Satyajit Ray

Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Satyajit Ray
Nacemento2 de maio de 1921
Lugar de nacemento100A, Garpar Road e Calcuta
Falecemento23 de abril de 1992
Lugar de falecementoCalcuta
Causadoenza cardiovascular
NacionalidadeRaj Británico, Dominio da India e India
RelixiónHinduísmo
Alma máterUniversidade de Calcuta, Visva-Bharati University, Ballygunge Government High School e Presidency University
Ocupacióndirector de cinema, escritor, compositor, produtor de cinema, guionista, montador, letrista, xornalista, compositor de cancións, escritor de literatura infantil, pintor, director de fotografía, poeta, crítico de cinema e realizador
PaiSukumar Ray
NaiSuprabha Ray
CónxuxeBijoya Ray
FillosSandip Ray
PremiosSangeet Natak Akademi Award, comendador da Lexión de Honor, Prêmio Ramon Magsaysay, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Feature Film, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, León de Ouro, National Film Award for Second Best Feature Film, National Board of Review de Melhor Filme Estrangeiro, lista de filmes premiados com o BAFTA de melhor filme, Sutherland Trophy, lista de filmes premiados com o BAFTA de melhor filme, National Film Award for Best Feature Film, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Non-Feature Film, National Board of Review de Melhor Filme Estrangeiro, National Film Award for Second Best Feature Film, Oso de Prata á mellor dirección, National Film Award for Best Feature Film, Oso de Prata á mellor dirección, Padma Bhushan, National Film Award for Best Screenplay, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, Bodil Award for Best American Film, Bodil Award for Best American Film, National Film Award for Best Direction, National Film Award for Best Feature Film, National Film Award for Best Direction, Bodil Award for Best American Film, National Film Award for Second Best Feature Film, National Film Award for Best Screenplay, National Film Award for Best Direction, National Film Award for Best Feature Film, National Film Award for Best Non-Feature Film, National Film Award for Best Music Direction, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, Oso de Ouro, National Film Award for Best Screenplay, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Direction, National Film Award for Best Direction, Prêmio Nacional de Cinema para Melhor Longa-Metragem em hindi, Filmfare Critics Award for Best Movie, National Film Award for Best Children's Film, Filmfare Award for Best Director, National Film Award for Best Music Direction, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award – Special Jury Award / Special Mention, León de Ouro, Dadasaheb Phalke Award, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Feature Film in Bengali, National Film Award for Best Feature Film, National Film Award for Best Direction, Óscar Honorífico, Bharat Ratna, National Film Award for Best Screenplay, Padma Shri in arts, Padma Vibhushan, Fellow of the Sangeet Natak Akademi, Ananda Puraskar, Comendador das Artes e as Letras, honorary doctor of the University of Calcutta e Honorary doctor of the University of Oxford
Na rede
http://www.satyajitray.org/
IMDB: nm0006249 Allocine: 614 Rottentomatoes: celebrity/satyajit_ray Allmovie: p107687 TCM: 158527 Metacritic: person/satyajit-ray
Musicbrainz: b3ee790e-d8f7-40a4-b5f4-5d6694fb20f4 Songkick: 357606 Discogs: 1001182 WikiTree: Ray-12879 Editar o valor em Wikidata
editar datos en Wikidata ]

Satyajit Ray (bengalí সত্যজিত রায় ou সত্যজিৎ রায় SatyajitRay2.ogg Shottojit Rae ), nado en Calcuta o 2 de maio de 1921 e finado na mesma cidade o 23 de abril de 1992, foi un director de cinema indio, así mesmo tamén desenpeñou a función de ilustrador, editor, escritor, deseñador gráfico e crítico de cinema.

É recoñecido como un dos grandes creadores de cinema do século XX.[1][2][3][4] Ray dirixiu 36 filmes, incluíndo longametraxes, documentais e curtametraxes. Tamén foi escritor de ficción, editor, ilustrador, calígrafo, compositor, deseñador gráfico e crítico de cinema. Escribiu varios relatos e novelas, principalmente para nenos e adolescentes. O detective Feluda e o Professor Shonku, científico nas súas historias de ficción científica, son personaxes populares creados por el.

Ray recibiu numerosos premios durante a súa carreira, incluídos trinta e dous premios nacionais da India, un León de Ouro, un Oso de Ouro, dous Osos de Prata e un Óscar Honorífico en 1992. O goberno da India outorgoulle o Bharat Ratna, a súa máis alta condecoración para un civil, en 1992.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Infancia[editar | editar a fonte]

Satyajit Ray de neno

A liña xenealóxica de Satyajit Ray pode seguirse durante polo menos dez xeracións.[5] O seu avó, Upendrakishore Raychowdhury, foi ilustrador, escritor, editor, filósofo, astrónomo afeccionado e tamén líder do Brahmo Samaj, movemento social e relixioso da Bengala do século XIX. Sukumar Ray, fillo de Upendrakishore, foi un escritor bengalí de literatura infantil e pioneiro do verso absurdo, ademais de ilustrador e crítico. Satyajit naceu de Sukumar e Suprabha Ray en Calcuta, mais Sukumar faleceu cando o neno apenas tiña tres anos de idade e a familia tivo que sobrevivir grazas aos precarios ingresos de Suprabha. Ray estudou economía no Presidency College de Calcuta, aínda que sempre amosara interese polas belas artes. En 1940 a súa nai insistiu en que fose estudar á Universidade Visva-Bharati de Santiniketan, fundada por Rabindranath Tagore e, aínda que Ray se amosou reticente debido ao seu amor por Calcula e á mala impresión que tiña da vida intelectual en Santiniketan,[6] a persuasión da súa nai e o seu respecto por Tagore acabaron por convencelo. Alí, Ray comezou a apreciar a arte oriental. Máis adiante admitiu canto aprendera dos coñecidos pintores Nandalal Bose[7] e Benode Behari Mukherjee, sobre os que chegou a producir un filme documental, The Inner Eye. Polas súas visitas a Ajantā, Ellora e Elephanta, Ray desenvolveu a súa admiración pola arte hindú.[8]

Comezos[editar | editar a fonte]

Ray abandonou Santiniketan en 1943, sen rematar a carreira de cinco anos, por causasa amorosas e volveu a Calcuta, onde conseguiu un emprego na axencia de publicidade británica D. J. Keymer. Foi contratado como «aprendiz de visualizador», gañando tan só oito rupias mensuais. Aínda que por unha banda o deseño visual era algo achegado ao espírito de Ray e polo xeral era ben tratado, notábase unha gran tensión entre os empregados británicos e os indios da compañía (os primeiros estaban moito mellor pagados), á parte de que Ray pensaba que «os clientes eran xeralmente estúpidos», o que lle causou problemas.[9] Arredor de 1943 Ray colaborou con Signet Press, unha nova firma publicitaria iniciada por D. K. Gupta. Gupta encargou a Ray a creación de deseños de portadas para libros e concedeulle plena liberdade artística. Ray deseñou as portadas de moitos libros, incluído Man-eaters from Kumaon, de Jim Corbett, e The discovery of India de Jawaharlal Nehru. Tamén traballou nunha versión infantil de Pather Panchali, un clásico bengalí de Bibhutibhushan Bandopadhyay, renomeado como Am Antir Bhepu. Este traballo influíu profundamente en Ray e converteuse no tema do seu primeiro filme. Ademais de deseñar a portada, tamén ilustrou o libro, e moitas desas ilustracións atoparon finalmente un lugar na súa primeira longametraxe.[10]

Ray, con 22 anos, en Santiniketan

Xunto con Chidananda Dasgupta e outros, Ray fundou Calcutta Film Society en 1947, mediante a que puido ver moitos filmes estranxeiros. Trabou amizade con algúns soldados norteamerianos estacionados en Calcuta durante a segunda guerra mundial e estes informábano dos últimos filmes estadounidenses que proxectaban na cidade. Durante ese período tamén coñeceu un empregado da RAF, Norman Clare, con quen compartiu a mesma paixón polo cinema, o xadrez e a música clásica occidental.[11]

En 1949 Ray contraeu matrimonio de forma pouco ortodoxa (e ilegal) con Bijoya Das, a súa curmá e grande amor.[12] A parella tivo un fillo, Sandip, que tamén foi director de cinema. Ese mesmo ano chegou a Calcuta Jean Renoir para rodar a súa película Le Fleuve, para a que Ray axuda a atopar localizacións. Así entabla relación co director francés, quen o anima a comezar a rodaxe de Pather Panchali.

A determinación de converterse en cineasta tomouna en 1950 durante unha estancia de tres meses en Londres durante os que traballou na oficina principal de D. J. Keymer, e nos que visionou 99 películas unha delas, Ladrón de bicicletas, obra clave do neorrealismo italiano do director italiano Vittorio De Sica.

Como cineasta[editar | editar a fonte]

Satyajit Ray en Nova York en 1981.

Estreouse no cine co filme Pather Panchali (A canción do camiño), que gañou once premios internacionais, incluíndo o de Mellor documento humano no Festival Internacional de Cine de Cannes. Pather Panchali era unha obra clásica da literatura bengalí en cuxa edición infantil traballara coma debuxante e deseñador, que describe o crecemento dun xove, Apu, dunha pequena poboación de Bengala. Este traballo forma, xunto a Aparajito e Apur Sansar a Triloxía de Apu, a obra mestra de Ray.

Pese ao carácter humanista universal dos traballos de Ray, a realidade socioeconómica de Bengala márcao profundamente. A vida das diversas clases sociais de Bengala, o conflito dos novos e antigos valores e os efectos das cambiantes condicións económicas e políticas da India son temas recorrentes na súa obra.

Cambios de rumbo e anos finais[editar | editar a fonte]

Ray dende 1965 dirixiu filmes de detectives, de ficción científica e dramas históricos. A esta variedade de temas uniuse unha considerábel experimentación formal. Manifestou así, en paralelo, os cambios de rumbo na vida da India contemporánea. Considérase que o seu mellor filme deste período é Nayak (1966), onde narrou como un coñecido actor falaba nun tren cunha xornalista durante vinte e catro horas seguidas. Traballou de novo con Sharmila Tagore e tivo éxito no festival de Berlín, mais non comercial.[13]

En 1967, escribiu o guión do filme The Alien, baseado nol relato Bankubabur Bandhu, que escribira en 1962 para a revista Sandesh, da súa propia familia. Finalmente o proxecto tratou de producilo Columbia Pictures con Peter Sellers e Marlon Brando; Ray non foi pagado por el.[14] Logo, Ray proxectou outros filmes que tampouco levou a cabo, como adaptacións do relato épico Mahābhārata, e da novela de E. M. Forster, A Passage to India.[15] Non obstante, en 1969 realizou o seu filme máis comercial, mais tamén con dificultades financeiras. Estaba baseado nun relato para nenos escrito polo seu avó, Goopy Gyne Bagha Byne, e era un filme musical e de fantasía.[16]

Posteriormente, levou ao cinema unha novela no poeta e narrador Sunil Gangopadhyay,[17] Aranyer Din Ratri, en que un mozo da cidade vai ao bosque de vacacións. Sobre o filme dixo Robin Wood, "unha simple secuencia [do filme]... ofrecería material para un curto ensaio".[17]

Se con Aranyer, Ray se dirixía á vida bengalí do seu tempo, completou o seu relato na Triloxía de Calcuta, formada por Pratidwandi (1970), Seemabaddha (1971) e Jana Aranya (1975); os tres filmes foron concibidos separadamente, mais teñen conexións temáticas entre todos eles.[18] Pratidwandi trata dun novo licenciado que é un idealista, e que se vai desilusionando, mais sen chegar a corromperse; Ray introduciu un estilo elíptico, ás veces con soños e miradas cara a atrás no relato.[18] Jana Aranya amosa un mozo inmerso na corrupción. En Seemabaddha retrata un home de éxito, de moralidade dubidosa, sacrificada á súa carreira. Así mesmo, na década de 1970, Ray adaptou dous dos seus relatos populares de detectives. Aínda que dirixidos a nenos e mozos, tanto Sonar Kella como Joy Baba Felunath teñen eco na crítica.[19]

En 1977, Ray completou Shatranj Ke Khiladi, filme de grande orzamento, que rodou en hindi e que estaba baseado nun relato de Munshi Premchand. Lembra a rebelión india de 1857 a través de dous xogadores. Sempre lle fascinara o xadrez.

En 1980, rodou a continuación de Goopy Gyne Bagha Byne, con Hirak Rajar Deshe, de intención política. O reinado do rei de diamantes, ou Hirok Raj, constitúe unha alusión á India con Indira Gandhi no momento de emerxencia nacional (1975-1977).[20] A continuación, coa súa curtametraxe Pikoor Diary e co seu filme Sadgati, en hindi, rematou a etapa tardía de madureza.

En 1983, Ray sufriu un grave ataque ao corazón e tivo que limitar fortemente o seu traballo nos seguintes anos. Por iso Ghare Baire tivo que ser completada en 1984 coa axuda do seu fillo, que era o cámara; tratábase dun relato de Tagore que narraba os perigos do fervente nacionalismo.[21] En 1987 realizou o documental Sukumar Ray sobre o seu pai.

Nos tres últimos filmes de Ray hai máis diálogo.[22] Son Ganashatru, que adapta unha peza de Henrik Ibsen;[23] Shakha Proshakha, de 1990, onde retomou a súa forma particular de expresarse;[24] e Agantuk, de aparencia liviá, onde mostra as lacras da civilización a través do relato da visita dun tío á súa sobriña en Calcuta.[25]

Legado[editar | editar a fonte]

Ray dirixiu 37 filmes, incluíndo longametraxes, documentais e curtametraxes. Tamén foi escritor de ficción, editor, ilustrador, deseñador gráfico e crítico de cine. Esta versatilidade expresábase no feito de ue Ray realizaba o guión, o casting, a composición da música, a dirección artística, a edición e deseño dos créditos e o material publicitario da maior parte da súa obra.

Ray recibiu moitos premios importantes na súa carreira, incluíndo 32 premios nacionais indios de Cine, varios premios en festivais e certames internacionais sendo o principal deles un Oscar Honorífico pouco antes da súa morte, en 1992. A súa obra tamén foi obxecto dunha retrospectiva no Museo de Arte Moderna de Nova York no ano 1981.

Filmografía[editar | editar a fonte]

Lenda
dagger Documental double-dagger Curtametraxe § Telefilme ou serie de televisión
Lista de filmes dirixidos por Satyajit Ray
Ano Título orixinal (Título internacional) Lingua(s) Produtor Músico Guionista Escritor Outras tarefas
1955 Pather Panchali (A Song of the Little Road) Bengalí Si Si
1956 Aparajito (The Unvanquished) Bengalí Si Si Si Si
1958 Parash Pathar (The Philosopher's Stone) Bengalí Si Si Diálogos
1958 Jalsaghar (The Music Room) Bengalí Si Si Si Si Distribuidor
1959 Apur Sansar (The World of Apu) Bengalí Si Si Si Si Distribuidor
1960 Devi (The Goddess) Bengalí Si Si Si Si Distribuidor
1961 Teen Kanya
 • The Postmaster
 • Monihara
 • Samapti ( Three Daughters / Two Daughters[a]
 • The Postmaster
 • The Lost Jewels
 • The Conclusion)
Bengalí Si Si Si Si Si Si Distribuidor
1961 Rabindranath Tagore dagger (Rabindranath Tagore) Inglés Si Si Narrador
1962 Kanchenjungha (Kanchanjangha) Bengalí Si Si Si Si
1962 Abhijan (The Expedition) Bengalí Si Si Si Si
1963 Mahanagar (The Big City) Bengalí Si Si Si Si
1964 Charulata (The Lonely Wife) Bengalí Si Si Si Si
1964 Two double-dagger (Two) Mudo Si Si Si Si
1965 Kapurush-O-Mahapurush
 • Kapurush
 • Mahapurush (
 • The Coward
 • The Holy Man)
Bengalí Si Si Si Si
1966 Nayak (The Hero) Bengalí Si Si Si Si
1967 Chiriyakhana (The Zoo) Bengalí Si Si Si Si Letrista
1968 Goopy Gyne Bagha Byne (The Adventures of Goopy and Bagha) Bengalí Si Si Si Si  • Deseñador do vestiario
 • Letrista
1969 Aranyer Din Ratri (Days and Nights in the Forest) Bengalí Si Si Si Si
1970 Pratidwandi (The Adversary) Bengalí Si Si Si Si
1971 Seemabaddha (A Company Limited) Bengalí Si Si Si Si
1971 Sikkim dagger (Sikkim) Bengalí Si Si Si Si  • Narrador
 • Deseñador do son
1972 The Inner Eye dagger (The Inner Eye) Bengalí Si Si Si Si  • Narrador
 • Deseñador do son
1973 Ashani Sanket (The Distant Thunder) Bengalí Si Si Si Si
1974 Sonar Kella[b] (The Fortress) Bengalí Si Si Si Si Si Si
1975 Jana Aranya (The Middleman) Bengalí Si Si Si Si
1976 Bala dagger (Bala) Inglés Si Si Si Si Narrator
1977 Shatranj Ke Khilari (The Chess Players)  • Hindi
 • Urdú
 • Inglés
Si Si Si Si Diálogos
1979 Joi Baba Felunath[c] (The Elephant God) Bengalí Si Si Si Si Si Si
1980 Hirak Rajar Deshe (The Kingdom of Diamonds) Bengalí Si Si Si Si  • Director artístico
 • Deseñador do vestiario
 • Letrista
1980 Pikoo[d] § (Pikoo's Day) Bengalí Si Si Si Si Si Si
1981 Sadgati (The Deliverance) Hindi Si Si Si Si Diálogos
1984 Ghare Baire (The Home and The World) Bengalí Si Si Si Si
1987 Sukumar Ray dagger (Sukumar Ray) Bengalí Si Si Si Si
1990 Ganashatru (An Enemy of the People) Bengalí Si Si Si Si
1992 Shakha Proshakha (The Branches of the Tree) Bengalí Si Si Si Si Si Si Distribuidor
1992 Agantuk[e] (The Stranger) Bengalí Si Si Si Si Si Si

Notas[editar | editar a fonte]

  1. O título do filme Teen Kanya significa tres fillas (ou nenas), porén a versión internacional do filme títulase Two Daughters ("Dúas fillas"). Aínda que a longametraxe ten tres historias diferentes, só dúas delas foron incluídas na versión internacional, The Postmaster e Samapti[26]
  2. Baseado na novela Sonar Kella de Ray.
  3. Baseado na novela Joi Baba Felunath de Ray.
  4. Baseado nun relato titulado Pikoor Diary (Pikoo's Diary), esciro por Ray para o seu libro Pikoor Diary O Onyanyo (Pikoo's Diary and Other Stories).
  5. Baseado nun relato titulado Atithi (The Guest) de Ray.
Referencias
  1. Constantine Santas(2002), Responding to film: A Text Guide for Students of Cinema Art, Rowman & Littlefield, ISBN 0830415807
  2. Tmh (2007). Book Of Knowledge Viii, 5E. Tata McGraw-Hill Education. ISBN 9780070668065. 
  3. Robinson, W. Anderson. "Satyajit Ray". Encyclopædia Britannica. Arquivado dende o orixinal o 26 de decembro de 2015. 
  4. "Iconic filmmaker Satyajit Ray's 94th birth anniversary celebrated". Daily News and Analysis. 2 de maio de 2015. Arquivado dende o orixinal o 3 de maio de 2015. 
  5. Seton 1971, p. 36
  6. Robinson 2003, p. 46
  7. Seton 1971, p. 70
  8. Seton 1971, pp. 71–72
  9. Robinson 2003, pp. 56–58
  10. Robinson 2005, p. 38
  11. Robinson 2005, pp. 40–43
  12. Ties that Bind por Arup Kr De, The Statesman, Calcuta, 27 de abril de 2008.
  13. Dasgupta 1996, p. 91
  14. Ray, Satyajit. "Ordeals of the Alien". The Unmade Ray. Satyajit Ray Society. Arquivado dende o orixinal o 27 de abril de 2008. Consultado o 21 de abril de 2008. 
  15. Wallia, C. J. (1996). "Book review: Satyajit Ray by Surabhi Banerjee". India Star. Arquivado dende o orixinal o 03 de maio de 2009. Consultado o 31 de maio de 2009. 
  16. Seton 1971, pp. 291–297
  17. 17,0 17,1 Wood 1972, p. 13
  18. 18,0 18,1 Robinson 2003, pp. 200–220
  19. Rushdie 1992
  20. Robinson 2003, pp. 188–189
  21. Robinson 2003, pp. 66–67
  22. Robinson 2003, pp. 339–364
  23. Dasgupta 1996, p. 134
  24. Robinson 2003, p. 353
  25. Robinson 2003, pp. 353–364
  26. "Teen Kanya (Three Daughters / Two Daughters)". satyajitray.org. Arquivado dende o orixinal o 5 de xaneiro de 2013. Consultado o 4 de febreiro de 2013. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]