Retorno a Tagen Ata
| Retorno a Tagen Ata | |
|---|---|
| Autor/a | Xosé Luís Méndez Ferrín |
| Orixe | Galiza |
| Lingua | Galego |
| Colección | O Moucho, nº 19 |
| Xénero(s) | Novela curta |
| Editorial | Edicións Castrelos |
| Data de pub. | Xaneiro de 1971 |
| Formato | Tapa branda |
| Páxinas | 48 |
| Precedido por | Arrabaldo do norte |
| Seguido por | Elipsis e outras sombras |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Retorno a Tagen Ata é unha novela en lingua galega de Xosé Luís Méndez Ferrín, publicada en xaneiro de 1971 por Edicións Castrelos na colección O Moucho. Foi adaptada ao cinema en 1974 por Eloy Lozano na curtametraxe Retorno a Tagen Ata.
Trama[editar | editar a fonte]
Rotbaf Luden é unha moza de vinte e tres anos, estudante de filoloxía clásica e filla de emigrantes, que chega a Tagen Ata desde a illa de Anatí. Milita na resistencia, e representa a organización exterior da Irmandade de Tagen Ata. Chega ao país dos seus pais para entrevistarse con Ulm Roan, un personaxe misterioso.
Tagen Ata é un país cunha gran fraga e cultivos de vide nos vales do sur, con pequenas vilas e aldeas espalladas polo territorio. Desde a Idade Media está sometido por Terra Ancha. Rotbaf ten unha visión idealizada que realmente non se correspondía co que pasaba, en parte polo retardo na comunicación, pois as cartas podían tardar moito tempo en chegar.
Nunha pequena taberna de aldea dinlle onde pode contactar con Ulm Roan. Vai á vila de T., e alí coñece a súa tía Natalia. Xa na casa de Ulm, este dille que a ITA foi desmantelada, e que el é o responsable. Esta decisión de carácter posibilista levouse a cabo logo de que Terra Ancha lle cedese certa autonomía administrativa a Tagen Ata. Porén, os cimarróns queren seguir adiante coa loita armada, refuxiándose na fraga e actuando en forma de guerrilla non só contra o estado, senón tamén contra o capital.
Rotbaf perde a súa virxindade con Ulm, e á mañá seguinte escribelle unha notiña dicíndolle que está moi equivocado, que os cimarróns, finalmente, vencerán. Rotbaf foxe ao bosque, controlado polos rebeldes, e únese á resistencia.
Narración[editar | editar a fonte]
A novela está narrada en primeira persoa por Rotbaf. O tempo narrativo dura uns poucos días, e o tempo histórico correspóndese coa década de 1960. A acción comeza na illa de Anatí, onde embarca, e discorre principalmente en varios lugares de Tagen Ata.
Personaxes[editar | editar a fonte]
A relación entre Rotbaf e Ulm ten un punto moi interesante de psicanálise, dentro do ciclo de iniciación sentimental das novelas da década de 1970, de rebelión contra os valores herdados e impostos (sacrificio ritual e morte do pai).
Hai personaxes que xa apareceran en Arrabaldo do norte (1964), como Natalia Orsen e o Doutor. Amais reaparece Percival (de Percival e outras historias) como líder mítico da resistencia.
Escrita[editar | editar a fonte]
A obra foi escrita logo de tempo sen escribir mentres o autor estaba preso no cárcere de El Dueso (Cantabria), e rematouna na Coruña en agosto de 1970. Enmárcase na Nova Narrativa Galega, e saíu publicado na colección O Moucho de Edicións Castrelos, polo que foi un relato popular e sen requintes.
Referencias históricas[editar | editar a fonte]
O propio autor definiuno como un panfleto literario, non político, dado a ler como trasunto da historia galega e alegoría das nacións sen estado, como Irlanda ou País Vasco. A trama podería ter certos paralelismos coa escisión de ETA do PNV ou o IRA do Sinn Féin. É, xa que logo, unha crónica novelada da ruptura de Ferrín co galeguismo máis posibilista e a toma de partida cun nacionalismo máis radical.
Hai varias correspondencias literarias coa historia de Galicia. Así, Tagen Ata é Galiza, o len é o latín e Terra Ancha é España. A Irmandade de Tagen Ata correspóndese ás Irmandades da Fala; creada en 1903, pasou por unha primeira fase culturalista, racista e idealista. Anatí é o trasunto literario de Cuba, e o autor critica a actividade dos Centros galegos a mediados do século XX, por considerar que se centraba demasiado en festividades folclóricas e autosatisfacción, deixando de lado a política.
Identificouse a Ulm Roan como Ramón Piñeiro. Aparece nomeado Ulisses Fingal, heterónimo do pintor Urbano Lugrís.
Traducións[editar | editar a fonte]
- Ao asturiano por Alejandro Rodríguez Alonso co título de Retornu a Tagen Ata publicado en 1985 pola Academia de la Llingua Asturiana, col. Llibrería Académica[1].
- Ao éuscaro por Andrés Urrutia Badiola co título de Tagen atarako itzulera publicado en 2000 por Labayru Ikastegia, Bilbao Bizkaia Kutxa[2].
Adaptacións[editar | editar a fonte]
Ademais de ser levada ao cinema da man de Eloy Lozano en 1974, foi adaptada para o teatro por Manuel Guede e Eduardo Alonso. A obra teatral foi estreada en Santiago de Compostela en 1990[3], e o seu texto sería editado por Edicións Positivas[4]. Tamén foi musicalizada polo grupo de metal Dioivo en 2021, coa colaboración do propio autor[5].
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Ficha Arquivado 25 de marzo de 2018 en Wayback Machine. en BiTraGa.
- ↑ Ficha Arquivado 15 de setembro de 2019 en Wayback Machine. en BiTraGa.
- ↑ "Teatro do Noroeste". www.teatrodonoroeste.com. Arquivado dende o orixinal o 09 de xullo de 2021. Consultado o 2021-06-30.
- ↑ "TAGEN ATA". EDICIÓNS POSITIVAS - Galicia (en castelán). Consultado o 2021-06-30.
- ↑ "Dioivo - Retorno a Tagen Ata (Con Xosé Luís Méndez Ferrín) [Videoclip oficial]". Consultado o 2021-06-30.
