Terremoto

Epicentros de terremotos na Terra, 1963-1998 (cortesía NASA.

Un terremoto(do latín terraemōtus, a partir de terra, e motus, 'movemento'), sismo (do francés séisme, derivado do grego σεισμός [sismos]) ou movemento telúrico, é a sacudida brusca e pasaxeira da codia terrestre producida pola liberación de enerxía acumulada en forma de ondas sísmicas. A palabra tremor tamén se utiliza para referirse a un estrondo sísmico non sísmico. No seu sentido máis xeral, a palabra terremoto utilízase para describir calquera suceso sísmico, xa sexa natural ou provocado por humanos, que xere ondas sísmicas. Os máis comúns prodúcense pola actividade de fallas xeolóxicas. Tamén poden ocorrer por outras causas, por exemplo, fricción no bordo de placas tectónicas, procesos volcánicos, impactos de asteroides ou calquera obxecto celeste de gran tamaño, ou mesmo poden ser producidos polo ser humano ao realizar detonacións nucleares subterráneas.

Os terremotos poden variar en intensidade, desde aqueles que son tan débiles que non se poden sentir, ata aqueles violentos suficiente para propulsar obxectos e persoas polo aire, danar infraestruturas críticas e sementar a destrución en cidades enteiras.

Na superficie terrestre, os terremotos maniféstanse sacudindo e desprazando ou alterando o chan. O punto de orixe dun terremoto denomínase foco ou hipocentro. O epicentro é o punto da superficie terrestre que se atopa directamente sobre o hipocentro. Cando o epicentro dun gran sismo sitúase mar dentro, o leito mariño pode desprazarse o suficiente como para provocar un tsunami.

A actividade sísmica dunha zona é a frecuencia, o tipo e o tamaño dos terremotos experimentados durante un período de tempo determinado. A sismicidade nun lugar concreto da Terra é a taxa media de liberación de enerxía sísmica por unidade de volume. Para medir a enerxía liberada por un terremoto empréganse diferentes escalas, sendo a escala de Richter a máis coñecida e utilizada polos medios de comunicación.

Só nos Estados Unidos ocorren de 12 000 a 14 000 terremotos anualmente (ou sexa, aproximadamente 35 por día). En base a rexistros históricos de longo prazo, pódense esperar por ano aproximadamente uns 18 grandes terremotos (de 7,0 a 7,9 na escala de Richter) e un terremoto xigante (8 ou superior).

Causas

Movementos das placas tectónicas globais.

Falla de Santo André. A posibilidade dun terremoto en California é unha das máis altas do mundo, tanto que xa se chama "The Big One" ao futuro sismo.

A causa dos terremotos atópase na liberación de enerxía na codia terrestre acumulada a consecuencia da actividade volcánica e tectónica, que se orixina principalmente nos bordos activos das placas tectónicas.

Aínda que estas son as causas principais, hai outros factores que os poden orixinar:

• Acumulación de sedimentos por desprendementos de rochas nas abas das montañas.
• Modificacións do réxime fluvial.
• Variacións bruscas da presión atmosférica por ciclóns.

Estes fenómenos xeran sucesos de baixa magnitude que adoitan atoparse no rango dos microsismos, tremores detectables só por sismógrafos. Denomínanse sismo inducido os sismos, normalmente de moi baixa magnitude, producidos como consecuencia dalgunha intervención humana que altera o equilibrio de forzas na codia terrestre. Entre as principais causas dos sismos inducidos están a construción de grandes encoro, o fracking ou os ensaios de explosións nucleares.

Terremotos de orixe natural

Tres tipos de fallas:
A. Falla de desgarre
B. Falla norma
C. Falla inversa

Edificio destruído en Concepción tras o terremoto de Chile de 2010.

Casas destruídas polo terremoto de Valdivia de 1960.

Desprendemento de terra causado polo terremoto do Salvador en 2001.

Os terremotos tectónicos son, con diferenza, os máis frecuentes e devastadores, adoitan ocorrer en calquera lugar da terra onde hai suficiente enerxía de deformación elástica almacenada para impulsar a propagación da fractura ao longo do plano dunha falla. Unha gran proporción de terremotos tectónicos ocorren nos límites das placas, onde hai deslizamento entre dous medios rochosos. Este deslizamento, situado nunha ou varias fallas, está bloqueado durante os períodos intersísmicos (entre terremotos), e a enerxía acumúlase pola deformación elástica das rochas. Esta enerxía e deslizamento relaxanse bruscamente no momento dos terremotos. Nas zonas de subdución, os terremotos representan a metade da destrución da Terra e disipan o 75% da enerxía sísmica do planeta. É o único lugar onde se atopan terremotos profundos (de 300 a 645 quilómetros). Nas dorsais medio-oceánicas, os terremotos teñen vivendas superficiais (de 0 a 10 quilómetros), e corresponden ao 5% da enerxía sísmica total. Así mesmo, nas grandes fallas de desprendemento prodúcense terremotos que presentan centros de profundidade intermedia (de 0 a 20 quilómetros de media), que corresponden ao 15% da enerxía. A liberación da enerxía acumulada xeralmente non se realiza nunha soa resta, e poden producirse varios reaxustes antes de atopar unha configuración estable. Así, compróbanse as réplicas en resposta á principal réplica dun terremoto, de amplitude decrecente e cunha duración que vai desde uns minutos a máis dun ano. Estas perdas secundarias son ás veces máis devastadoras que a perda primaria,que só quedaran danados, mentres os socorristas están a traballar. Tamén se pode producir unha réplica máis potente, independentemente da magnitude do choque principal. Por exemplo, un terremoto de 9,0 pode ir seguido dunha réplica de 9,3 varios meses despois, aínda que esa cadea é extremadamente rara. En teoría, o movemento relativo entre ambas as superficies da falla sería suave, non produciría terremotos, se non houbese asperidades nas superficies da falla que realmente causen o afundimento durante o movemento relativo. No estudo dos terremotos tectónicos, aínda que non representan o modelo exacto en xeral, os movementos relativos das superficies foron a miúdo estudados como un exemplo do fenómeno do stick-slip, que tamén se estuda no caso do movemento relativo entre dúas pezas sometidas a rozamento no campo da enxeñaría mecánica. Estes modelos son adaptables a determinadas mostras de datos de terremotos e tamén levan á explicación de determinadas reaccións sísmicas a partir dos seus estudos de laboratorio como efecto da fricción nas fallas. Noutros casos, os estudos stick-slip baseados en datos de laboratorio teñen unha adaptabilidade limitada e requiren estudos máis detallados.

Estímase que só o 10 por cento ou menos da enerxía total dun terremoto se irradia como enerxía sísmica. A maior parte da enerxía do terremoto úsase para impulsar o crecemento da fractura do terremoto ou convértese en calor xerada pola fricción. Polo tanto, os terremotos reducen a enerxía potencial elástica dispoñible da Terra e elevan a súa temperatura, aínda que estes cambios son insignificantes en comparación co fluxo de calor condutor e convectivo que sae do interior profundo da estrutura da Terra.

Tamén poden ser terremotos de orixe volcánica, polo movemento do magma dentro da cámara magmática ou pola presión que este provoca ao ascender á superficie, servindo así para predicir erupcións volcánicas. Asóciase máis con volcanismo de tipo explosivo que de tipo efusivo.

Tamén están os terremotos de afundimento, que se producen como consecuencia de derrubes provocados por correntes turbias (grandes fragmentos de rocha que se deslizan sobre o noiro continental) ou polo derrube de cavidades ou do teito de covas.

Con todo, científicos como Thomas Gold defenden que os terremotos se orixinan pola migración de gases primordiais como helio, metano, nitróxeno e hidrocarburos, a grandes profundidades no interior da terra. Nos límites das placas litosféricas, a intensidade e ocorrencia de terremotos é maior, probablemente debido á comunicación máis próxima entre o manto e a cortiza. A migración de gases a alta presión disipa a enerxía sísmica a través de fallas xeolóxicas que poden chegar á superficie e causar graves danos.

Terremotos inducidos

Ruínas da cidade de Aceh, en Indonesia, despois do terremoto e tsunami do océano Índico de 2004.

Ruínas deixadas polo terremoto de Haití de 2010.

Terremotos inducidos son aqueles que están asociados á acción humana directa ou indirectamente. Poden deberse á extracción de minerais, auga dos acuíferos ou a extracción de combustibles fósiles, debido á presión da auga dos encoros das presas, grandes explosións ou o colapso de grandes edificios. Tamén teñen a súa orixe na extracción de gas natural dos depósitos subterráneos mediante a tecnica do fracking. A pesar de provocar vibracións na Terra, estes non poden considerarse terremotos no sentido máis amplo, xa que xeralmente dan lugar a rexistros ou sismogramas diferentes dos terremotos de orixe natural.

Algúns terremotos ocasionais foron ligados á construción e recheo de grandes encoros, por exemplo os producidos trala construción do encoro de Kariba en Zambia. O terremoto máis grande inducido por esta causa produciuse o 10 de decembro de 1967, na rexión de Koyna ao oeste de Chennai (antigamente Madrás), na India. Tiña unha magnitude de 6,3 na escala sismolóxica de magnitude de momento.

Tamén poden ser provocados pola detonación de explosivos moi fortes, especialmente das bombas atómicas, que poden provocar unha vibración de baixa magnitude. Os terremotos provocados por estes experimentos atómicos teñen características moi diferentes dos terremotos naturais. Así, a bomba nuclear de 50 megatóns chamada bomba Tsar detonada pola Unión Soviética en 1961 provocou un terremoto de magnitude 5. (a maior parte da enerxía foi dispersa pola atmosfera), producindo vibracións tan fortes que se rexistraron nas antípodas. Para facer efectivo o Tratado de Non Proliferación Nuclear, a Axencia Internacional da Enerxía Atómica utiliza as ferramentas da sismoloxía para detectar actividades ilícitas como as probas das armas nucleares . Con este sistema é posible determinar exactamente onde se produciu unha explosión. O evento máis recente deste tipo foi o ensaio nuclear realizado por Corea do Norte en 2017, que xerou un forte terremoto de magnitude 6,3. Actualmente existen máis de 150 estacións sísmicas en todo o mundo destinadas a este fin.

Localización

Distribución das principais placas tectónicas.

Os terremotos tectónicos adoitan ocorren en zonas onde a concentración de forzas xeradas polos límites das placas tectónicas dá lugar a movementos de reaxuste no interior e na superficie da Terra. Por este motivo os sismos de orixe tectónica están intimamente relacionados coa formación e actividade de fallas xeolóxicas. Comunmente acontecen ao final dun ciclo sísmico, período durante o que se acumula deformación no interior da Terra que máis tarde será liberada repentinamente. Esta liberación corresponde co terremoto, tras o que a deformación comeza a acumularse de novo.

A probabilidade de ocorrencia de terremotos dunha magnitude determinada nunha rexión concreta vén dada por unha distribución de Poisson. Así, a probabilidade de ocorrencia de k terremotos de magnitude M durante un período T nunha rexión está dada por:

${\mbox{Prob}}(k,T,M)={\frac {1}{k!}}\left({\frac {T}{T_{r}(M)}}\right)^{k}e^{-{\frac {T}{T_{r}(M)}}}$

onde

$T_{r}(M)\,$ é o tempo de retorno dun terremoto de intensidade M, que coincide co tempo medio entre dous terremotos de intensidade M.

Propagación

O movemento sísmico propágase mediante ondas elásticas (similares ás do son) a partir do hipocentro. As ondas sísmicas son de tres tipos principais:

• Ondas lonxitudinais, primarias ou P: ondas de corpo que se propagan a velocidades de 8 a 13 km/s no mesmo sentido que a vibración das partículas. Circulan polo interior da Terra, onde atravesan líquidos e sólidos. Son as primeiras que rexistran os aparatos de medición ou sismógrafos.
• Ondas transversais, secundarias o S. Son ondas de corpo máis lentas que as anteriores (entre 4 e 8 km/s). Propáganse perpendicularmente no sentido da vibración das partículas. Atravesan unicamente sólidos. Nos sismógrafos rexístranse en segundo lugar.
• Ondas superficiais. Son as máis lentas: 3,5 km/s. Resultan da interacción das ondas P e S ao longo da superficie terrestre. Son as que causan máis danos. Propáganse a partir do epicentro. Son similares ás ondas que se forman sobre a superficie do mar. Nos sismógrafos rexístranse en último lugar.

Escalas

Escalas de magnitudes

• Escala magnitude de onda superficial ($M_{s}$).
• Escala magnitude das ondas de corpo ($M_{b}$).
• Escala de Richter, tamén coñecida como escala de magnitude local (M_L), é unha escala logarítmica arbitraria na que se asigna un número para cuantificar o efecto dun terremoto.
• Escala sismolóxica de magnitude de momento é unha escala logarítmica empregada para medir e comparar sismos. Está baseada na medición da energía total que se libera nun terremoto. Introducírona en 1979 Thomas C. Hanks e Hiroo Kanamori como sucesora da escala de Richter.

Escalas de intensidades

• Escala de Mercalli, de 12 puntos, desenvolvida para avaliar a intensidade dos terremotos segundo os efectos e danos causados en distintas estruturas. Debe o seu nome ao físico italiano Giuseppe Mercalli.
• Escala Medvédev-Sponheuer-Kárník, tamén coñecida como escala MSK ou MSK-64. É unha escala de intensidade macrosísmica usada para avaliar a forza dos movementos de terra baseándose nos efectos destrutivos en construcións humanas e no cambio de aspecto do terreo, así como no grao de afectación á poboación. Consta de doce graos de intensidade. O máis baixo é o número un. Para evitar o uso de decimais exprésase en números romanos.
• Escala Shindo ou escala pechada de sete, coñecida como escala xaponesa. Máis que na intensidade do tremor, céntrase en cada zona afectada, en rangos entre 0 e 7.

Efectos dos terremotos

Gravado en cobre de 1755 que representa a Lisboa en ruínas e en chamas despois do terremoto de Lisboa de 1755, que matou a unhas 60.000 persoas. Un tsunami asolaga os barcos no porto.

Os efectos dos terremotos son, entre outros, os seguintes:

Tremor e rotura do chan

Edificios danados en Porto Príncipe, Haití, xaneiro de 2010.

A sacudida e a rotura do chan son ​​os principais efectos creados polos terremotos, que producen principalmente danos máis ou menos graves nos edificios e outras estruturas ríxidas. A gravidade dos efectos locais depende da complexa combinación da magnitude do terremoto, a distancia ao epicentro e as condicións xeolóxicas e xeomorfolóxicas locais, que poden amplificar ou reducir a propagación das ondas. As sacudidas do terreo mídense mediante a aceleración do terreo.

As características xeolóxicas, xeomorfolóxicas e xeoestructurales locais específicas poden inducir altos niveis de sacudidas na superficie do chan mesmo en terremotos de baixa intensidade. Este efecto denomínase amplificación local. Débese principalmente á transferencia do movemento sísmico dos chans duros profundos aos chans brandos superficiais e para os efectos da focalización da enerxía sísmica debido á configuración xeométrica típica dos devanditos depósitos.

A rotura do chan é unha rotura e desprazamento visible na superficie terrestre ao longo da traza da falla, que pode ser da orde de varios metros no caso de terremotos importantes. A rotura do terreo é un risco importante para as grandes estruturas de enxeñería, como presas, pontes e centrais nucleares, e require unha cartografía coidadosa de fállalas existentes para identificar as que poidan romper a superficie do terreo durante a vida útil da estrutura.

Licuefacción do solo

A licuefacción do chan prodúcese cando, debido ás sacudidas, o material granular saturado de auga (como a area) perde temporalmente a súa resistencia e transfórmase de sólido a líquido. A licuefacción do chan pode facer que estruturas ríxidas, como edificios e pontes, inclínense ou se afundan nos depósitos licuados. Por exemplo, no terremoto de Alasca de 1964, a licuefacción do chan provocou que moitos edificios afundísense no chan, chegando a derrubarse sobre si mesmos.

Impactos humanos

Ruínas da torre Għajn Ħadid (Malta), que se derrubou durante o terremoto de Heraclión de 1856

Os danos físicos dun terremoto varían en función da intensidade das sacudidas nunha zona determinada e do tipo de poboación. As comunidades desfavorecidas e en vías de desenvolvemento adoitan sufrir efectos máis graves (e duradeiros) que as comunidades máis desenvolvidas. Os impactos poden incluír:

• Lesións e perda de vidas
• Danos a infraestruturas críticas (a curto e longo prazo)
  • Estradas, pontes e redes de transporte público
  • Interrupción da subministración de auga, electricidade e gas
  • Sistemas de comunicación
• Perda de servizos comunitarios esenciais, como hospitais, policía e bombeiros.
• Danos materiais xerais
• Colapso ou desestabilización de edificios (que podería provocar o seu colapso no futuro).

Con estes impactos e outros, as secuelas poden traer enfermidades, falta de artigos de primeira necesidade, consecuencias mentais como ataques de pánico, depresión aos sobreviventes, e primas de seguro máis elevadas. Os tempos de recuperación variarán en función do nivel de danos xunto co status socioeconómico da comunidade afectada.

Desprendemento de terras

Os terremotos poden producir inestabilidade nas ladeiras e provocar corrementos de terra, o que ocasiona un grave perigo xeolóxico. O perigo de corremento de terras adoita persistir mentres o persoal de emerxencia tenta realizar labores de rescate.

Incendios

Fotografía de incendios causados ​​polo terremoto de 1906, o gran tremor que destruíu San Francisco, nos Estados Unidos.

Os terremotos poden provocar incendios ao danar a liñas da enerxía eléctrica ou as do gas. No caso de rotura da rede de auga e perda de presión, tamén pode resultar difícil deter a propagación dun incendio unha vez que se inicia. Por exemplo, no terremoto de San Francisco de 1906 producíronse máis mortes por incendios que polo propio sismo.

Tsunami

O tsunami do terremoto do Océano Índico de 2004

Artigo principal: Tsunami.

Os tsunamis son ondas mariñas de longa lonxitude de onda e períodos longos producidas polo movemento repentino ou brusco de grandes volumes de auga, incluso cando se produce un terremoto no mar. No océano aberto, a distancia entre as cristas das ondas pode superar os 100 km e os períodos das ondas poden variar de cinco minutos a unha hora. Estes tsunamis percorren entre 600 e 800 km por hora, dependendo da profundidade da auga. As grandes ondas producidas por un terremoto ou un desprendemento de terra submarino poden invadir as zonas costeiras próximas en cuestión de minutos. Os tsunamis tamén poden percorrer miles de quilómetros a través do océano aberto e causar destrución en costas afastadas horas despois do terremoto que os xerou.

Normalmente, os terremotos de subducción de magnitude inferior a 7,5 non provocan tsunamis, aínda que se rexistraron algúns casos. Os tsunamis máis destrutivos son causados por terremotos de magnitude 7,5 ou superior.

Inundacións

Véxase tamén: Inundación.

As inundacións poden ser efectos secundarios dos terremotos se por exemplo os encoros resultan danados ou provocan desprendementos de terras que represen os ríos, que se colapsan e causan inundacións.

O terreo situado baixo o lago Sarez, en Taxiquistán, corre perigo de provocar unha inundación catastrófica se a presa formada en 1911 polo corremento de terras tras un terremoto, coñecida como presa Usoi, fallase durante un futuro sismo. As proxeccións de impacto suxiren que a inundación podería afectar a uns 5 millóns de persoas.

Exemplos principais

Terremotos (M6.0+) desde 1900 ata 2017

Terremotos de magnitude 8,0 e maiores desde 1900 ata 2018. Os volumes aparentes en 3D das burbullas son linealmente proporcionais ás súas respectivas vítimas mortais.

Un dos terremotos máis devastadores da historia rexistrada foi o terremoto de Shaanxi de 1556, que ocorreu o 23 de xaneiro de 1556 en Shaanxi, China. Morreron máis de 830.000 persoas. A maioría das casas da zona eran yaodongs (vivendas esculpidas nas ladeiras de loess) e moitas vítimas morreron cando estas estruturas colapsaron. O terremoto de Tangshan de 1976, que matou entre 240.000 e 655.000 persoas, foi o máis mortífero do século XX.

O terremoto de Chile que se producio o 22 de maio de 1960 é o maior terremoto que se mediu nun sismógrafo, alcanzando unha magnitude de 9,5. O seu epicentro situouse preto de Cañete, Chile. A enerxía liberada foi aproximadamente o dobre que a do seguinte terremoto máis potente, o terremoto do Venres Santo (27 de marzo de 1964), que tivo o seu epicentro en Prince William Sound, Alasca. Os dez terremotos máis grandes rexistrados foron todos terremotos de megatrusión; porén, destes dez, só o terremoto do Océano Índico de 2004 é á vez un dos terremotos máis mortíferos da historia.

Os terremotos que causaron as maiores perdas de vidas, aínda que potentes, foron mortais debido á súa proximidade a zonas densamente poboadas ou ao océano, onde os terremotos adoitan crear tsunamis que poden devastar comunidades a miles de quilómetros de distancia. As rexións con maior risco de grandes perdas de vidas humanas son aquelas nas que os terremotos son relativamente raros pero potentes, e as rexións pobres con códigos de construción sísmica laxos, non reforzados ou inexistentes.

Ocurrencia

Tres tipos de fallas:
A. Falla de deslizamento
B. Normal
C. Inversa

Os terremotos tectónicos prodúcense en calquera lugar da Terra onde haxa suficiente enerxía de deformación elástica almacenada para impulsar a propagación de fracturas ao longo do plano dunha falla. Os lados dunha falla móvense uns xunto a outros suavemente e con fluencia asísmica só se non hai irregularidades ou asperezas ao longo da superficie da falla que aumenten a resistencia á fricción. A maioría das superficies da falla teñen tales asperezas, que a conduce a unha forma de comportamento de esvaramento por adherencia. Unha vez que a falla bloqueouse, o movemento relativo continuado entre as placas conduce a un aumento da tensión e, por tanto, da enerxía de deformación almacenada no volume ao redor da superficie da falla. Isto continúa ata que a tensión aumenta o suficiente como para romper a aspereza, permitindo repentinamente o esvaramento sobre a parte bloqueada da falla, liberando a enerxía almacenada. Esta enerxía libérase como unha combinación de ondas sísmicas de deformación elástica radiada, quecemento por fricción da superficie da falla e agretamento da rocha, o que provoca un terremoto. Este proceso de aumento gradual da deformación e a tensión, interrompido ocasionalmente por un fallo sísmico repentino, coñécese como teoría do rebote elástico. Calcúlase que só o 10% ou menos da enerxía total dun terremoto irrádiase en forma de enerxía sísmica. A maior parte da enerxía do terremoto utilízase para impulsar o crecemento da fractura ou se converte en calor xerada pola fricción. Por tanto, os terremotos diminúen a enerxía potencial elástica dispoñible da Terra e aumentan a súa temperatura, aínda que estes cambios son insignificantes comparados co fluxo conductivo e convectivo de calor que sae do Interior profundo da Terra.

Os dez peores terremotos da historia recente

N.º	Ano	Magnitude	Nome	País	Lugar e coordenadas
1	1960	9,5 MW	Terremoto de Valdivia de 1960	Chile	Valdivia 38°14′24″S 73°3′0″O
2	1964	9,3 MW	Terremoto de Alasca de 1964	Estados Unidos	Anchorage, Alasca. 61°N 148°O
3	2004	9,1 MW	Terremoto do océano Índico de 2004	Indonesia	Fronte ao norte de Sumatra
4	2011	9,0 MW	Terremoto e tsunami de Sendai de 2011	Xapón	Costa de Honshu 38°19′19.20″N 142°22′8.40″L
5	1952	9,0 MW	Terremoto de Kamchatka de 1952	Unión Soviética	Península de Kamchatka 52°48′N 159°30′L
6	1868	9,0 MW	Terremoto de Arica de 1868	Perú	Arica, actualmente Chile 18°36′S 71°0′O
7	1700	9,0 MW	Terremoto de Cascadia de 1700	Estados Unidos e Canadá	California, Oregón, Washington e Columbia Británica
8	2012	8,9 MW	Terremoto de Indonesia de 2012	Indonesia Indonesia	Aceh 02°18′39.6″N 93°03′46.8″L
9	1833	8,8-9.2 MW	Terremoto de Sumatra de 1833	Indias Orientais Neerlandesas	No mar ao sur da illa de Sumatra, a 175 km ao sur de Padang 3°30′S 102°12′L
10	2010	8,8 MW	Terremoto de Chile de 2010	Chile	Cauquenes (provincia de Cauquenes) 35°50′45.6″S 72°42′57.6″O

En Galicia

En Galicia, como no resto da Terra, prodúcense centenas de pequenos tremores cada ano, sendo poucos os que pasan de 3 na escala Richter. de xeito parello, séntense terremotos que teñen lugar de xeito relativemente próximo, con intensidades parellas. A pesar diso, periodicamente xorden noticias que dan nota de pequenas perturbacións.

Véxase tamén

Outros artigos

• Epicentro
• Hipocentro
• Tsunami
• Escala de Mercalli - Escala de Richter - Escala sismolóxica de magnitude de momento
• Intensidade sísmica - Magnitude sísmica
• Sismoloxía

Ligazóns externas

• Terremotos nas últimas horas en España (con intensidade superior a 1,5 Richter)
• European-Mediterranean Sismological Centre
• Asociación Internacional de Enxeñaría Sísmica (IAEE)
• Asociación Española de Ingeniería Sísmica (AEIS)
• Eurocódigo 8: Provisións de deseño para sismorresistencia de estruturas
• Como son localizados os terremotos?