Xurxo
Xurxo ([ʃurʃo]) é un nome de pía galego de orixe grega. Era un nome raro na antigüidade, mais tornou popular na cristiandade grazas a San Xurxo. Actualmente continúa a ser un nome popular con diversas variedades nos diferentes idiomas, especialmente nos de tradición cristiá. Actualmente unhas 400 persoas levan a variante galega do nome no mundo; 391 persoas en toda España, practicamente o 100% en Galiza, e o 90% destes repartidos nas provincias da Coruña e Pontevedra.[1]
Etimoloxía[editar | editar a fonte]
O nome deriva da lingua grega coma γεωργός (geōrgos), "labrego", "o que traballa a terra",[2] que se converteu no antropónimo grego: Γεώργιος (Geōrgios), e o seu correspondente latino: Georgius. A palabra "γεωργός" é un composto formado polas verbas, γῆ (gē), "terra", "solo"[3] e mais ἔργον (ergon), "traballo".[4] Na Grecia actual, a forma Γιώργος (Yórgos) é a comunmente empregada de xeito coloquial. Do latín Georgius ([γeorγius]) pasou ao galego antigo coma Jorge[5] e Jurjo ( [ʒuɾʒo] ou [tsurtso]) evolucionando ao portugués coma Jorge ([ʒoɾʒɨ]) e ao galego coma Xorxe ou Xurxo.
Traducións[editar | editar a fonte]
- Albanés: Gjergj
- Alemán: Jörg, Georg, Jürgen, Jorn, Jurgen, Gorgel, Görries (s. XVI), Görris (s. XVI), Jeorg, Jorg, Gorg, Gerg,
- dialecto suavo: Schorsch, Jörg
- dialecto austríaco: Girgel
- baixo alemán: Gorch
- dialecto silesio: George, Georgius, Jorge, Jörg, Jurg, Jürge, Jurge, Jörgl, Gurge
- Árabe: جرجس (Jirjis), جرجيس (Jirjís), ﺟﻮﺭﺝ (Jurj)
- Aragonés: Chorche
- Armenio: Գէորգ
- Asturiano: Xurde
- Búlgaro: Георги, Джордж
- catalán: Jordi
- Castelán: Jorge
- Checo: Jiří; diminutivos: Jíra, Jirka, Jiřík, Jiříček, Jiroušek, Jiran, Jiránek
- Chinés simplificado: 乔治 (George ing.), 佐殊 (Georges fr.), 豪尔赫 (Jorge es.)
- Chinés tradicional: 喬治 (George ing.), 豪爾赫 (Jorge es.).
- Coreano: 영국왕의 이름, 조지상, 갈색 토기의 큰 물주전자, 성 조지, 자동 조종 장치, 근사한 것], 근사한 사람, 뛰어난 것, 뛰어난 사람
- Córnico: Jory; diminutivos: Jord, Jorj, Joran
- Corso: Ghjorghju; diminutivos: Giogi, Giorgetti
- Copto: Γεώργιος
- Croata: Goran, Georgije
- Danés: Jørgen, Georg, Jørn, Jörn, Jorck, Jorre, Jory, Joris
- Eslovaco: Džordž, Juraj
- Esloveno: Jure, Georgius, Jurij, Juraj
- Esperanto: Georgo
- Estoniano: Jüri
- Éuscaro: Gorka (forma inventada por Sabino Arana), Jurgi, Jurtzi (formas medievais)
- Feroés: Jorgen
- Finés: Yrjö, Jorre, Jyrki, Jori, Yjo, Yrjänä
- Francés: Georges, Jorioz (en Savoia), Jore (en Normandía); diminutivos: Jojo, Zizi
- Frisón: Jörn, Joren, Jurg; diminutivo: Joris
- Friulano: Zorç
- Gaélico escocés: Seòras, Seòrsa, Deòrsa, Dod
- Galego: Xurxo, Jurjo (reintegracionista), Xurdo, Xorxe.
- Galés: Siôrs, Siôr, Siors, Siorys
- Grego: Γεώργιος, Γιώργος
- Hawaiano: Keoki
- Hebreo: בוסתנאי (Bustenai, equivalente arameo que significa xardineiro ou granxeiro)
- Húngaro: György, Gyuri, Gyurika
- Inglés: George, Jorin, Yorick; diminutivos: Geordie, Geordi, Georgie
- irlandés: Seoirse
- Islandés: Jörgen, Georg
- Italiano: Giorgio, Iorio; diminutivos: Gino, Giorgino
- Latín: Georgius
- Letón: Juris, Jurģis, Georgs, Jorens
- Lituano: Jurgis
- Maltés: Ġorġ
- Manx: Shorys
- Maorí: Hori
- Neerlandés: Joris, Joren, Sjors, Jorre, Goris, Ioris, Jurg, Youri, Joeri
- Noruegués: Georg, Jörgen
- Occitano: Jòrdi, Jordi (antic), Jòrgi, Jòrli, Jòri
- Persa: ﺟﻮﺭﺝ
- Polonés: Jerzy,; diminutiu: Jurek
- Portugués: Jorge
- Romanés: Gheorghe, Iorghu, Iorgu; diminutivos: Gheorgan, Gheorghian, Ganea, Ghica, Gorghie, Gorghe, Gog, Goga, Gogan, Gogancea, Gogea, Gogotă, Gogu, Giura, Giurău, Giurcan, Iorga, Iordache, Iorgan, Iorgu, Iorgache, Iuca, Iorda, Giurgiu, Giurgică, Giurgilă, Jurj, Jury, Jurg, Jurga, Jurja, Jura, Iurg, Iurga, Iuga, Gociu, Gorea, Gaţa, Goţi, Gotea, Gheţea, Zorez, George, Gică, Egor, Ghera, Gherea
- Ruso: Юрий, Георгий, Егор, Егорий, Джордж; diminutivos: Гога, Гора, Гоша, Юра, Жора, Жорочка, Гошенька, Жорка, Гошка
- Serbio: Ђорђе
- Serbocroata: Džordž
- Sorabo: Jurij
- Sueco: Göran, Örjan, Jörgen, Jöran, Georg, Goran
- Sondanés: Jurgis
- Turcomeno: Jorj
- Turco: Jorj
- Ucraíno: Георгій, Георгіие, Юра, Джордж
- Xaponés: ジョージ (George ing.), ジョルジョ (Giorgio it.), ゲオルギオス (Γεώργιος gri.), ヨルゴス (Γιώργος gri.), イェーオリ (Georg sue.), ホルヘ (Jorge esp.), イジー (Jiří che.), ギオルグ i ギオル (Georg dan.), ヨーウエン (Jørgen dan.), ヨーアン (Jorn dan.), ジェルジ (György hun.), ジョルジュ (Georges fra. i George neerlandés), ジョルジェ (Jorge por.), ゲオルギウス (Georgius lat.), ゲオルギイ (Георгий rus.), ユーリイ(Юрий rus.), ゲオルク (Georg ale.).
- Xeorxiano: გიორგი
- Yiddish: Georg
Historia[editar | editar a fonte]
En Occidente, o nome coñécese a partir do século XI grazas ás cruzadas. O nome espallouse por mor á popularidade de San Xurxo e a súa lenda Áurea, moi estendida nas cortes europeas do século XIII, onde aparecía a coñecida lenda do santo mailo dragón. O nome fica sorprendentemente popular nos últimos 1500 anos e supera facilmente en número a nomes coma Santiago, Carlos, Henrique, Ricardo, Lois, Paulo ou Miguel. O nome tamén é común no Reino de Galiza, onde xa aparece en documentos medievais coma Jorje ou Jurjo. No reino de Aragón San Xurxo equiparouse co de Xacobe ou Santiago: as populares festas de "Mouros e Cristiáns" de Alcoi teñen a súa orixe na tradición que fixo aparecer a San Xurxo durante un asedio; é unha lenda paralela á de Clavijo.
En Alemaña, o nome foi moi popular dende a Idade Media, decaendo o seu uso posteriormente. Na Gran Bretaña, malia ser San Xurxo o padroeiro de Inglaterra dende o século XIV, o nome non se popularizou até o século XVIII a raíz da entronización de Xurxo I de Gran Bretaña. Nos EUA, as estatísticas de metade do século XIX colocábano entre os cinco nomes máis populares dados aos meniños. A tendencia mantívose até os anos 1950, nos que o nome comezou a perda da súa popularidade. A mesma tendencia deuse en Francia: de ser un dos dez nomes máis populares a comezos do século XX, logo pasou á posición 20. En Galiza, como ocorre coa maioría dos antropónimos, é máis común a versión castelá do nome Jorge que a galega Xurxo, que só a levan 390 varóns novos. Moi diferente é o caso de Cataluña, onde en 2001 Jordi foi o 10.° nome máis popular para meniños varóns, sendo a frecuencia absoluta de "Jordi" 72.500 persoas. Neste caso semella que o nome se popularizou no século XX. Nos anos 30 e 40 a popularidade era só do 8% aproximadamente.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Fonte: Instituto Nacional de Estatística. [1]
- ↑ γεωργός, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ↑ γῆ, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ↑ ἔργον, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ↑ "Dicionario de dicionarios do galego medieval".
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- Celebración de Sant Jordi Arquivado 24 de abril de 2013 en Wayback Machine.
En inglés:
En xaponés: