Alienación

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Parte da serie sobre
Marxismo
Conceptos fundamentais
Alienación
Burguesía
Comunismo
Explotación
Forzas produtivas
Hexemonía cultural
Loita de clases
Materialismo dialéctico
Materialismo histórico
Medios de produción
Modo de produción
Plusvalía
Proletariado
Relacións de produción
Teoría do valor-traballo
Outras ligazóns
Marxismo
Economía marxista

A alienación é un concepto que caracteriza tanto o proceso como os resultados de transformar, en determinadas condicións históricas, os produtos da actividade humana e da sociedade (produtos do traballo, diñeiro, relacións sociais etc.), así como as propiedades e aptitudes do home, en algo independente deles mesmos e que domina sobre eles.

Un sinónimo do termo alienación é alleamento.

Alienación desde Marx ata a modernidade tardía[editar | editar a fonte]

A alienación aínda que pode entenderse como unha categoría relativa a disfuncións sociais do individuo, atopa o seu maior uso na filosofía. Tamén a alienación caracteriza a transformación de fenómenos e relacións, calesquera que sexan, en algo distinto do que en realidade son, a alteración e deformación, na conciencia dos individuos, das súas auténticas relacións de vida. As fontes da idea de alienación poden atoparse tamén de xeito simbólico nos representantes románticos da Ilustración francesa (Rousseau) e alemá (Goethe, Schiller).

Obxectivamente, esa idea expresaba a protesta contra o carácter antihumanista das relacións da propiedade privada. Ese aspecto do problema atopou eco na filosofía clásica alemá, pese a que nela se facía fincapé noutras cuestións. Foi Hegel quen a utilizou por primeira vez como negación, en relación co real. Marx, quen é deudor da filosofía hegeliana, toma o termo e aplícao á materialidade; en concreto á explotación que sufría o proletariado. Vale dicir, un conxunto social que non coincidía consigo mesmo. Karl Marx, que en distintas obras, sobre todo nos seus Manuscritos económico-filosóficos (1844), analizou con suma profundidade o problema da alienación, parte de que esta caracteriza as contradicións dun determinado nivel de desenvolvemento da sociedade. Relaciona a alienación coa existencia da propiedade privada e da división antagónica do traballo. Entendida deste xeito, a alienación abarca toda a actividade humana, pois cada tipo de devandita actividade convértese en monopolio dun grupo illado de persoas, cuxo facer é estraño a todos os demais membros da sociedade.

Nas súas obras clásicas das décadas de 1850 e 1860, Marx substitúe a categoría de alienación, que figuraba nos seus primeiros traballos, por todo un sistema de conceptos, entre os cales a alienación tamén aparece como característica concreta das relacións de produción do capitalismo (fetichismo da mercancía). Actualmente, como a maioría dos conceptos filosóficos e institucións sociais, a alienación -como categoría analítica- atópase nunha crise teórica debido ás profundas transformacións sociais que deron paso á sociedade posmoderna.