Prosopografía

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

A prosopografía é unha investigación das características comúns dun grupo de persoas, cuxas biografías individuais poden ser en gran parte imposibles de rastrexar. Os suxeitos de investigación analízanse mediante un estudo colectivo das súas vidas, nunha análise de en varios ámbitos.[1] A disciplina está considerada como unha das ciencias auxiliares da historia.

Etimoloxía e orixe[editar | editar a fonte]

A palabra provén do grego πρόσωπον (personaxe de teatro) e fai referencia a prosopografía que é unha figura retórica que consiste na descrición das características físicas dunha persoa ou dun animal.[2] A palabra está tirada da figura da prosopopea da retórica clásica introducida por Quintiliano na que, mediante palabras, recrea e refírese a unha persoa ausente ou imaxinada -o "rostro creado" como suxire a orixe grega- como se estivese presente.

A primeira vez que se emprega a palabra como título dunha obra, foi na Prosopographia heroum atque illustrium uirorum totius Germaniae, de Heinrich Pantlin, publicado en Basilea polo 1555-1556[3] que aínda que foi empregado de xeito incorrecto, xa se intuía o significado da palabra a partir dun traballo pouco coñecido de Justin Gobler que se titulaba Prosopographiarum libri quatuor, in quibus personarum illustrium descripliones aliquot seu imagines ex optimis quibusdam auctoribus... continentur (1537), no que cada unha das descricións dos personaxes importantes foi considerada como unha prosopografía.[3]

Na Historia[editar | editar a fonte]

Foi o historiador británico Lawrence Stone (1919–1999) chamou a atención sobre o termo nun artigo explicativo en 1971,[1] aínda que xa fora usado en 1897 coa publicación da Prosopographia Imperii Romani por un feixe de estudosos alemáns. Stone sinalou dous usos da prosopografía como ferramenta do historiador: primeiro, para descubrir a través da posición social dos grupos os intereses e conexións máis profundas que subxacen baixo a retórica política, para examinar a estrutura política; e segundo, analizar o rol de certos individuos na sociedade e os papeis cambiantes na sociedade de determinados grupos —titulares de cargos, membros de asociacións— e avaliar a mobilidade social a través das orixes familiares e das conexións sociais neses cargos ou pertenzas. En palabras de Marcela Ferrari:

Stone atribuíu á prosopografía a capacidade de revelar o significado da acción política, así como de axudar a expresar o cambio ideolóxico ou cultural, identificar a realidade social, describir e analizar con precisión a estrutura da sociedade e o grao e natureza da mobilidade social.[4]

Stone observou que aínda que foi "creada como unha ferramenta da historia política", agora está a ser empregada cada vez máis polos historiadores sociais".[5]

Visión xeral[editar | editar a fonte]

A investigación prosopográfica ten como obxectivo coñecer patróns de relación e actividades a través do estudo da biografía colectiva; recompila e analiza cantidades estatisticamente relevantes de datos biográficos sobre un grupo ben definido de individuos. A técnica utilízase para estudar moitas sociedades premodernas.

A natureza da investigación prosopográfica desenvolveuse co paso do tempo. No seu ensaio de 1971, Lawrence Stone aludiu a unha forma "máis antiga" de prosopografía que se ocupaba principalmente das elites sociais coñecidas, moitas das cales xa eran figuras históricas coñecidas. As súas xenealoxías foron ben investigadas, e as redes sociais e os vínculos de parentesco puideron ser rastrexados, o que permitiu que xurdise unha prosopografía dunha "elite de poder".

Exemplos destacados dos que Stone aproveitou foron os traballos de Charles A. Beard e Sir Lewis Namier.[6] Charles A. Beard, en An Economic Interpretation of the Constitution of the United States (1913), ofreceu unha explicación da forma e contido da Constitución dos Estados Unidos ao analizar os antecedentes de clase e os intereses económicos dos Pais Fundadores. Sir Lewis Namier, elaborou un estudo igualmente influente da Cámara dos Comúns británica do século XVIII , e inspirou a un círculo de historiadores aos que Stone chamou con soltura "Namier Inc".[7]

Posteriormente, Stone contrastou esta prosopografía máis antiga coa que en 1971 apareceu como unha nova forma de prosopografía cuantitativa, preocupada por poboacións moito máis amplas, incluíndo, expresamente, a "xente común".[8] Un exemplo deste tipo de traballos, publicados un pouco máis tarde, foi o traballo pioneiro de microhistoria de Emmanuel Le Roy Ladurie, Montaillou (1975), que manifestou unha visión de patróns de parentesco e herexía, rutina diaria e estacional, nunha pequena aldea occitana, o derradeiro refuxio dos cátaros, durante un período de 30 anos, entre 1294 e 1324.

Stone anticipou que esta nova forma de prosopografía chegaría a ser dominante como parte dunha onda crecente da historia das ciencias sociais.[9] Mais, tanto a prosopografía coma outras formas asociadas das ciencias sociais e da historia cuantitativa entraron nun período de declive durante a década de 1980. Na década de 1990, porén, quizais debido aos desenvolvementos na informática, e particularmente no software de bases de datos, a prosopografía reviviu. Dende entón, a "nova prosopografía" quedou claramente establecida como un enfoque importante na investigación histórica.

Datos na investigación prosopográfica[editar | editar a fonte]

Para levar a cabo a investigación prosopográfica, requírese unha certa masa de datos. A recollida de datos subxace na creación dunha prosopografía e, na investigación contemporánea, esta adoita estar en forma de base de datos electrónica. Porén a montaxe de datos non é o obxectivo da investigación senón que, máis ben, o obxectivo é comprender patróns e relacións mediante a análise dos datos e, por iso, cómpre aplicar un conxunto uniforme de criterios ao grupo para conseguir resultados significativos. E, como ocorre con calquera estudo histórico, o esencial é comprender o contexto das vidas estudadas. En palabras da prosopógrafa Katharine Keats-Rohan, "a prosopografía trata sobre o que a análise da suma de datos sobre moitos individuos pode dicirnos sobre os diferentes tipos de conexión entre eles e, polo tanto, sobre como operaron dentro e sobre as institucións (sociais, políticas, xurídicas, económicas, intelectuais) da súa época".[10]

Neste sentido, a prosopografía está claramente relacionada, pero é distinta, tanto da biografía como da xenealoxía. Aínda que a biografía e a prosopografía se solapan, e a prosopografía está interesada nos detalles da vida dos individuos, unha prosopografía é máis que o plural da biografía. Unha prosopografía non é unha colección de biografías calquera. As vidas dos suxeitos de investigación deben ter o suficiente en común para que se descubran relacións e conexións. A xenealoxía, tal e como a practican os historiadores familiares, ten como obxectivo a reconstrución das relacións familiares e, como tal, unha investigación xenealóxica ben realizada pode constituír a base dunha prosopografía.

Na literatura[editar | editar a fonte]

A prosopografía é un recurso estilístico consistente na descrición narratolóxica dunha persoa atendendo só os trazos físicos, sen considerar os psicolóxicos.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. 1,0 1,1 Stone (1971).
  2. "Prosopografía". academia.gal. Consultado o 9 de marzo de 2022. 
  3. 3,0 3,1 Keats-Rohan (2000), p. 1.
  4. Ferrari (2010), p. 531.
  5. Stone (1971), p. 47.
  6. Stone (1971), pp. 47-54.
  7. Stone (1971), p. 51.
  8. Stone (1971), pp. 58-59.
  9. Stone (1971), pp. 69-73.
  10. Keats-Rohan (2000), p. 2.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]