Antonio Skármeta

Antonio Skármeta

Biografía
Nacemento	(es) Esteban Antonio Skármeta Vranicic 7 de novembro de 1940 Antofagasta, Chile
Morte	15 de outubro de 2024 (83 anos) Santiago de Chile
Chile’s ambassador to Germany (en)
2000 – 2003
Datos persoais
Educación	Instituto Nacional General José Miguel Carrera - educación secundaria Universidade de Chile - filosofía Universidade Columbia - mestría en artes
Actividade
Campo de traballo	Actividade literaria
Lugar de traballo	Santiago de Chile
Ocupación	director de cinema, actor de cinema, filósofo, escritor, guionista, diplomático, realizador
Empregador	Universidade de Chile
Pseudónimo literario	Antonio Skármeta
Obra
Obras destacables (1985) Ardiente paciencia
Premios
(2014)  Premio Nacional de Literatura de Chile (2004)  premio Gustav-Heinemann (2003)  Premio Planeta (2003)  Premio José María Arguedas (2002)  Medalla Goethe (2001)  Jane Addams Children's Book Award (en) (2001)  Premio Médicis Estranxeiro (2000)  Premio Américas  cabaleiro da orde das Artes e as Letras  Bolsa de estudos Guggenheim
Descrito pola fonte	Obálky knih,

Esteban Antonio Skármeta Vraničić, nado en Antofagasta o 7 de novembro de 1940 e finado en Santiago de Chile o 15 de outubro de 2024, foi un escritor chileno, Premio Nacional de Literatura de Chile en 2014.

Considerado unha das máximas figuras da literatura latinoamericana, é internacionalmente coñecido polos seus textos levados ao cine, como Ardiente paciencia, do que se fixeron dúas películas: unha co mesmo título (1983) e outra, máis famosa, que se chamou Il Postino —ou O carteiro de Neruda— (1994); a novela El baile de la Vitoria de título homónimo no cine (2009) e a peza El plebiscito inspirou o guión da película de Pablo Larraín No (2012).

Traxectoria

Fillo de Antonio Skármeta Simunović e de Magdalena Vraničić, era descendente de croatas. Cursou o ensino básico en varios establecementos, entre eles, o Colexio San Luís de Antofagasta, mentres que os seus estudos secundarios realizounos no Instituto Nacional de Santiago.

Skármeta estudou Filosofía na antiga Facultade de Filosofía e Educación da Universidade de Chile baixo a dirección do pensador español Francisco Soler Grima, discípulo de Julián Marías e de José Ortega e Gasset. A súa tese versou sobre o pensamento deste último (Ortega e Gasset (linguaxe, xesto e silencio), 1963). Seguindo a liña de Soler, interesouse, ademais, polas filosofías de Jean-Paul Sartre, Albert Camus e Martin Heidegger.

En 1964 obtivo unha bolsa Fulbright para realizar estudos de posgrao en Estados Unidos, país onde obtivo unha mestría na Universidade de Columbia, Nova York (a súa tese versou sobre a narrativa de Julio Cortázar). Viaxou coa súa primeira esposa, Cecilia Boisier, coa que casou ese mesmo ano. Do matrimonio con esta pintora chilena naceron dous fillos, Beltrán (en 1966, ao seu regreso de Nova York), asesor persoal e escritor, e Gabriel (1968), músico.

A estancia de dous anos en Estados Unidos foi moi frutífera: habitúase coa escena teatral, fílmica e musical de Manhattan e estuda teatro con Paul Kozelka, do Actor’s Studio. Alí escribe tamén algúns contos emprazados en Norteamérica que constituirán a base das súas primeiras obras de ficción.

A pouco de regresar, comezou a traballar como director de teatro no Conxunto Artístico do Instituto Pedagóxico da Universidade de Chile, converteuse en profesor de Filosofía no Instituto Nacional e publicou o seu primeiro libro de relatos -El entusiasmo, 1967-. Despois ensinará na antiga Facultade de Filosofía e Educación da súa alma máter. Primeiro ten ao seu cargo a cátedra de Axiología (no Departamento de Filosofía); axudante da cátedra foi nese entón Jorge Acevedo Guerra, tamén discípulo de Francisco Soler Grima. Logo ocupou unha cátedra de Literatura Xeral (no Departamento de Castelán).

Por eses anos realizou labores esporádicos na televisión e formou parte dun programa de literatura na Canle 9 da Universidade de Chile chamado Libro abierto e recibiu o seu primeiro premio importante: o Premio Casa das Américas 1969 por Desnudo en el tejado. En 1970 presentou o programa 15 minutos con en Canle 9.

Intelectual de esquerda, Skármeta foi membro do Movemento de Acción Popular Unitaria nos anos da Unidade Popular. Despois do golpe militar o escritor saíu do país xunto co cineasta Raúl Ruiz. A primeira escala foi Arxentina, onde residiu un ano no Barrio de Oliveiras e onde publicou o seu terceiro libro de relatos: Tiro libre (1974). Logo partiu rumbo a Alemaña Occidental, onde recibiu en 1975 a bolsa do Programa das Artes da Academia Alemá de Intercambio Académico, grazas á que puido escribir a súa primeira novela Soñé que la nieve ardía. A partir de 1979 traballou durante tres anos como profesor de Guion Cinematográfico na Academia Alemá de Cine e Televisión en Berlín Oeste.

En 1981 Skármeta uniuse sentimentalmente coa berlinesa de orixe polaca Nora Preperski, con quen casaría despois de regresar a Chile, onde naceu en setembro de 1989 Fabián Skármeta.

É en Alemaña onde construíu a historia do carteiro de Neruda: primeiro para a radio alemá e logo como un guión. É o desenvolvemento da película homónima que o autor estreara en 1983. A historia aparece como libro baixo o título de Ardiente paciencia, en 1985, pero logo do triunfo da película de Michael Radford pasou a chamarse El cartero de Neruda. Esta obra tivo un éxito enorme, foi traducida a unha trintena de linguas, adaptada ao cine, o teatro e a radio: "Existen máis de cen versións no mundo", asegura Skármeta. O compositor mexicano Daniel Catán creou unha ópera baseada nela (el mesmo escribiu o libreto) que foi estreada na Ópera de Los Ángeles baixo o título de Il Postino con Plácido Domingo como Neruda e Cristina Gallardo-Domas como Matilde.

Regresou a Chile en 1989, tras un longo exilio de case 16 anos. Ao ano seguinte fundou no Instituto Goethe de Santiago o taller literario Heinrich Böll, por onde pasaron gran parte das novas xeracións de escritores. En 1992 creou e conduciu o programa de televisión El show de los libros, emitido por TVN.

En maio de 2000, durante a presidencia de Ricardo Lagos, foi nomeado embaixador en Alemaña, cargo que exercería até febreiro de 2003.

Ademais de ditar clases na Universidade de Chile, tamén o fixo na Universidade Washington en San Luís, Misuri, e en Colorado College.

O 7 de setembro de 2015 foi elixido membro de número da Academia Chilena da Lingua para ocupar a cadeira nº 20, que estaba vacante despois do falecemento, o ano anterior, de Óscar Pinochet de la Barra. Asumiu o 9 de maio de 2017; «Pedaleando con San Juan de la Cruz. Presencia en mi obra de la tradición literaria de la lengua española» titulou o seu discurso de incorporación.

Sufriu un cancro estomacal, do que foi operado exitosamente en 2016.

Faleceu o 15 de outubro de 2024 á idade de 83 anos.

Skármeta e o cinema

Apaixonado da sétima arte, Skármeta escribiu varios guións, dirixido polo menos dúas películas e actuado en cinco. En 1973 escribiu o primeiro guión -Vitoria- para o director alemán Peter Lilienthal, quen dirixiu o filme homónimo galardoado en 1974 cun premio no Festival de Películas para Televisión de Baden-Baden. Tamén son seus os guións doutras películas de Lilienthal: Es herrscht Ruhe im Land (1976); La insurrección (1980), que logo se converterá na novela homónima; e Der Radfahrer von San Cristóbal (1988), baseada no relato do mesmo nome. Escribiu así mesmo De lejos veo este país (1978), cinta de Christian Ziewer sobre unha familia de refuxiados chilenos en Alemaña; Die Spur deas Vermißten (1980), de Joachim Kunert; Seine letzte Chance (1986) de Alexander von Eschwege; Neruda todo el amor (1998), do documentalista chileno Ignacio Agüero e Brisa de Navidad (1999), do mexicano Carlos Carrera.

Ademais das obras adaptadas á pantalla que aquí se citaron, tamén foron levadas ao cine Ardiente paciencia —polo mesmo Skármeta en 1983 como director e guionista baixo o mesmo título, por Michael Radford co nome de El cartero en 1994, galardoada con moitos premios internacionais— e por Rodrigo Sepúlveda o ano 2022 baixo o título de Ardiente paciencia. El baile da Vitoria foi levada ao cine en 2009 por Fernando Trueba e a peza El plebiscito, punto de partida da película No (2012) de Pablo Larraín. O brasileiro Selton Mellon rodou O filme da minha vida (estrea en 2017), baseada na novela Un padre de familia.

Obras

Relatos

• El entusiasmo (1967). Santiago: editorial Zig-Zag. 8 contos:
  • «La Cenicienta en San Francisco»; «El joven con el cuento»; «Al trote»; «Entre todas las cosas lo primero es el mar»; «Días azules para un ancla»; «Nupcias»; «Relaciones públicas» y «Mira donde va el lobo».
• Desnudo en el tejado de una casa en Barcelona, (1869). La Habana: Casa de las Américas. Nas últimas edicións contén:
  • «El ciclista del San Cristóbal»; «A las arenas»; «Una vuelta en el aire»; «Final del tango», «Pajarraco», «Basketball» e «Desnudo en el tejado».
• Tiro libre (1973). Buenos Aires: Editores Siglo XXI. Dividido en tres partes:
  • I: «Pescado»; «El último tren»; «Uno a uno»; II: «Primera preparatoria»; «Enroque»; «Balada para un gordo»; «El cigarrillo»; III: «París»; «Profesionales».
• Novios y solitarios (1975). Buenos Aires: Editores Siglo XXI.
• Libertad de movimiento (2015). Random House Mondadori. Contén 11 textos:
  • «Cuando cumplas veintinún años»; «Chispas»; «El portero de la cordillera»; «Borges»; «Huso horario»; «Ejecutivo»; «Efímera»; «Una navidad colombiana»; «El amante de Teresa Clavel»; «Corazón partío»; e «Oktoberlied».

Novela

• Soñé que la nieve ardía (1975). Barcelona: editorial Planeta.
• No pasó nada (1980). Barcelona: Pomaire.
• La insurrección (1982). Hanover, USA: Edicións del Norte.
• Ardiente paciencia (1985). Tras o éxito da película, reedítase como El cartero de Neruda; en 2018. Lumen publicou a novela como libro-álbum, con ilustracións de Raquel Echenique
• Matchball (1989).Buenos Aires: editorial Suramericana. Rebautizada en edicións posteriores como La velocidade del amor: Praza & Janes, 1997.
• La voda del poeta (1999). Madrid: Debate, Madrid.
• La chica del trombón (2001). Madrid: Debate.
• El baile de la Vitoria (2003). Planeta: Barcelona.
• Un padre de película (2010). Planeta: Barcelona.
• Los días del arco iris (2011). Planeta: Barcelona.

Teatro

• La búsqueda (1976).
• No pasó nada (1977).
• La mancha (1978).
• La composición (1979).
• Dieciocho kilates, estrea o 25 de xuño de 2010 no Festival Internacional de Teatro de Nápoles.

Literatura infantil

• La composición (1998). Orixinalmente Skármeta escribiu a fins dos anos setenta unha versión para a radio, e despois o relato foi publicado en Le Monde; Edicións Ekaré publicouno en Caracas en 2000 con ilustracións de Alfonso Ruano e Suramericana sacou en 2006 unha edición ilustrada por María Delia Lozupone. Conto para nenos.
• El portero de la cordillera (2012). México: CIDCLI.

Outros

• Neruda por Skármeta (2004). Barcelona: Seix Barral.

Seleccións, recompilacións, antoloxías

• El ciclista de San Cristóbal (1973). Aantoloxía de contos.
• Novios y solitarios (1975). Buenos Aires: Losada. Antoloxía de contos.
• La Cenicienta en San Francisco y otros cuentos (1990). Santiago: editorial Andrés Bello. Antoloxía que contén 8 relatos:
  • Pescado; La Cenicienta en San Francisco; A las arenas; Nupcias; Uno a uno; Mira donde va el lobo; La llamada e Hombre con el clavel en la boca.
• Uno a uno: cuentos completo (1996). Buenos Aires: Suramericana.
• Antología persoal (2009). San Juan: editorial da Universidade de Porto Rico.

Premios e recoñecementos

• Bolsa Fulbright (1964)
• Premio Casa das Américas 1968 por Desnudo en el tejado.
• Bolsa Berliner Künstlerprogramm do DAAD (1975)
• Premio Internacional de Literatura Bocaccio 1996 por No pasó nada.
• Premio Llibreter pola edición ilustrada do seu relato La composición.
• Premio Altazor 2000 por La boda del poeta.
• Premio Médicis Estranxeiro 2001 por La boda del poeta.
• Medalla Goethe 2002 (Alemaña).
• Premio Grinzane Cavour 2001 pola mellor novela do ano en Italia.
• Premio de Narrativa José María Arguedas 2003.
• Premio Unesco 2003 de Literatura Infantil e Xuvenil en prol da Tolerancia por La redacción.
• Premio Planeta 2003 por El baile de la Victoria.
• Premio Municipal de Literatura de Santiago de Chile 2004 por El baile de la Victoria.
• Premio Internazionale Ennio Flaiano 2006 por "o valor cultural e artístico da súa obra" e, en particular, por El baile de la Victoria.
• Orde ao Mérito Artístico e Cultural Pablo Neruda 2010 (Chile).
• Premio Planeta-Casa de América 2011 por Los días del arco iris.
• Premio ao Mérito Literario Internacional Andrés Sabella 2011 (Feira Internacional do Libro Zicosur Antofagasta).
• Cabaleiro da Orde das Artes e Letras (Francia).
• Comendador das Artes e as Letras (Italia).
• Orde Marko Marulic (Croacia).
• Premio Nacional de Literatura 2014 (Chile).