A lingua das bolboretas

A lingua das bolboretas
Ficha técnica
Título orixinal	A lingua das bolboretas
Director	José Luis Cuerda
Produtor	Produtor executivo: Fernando Bovaira José Luis Cuerda Produtor asociado: Jose Maria Iresteiro
Guión	Rafael Azcona José Luis Cuerda Manuel Rivas
Baseado en	Que me queres, amor? de Manuel Rivas
Intérpretes	Fernando Fernán Gómez Manuel Lozano Uxía Blanco Gonzalo Uriarte Alexis de los Santos Elena Fernández Tamar Novas
Música	Alejandro Amenábar
Fotografía	Javier Salmones
Montaxe	Ignacio Cayetano Rodriguez Nacho Ruiz Capillas
Estudio	Sociedad General de Televisión (Sogetel)
Distribuidora	Warner Sogefilms S.A.
Estrea	1999
Duración	96 minutos
Orixe	Galicia
Xénero	Drama
Orzamento	€2 211 800
Recadación	€4 632 493

A lingua das bolboretas é a versión cinematográfica de varios relatos do escritor Manuel Rivas, publicados dentro do libro Que me queres, amor?. José Luis Cuerda levou ó cine no ano 1999 esta historia da infancia nun contorno rural case idílico sobre a que se cerne a sombra do alzamento contra a II República Española.

Argumento

O filme trata sobre a relación dun neno e o seu mestre durante a época anterior á guerra civil española. Ó principio o neno, Moncho, ten medo de ir á escola xa que o asustaran dicíndolle que os mestres zoupaban nos estudantes. Iso era habitual na educación da época, pero o seu mestre non é así, xa que Don Gregorio utiliza o método de observación como ensinanza. Don Gregorio ensínalle moitas cousas a Moncho e principalmente fálalle sobre a liberdade.

Nese tempo prodúcese a sublevación militar de 18 de xullo de 1936. Os sublevados conseguen o control dos gobernos civís e militares nas capitais provinciais galegas, e comezan as incursións de determinados grupos de falanxistas e gardas civís polas vilas e aldeas, á procura de republicanos para lles aplicaren represalias. Iso acontece na vila do filme: levan presos varios republicanos nun camión. No camión, atópanse varios amigos e coñecidos do lugar e tamén está Don Gregorio. Os pais de Moncho, en especial a súa nai, exhórtano a que berre contra os republicanos, deixando clara a súa postura política. Comezou a berrarlles "Roxos! Asasinos!", como facían os demais, pero ó cabo, marchou correndo detrás do camión dicíndolle a Don Gregorio "Tilonorrinco! Espiritrompa!", palabras que aprendera del nas súas clases.

Marco político no que acontecen os feitos

A historia narrada por Manuel Rivas no conto "A Lingua das Bolboretas", ten como pano de fondo os terríbeis feitos acontecidos logo que os militares sublevados en xullo de 1936 atinxisen o poder civil e militar nas catro provincias galegas. Determinados grupos de falanxistas e gardas civís axiña comezaron a percorrer o territorio galego e asasinaron milleiros de persoas que cumprisen unha ou varias das seguintes características: seren militantes de partidos da esquerda ou de sindicatos; seren defensores da lingua galega ou galeguistas en xeral; seren mestres/as a exerceren a súa profesión segundo uns principios de modernidade pedagóxica e laicismo, de acordo coa Institución Libre de Enseñanza e o Museo Pedagóxico Nacional español. A maior parte dos corpos desas persoas están aínda sen exhumar, en gabias e foxas comúns.

Hai dúas razóns principais polas cales estas atrocidades son aínda descoñecidas para grande parte da cidadanía, ou noutros casos coñecidas mais xustificadas. A primeira delas, os acontecementos posteriores á rebelión militar, que levaron a unha guerra aberta entre dous exércitos e a unha secuencia de actos de barbarie cometidos por ambos bandos que "apagaron" a gravidade dos feitos aquí narrados.

A segunda, o uso reiterado por parte dos vencedores da Guerra Civil do argumento de que foron actos cometidos como reacción a un estado previo de desorde social, no cal grupos de esquerdistas asasinaban relixiosos e persoas de dereita. Mais ocultan que esas desordes sociais e agresións non tiveran lugar na Galiza senón noutros territorios do Estado.

En definitiva, o mestre do conto narrado por Manuel Rivas sería unha desas persoas asasinadas na Galiza despois de xullo de 1936 polos sublevados. É fundamental coñecer estes datos para entender o filme.

Premios

XIV edición dos Premios Goya

Persoa	Resultado
Mellor filme		Candidata
Mellor director	José Luis Cuerda	Candidato
Mellor actor protagonista	Fernando Fernán Gómez	Candidato
Mellor actor revelación	Manuel Lozano	Candidato
Mellor guión adaptado	Rafael Azcona José Luis Cuerda Manuel Rivas	Gañadores
Mellor música orixinal	Alejandro Amenábar	Candidato
Mellor fotografía	Javier G. Salmones	Candidato
Mellor montaxe	Nacho Ruiz Capillas	Candidato
Mellor dirección artística	Josep Rosell	Candidato
Mellor dirección de produción	Emiliano Otegui	Candidato
Mellor deseño de vestiario	Sonia Grande	Candidata
Mellor maquillaxe e peiteado	Ana López Puigcerver Teresa Rabal	Candidatas
Mellor son	Daniel Goldstein Ricardo Steinberg Patrick Ghislain	Candidatos

Actores

• Fernando Fernán Gómez como Don Gregorio
• Manuel Lozano como Moncho
• Elena Fernandez como Carmiña
• Uxía Blanco como Rosa
• Gonzalo Uriarte como Ramón
• Alexis de los Santos como Andrés
• Jesús Castejón
• Guillermo Toledo
• Elena Fernández
• Tamar Novas
• Tatán
• Roberto Vidal Bolaño
• Celso Parada
• Celso Bugallo
• Tucho Lagares
• Milagros Jiménez
• Lara López
• Alberto Castro
• Diego Vidal
• Xosé Manuel Olveira "Pico"
• Manuel Piñeiro
• Alfonso Cid
• Manuel Seara
• José Ramón Vieira
• Antonio Pérez
• Eduardo Gómez
• Eva María Fernández
• Fely Manzano

Véxase tamén

Ligazóns externas

• A lingua das Bolboretas en AVG
• Galespa
• Ficha na IMDb (en inglés)
• Proxecto documental interuniversitario sobre a represión franquista na Galiza en 1936-39.