1-1845, i. 22-4-1860, + Vigo 3-6-1917. Ilustre botánico, autor de Flora de Galicia. Había sido profesor en Cuba, Puerto Rico y Sevilla, hasta que en 1880 fue destinado a La Guardia, donde explicó inglés a los universitarios y fue prefecto del seminario de pobres, pero sobre todo profesor de Ciencias de los colegiales (Física, Química, Agricultura, Historia Natural).  (en castelán)
  3. ↑ Club de Astronomía Apóstol Santiago (ed.). "Ramón María Aller Ulloa" (en castelán). Arquivado dende o orixinal (html) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 16 de agosto de 2010. 
  4. ↑ Sociedad Aragonesa de Ciencias Naturales (ed.). "Boletín de la Sociedad Aragonesa de Ciencias Naturales" (en castelán). Arquivado dende o orixinal (pdf) o 04 de marzo de 2016. Consultado o 10 de agosto de 2010. R.P.Baltasar Merino, S. J. Presidente de la Sociedad Aragonesa de Ciencias Naturales para 1914 
  5. ↑ Morán Cabanas, María Isabel. Ediciones Universidad de Salamanca, ed. "Divulgaçao da cultura espanhola em Portugal a través da revista Brotéria: algumas constantes" (pdf). Aula Ibérica (en portugués). Consultado o 11 de agosto de 2010. .
  6. ↑ Tradución do orixinal: "Un conjunto de circunstancias fortuitamente aliadas han concurrido á ponernos durante quince años en comunicación con las provincias gallegas y en contacto con su vegetación. (...) nuestra permanencia en el Colegio de La Guardia por espacio de veinticinco años aumentaron grandemente nuestas relaciones de amistad con padres de familia y alumnos procedentes de muy diversas comarcas de este país (...). Si, pues, algún éxito hemos alcanzado (...) revisando vastas y variadas extensiones de territorio é internándonos en regiones que (...) probablemente no habían sido exploradas hasta ahora, débese, lo confesamos con ingenua convicción, á la cooperación eficaz de nuestros bondadosos amigos, á quienes (...) quisiéramos en alguna manera pagar la deuda de gratitud contraída por nosotros". "A la intensidad vegetativa reune también el suelo galáico una diversidad de especies no menos copiosa, poseyendo casi una tercera parte de las fanerógamas y fibroso-vasculares que pueblan ó al menos se conocen en toda España". (...) "Si facilitando cuanto nos es posible el estudio de la Flora Galáica logramos reclutar colaboradores ó despertar aficiones latentes que á su tiempo se conviertan en el entretenimiento favorito, ya que no sea ocupación exclusiva, de varias ó muchas personas llegará pronto el día en que nuestra Flora se cuente entre las regionales mejor conocidas de España".
  7. ↑ Tradución do orixinal: "Con el presente volumen ponemos término al cumplimiento de nuestro designio, que no ha sido otro que el de reseñar y describir según la cortedad de nuestros alcances la población vegetal más complicada y perfecta de la región galaica. El campo en gran parte, bien puede asegurarse, que queda segado; pero falta aún espigarlo, particularmente en los puntos más elevados de las provincias de Orense y Lugo. Muchas de esas cumbres y crestas las hemos visitado (...) pero quien aspire á conocer completamente la flora montana y subalpina que en ellas se desarolla, menester es que las recorra con mayor detención (...). Esto por desgracia, presumimos, no sucederá en largo tiempo si en la vecindad de las montañas no se despierta (...) la afición á estos conocimientos (...). Y quiera Dios que no nos lleve la delantera algún extranjero. Viajábamos hace tres años por las espesuras de los bosques de Casayo (...) y observamos al borde de varios manantiales cáscaras de huevos y relieves de vianda. Pregunté al guía mi acompañante: ¿qué significaban aquellos restos? Hace tres días, me respondió, partieron de Gasayo tres franceses (...) [que] salían de madrugada para internarse en estos montes (...) y regrasaban al pueblo al anochecer; así pasaron cerca de quince días. Y (...) qué venían a buscar aquí? Pues se entretenían, contestó, en coger mariposas y animalitos y por cierto al despedirse mostraron haber quedado muy satisfechos. Lo propio es de recelar que suceda con lo que resta por estudiar de la Flora galaica (...)."
  8. ↑ Gallaecia Fvlget: (1495-1995) : cinco séculos de historia universitaria
  9. ↑ "Personajes de Lerma. Ayuntamiento de Lerma". Arquivado dende o orixinal o 23 de xaneiro de 2011. Consultado o 26 de marzo de 2011. 
  10. ↑ El patrimonio histórico de la Universidad de Santiago de Compostela
  11. ↑ Silva Pando, Francisco Javier. Asociación de Herbarios Ibero-Macaronésicos, ed. "SOBRE EL ESTADO ACTUAL DEL HERBARIO MERINO" (PDF). Boletín de la Asociación de Herbarios Ibero-Macaronésicos, ISSN 1136-5048, Nº. 1, 1996 , pxs. 4-5 (en castelán). Arquivado dende o orixinal (pdf) o 25 de xullo de 2011. Consultado o 30 de xullo de 2010. 
  12. ↑ Fraga, Xose Antón. Universidade de Santiago de Compostela, ed. "O herbario de Baltasar Merino". Gallaecia Fvlget: (1495-1995) : cinco séculos de historia universitaria. Consultado o 30 de xullo de 2010. 
  13. ↑ Tomo I. FANERÓGAMAS. Polipétalas. (1905); Tomo II. FANERÓGAMAS. Monopétalas. Estamíneas (1906); Tomo III. FANERÓGAMAS. Monocotiledones. Policiotiledones. GRIPTÓGAMAS VASCULARES (Suplemento) (1909).

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Rivera Vázquez, Evaristo; Agustín Ferreira Lorenzo. (1994). Asociación Naturalista "Baixo Miño", ed. Baltasar Merino S.J., un grande naturalista no Baixo Miño. Volume 5 das Monografías da Asociación Naturalista "Baixo Miño" editado con ocasión do 150 aniversario do seu nacemento. A Guarda. 

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baltasar_Merino&oldid=6675595»