Premio Princesa de Asturias das Artes

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Escudo da Fundación.

O Premio Princesa de Asturias das Artes é concedido pola Fundación Princesa de Asturias dende 1981[1] á persoa, institución, grupo de persoas ou institucións cuxo labor na arquitectura, cinematografía, danza, escultura, música, pintura e demais expresións artísticas,[2] constitúa unha achega relevante ó patrimonio cultural da humanidade.

Lista de galardoados[editar | editar a fonte]

Ano Imaxe Persoa ou institución galardoada Nacionalidade Actividade Motivo
2023
Meryl Streep[3] Estados Unidos de América Estados Unidos Actriz "Ao longo de cinco décadas, Meryl Streep desenvolveu unha brillante carreira encadeando interpretacións nas que dá vida a ricos e complexos personaxes femininos, que invitan á reflexión e á formación do espírito crítico do espectador. A honradez e a responsabilidade na elección das súas obras, ao servizo de narracións inspiradoras e exemplares, atravesan a pantalla e os escenarios cunha técnica interpretativa impecable, armados só cos seus xestos, voz e mirada. Activista incansable a favor da igualdade, co seu talento e rigor permitiu que distintas xeracións gozaran de actuacións inesquecibles, gañándose o respecto que esta gran arte merece".[4]
2022
Carmen Linares España España "A obra de Carmen Linares e María Pagés forma parte da xenealoxía do flamenco contemporáneo. Ambas, nas súas disciplinas, ampliaron o cante e o baile desde o respecto á tradición, apostando por ampliar as súas canles expresivas, promovendo así o carácter universal dun extraordinario patrimonio cultural, popular e sensorial".[5]
María Pagés España España
2021
Marina Abramović Serbia Serbia Artista "A obra de Abramović forma parte da xenealoxía da performance, cun compoñente sensorial e espiritual antes descoñecido. Cargado dun desexo de cambio permanente, o seu traballo dotou á experimentación e á busca de linguas orixinais dunha esencia profundamente humana. A valentía de Abramović na dedicación á arte absoluta e a súa adhesión ás vangardas ofrecen experiencias conmovedoras, que demandan ao espectador un intenso vínculo e a converten nunha das artistas máis emocionantes do noso tempo".[6]
2020
Ennio Morricone Italia Italia Compositor "Os dous autores premiados enriqueceron centos de películas co seu talento. Mentres Morricone construíu a súa reputación tocando música desde Europa ata o salvaxe oeste americano, Williams trouxo o espírito da tradición sinfónica vienesa ás superproducións de Hollywood. Se algo ten en común a extensa e variada obra de ambos compositores é a súa abraiante capacidade para cruzar xéneros e fronteiras.


Dotado dunha personalidade inconfundible, as súas obras inclúen algunhas das composicións musicais máis emblemáticas da sétima arte, que xa forman parte do imaxinario colectivo. Williams e Morricone amosan un dominio absoluto tanto da composición como da narrativa, combinando emoción, tensión e lirismo ao servizo das imaxes cinematográficas. As súas creacións incluso chegan a transformalas e transcendelas, manténdose como magníficas obras sinfónicas que figuran entre o repertorio habitual das grandes orquestras. Todo isto convérteos en dous dos compositores vivos máis venerados do mundo".[7]

John Williams Estados Unidos de América Estados Unidos Compositor
2019
Peter Brook Reino Unido Reino Unido "Mestre de xeracións e considerado o mellor director de teatro do século XX, é un dos grandes renovadores das artes escénicas, con producións de alto compromiso estético e social, como Marat-Sade e Mahabharata. Peter Brook abriu novos horizontes á dramaturxia contemporánea, contribuíndo decisivamente ao intercambio de coñecemento entre culturas tan diferentes como as de Europa, África e Asia. Brook segue emocionando intensamente a través dunha posta en escena de gran pureza e sinxeleza, fiel ao seu concepto de "espazo baleiro".[8]
2018
Martin Scorsese Estados Unidos de América Estados Unidos Director de cine "O xurado recoñece, sobre todo, a importancia do traballo creativo de Martin Scorsese. De feito, é un dos directores de cine máis destacados do movemento de renovación cinematográfica xurdido nos anos setenta. Dirixiu máis de vinte películas que xa forman parte da historia do cine e actualmente está en plena actividade, combinando o seu traballo con mestría, innovación e clasicismo.

Tamén realiza unha intensa e extensa tarefa de recuperación, restauración e difusión do patrimonio cinematográfico histórico en todo o mundo, a través de proxectos como The Film Foundation e World Cinema Project".[9]

2017 William Kentridge Sudáfrica Suráfrica Artista e pintor "(...) un dos artistas máis completos e innovadores do panorama internacional.

De nacionalidade surafricana, expresou na súa obra emocións e metáforas relacionadas coa historia e a realidade do seu país, que, non obstante, transcenden esta última e expoñen cuestións esenciais da condición humana, combinando temas nos que predomina a investigación puramente poética e estética coas de contido sociopolítico. É, polo tanto, un artista profundamente comprometido coa realidade. Creador minucioso e profundo, empregou o debuxo, seguindo a mellor tradición, como o principal instrumento de expresión artística, non só a través de obras en papel, colaxe, gravado e escultura, senón tamén de videoarte, películas de animación, instalacións e escenografía no teatro e na ópera. Na última década recibiu o recoñecemento de grandes museos como o Louvre e o Museum of Modern Art de Nova York, con exposicións realizadas neles sobre o conxunto da súa obra, que representa a contribución máis destacada do continente africano á creación artística contemporánea con proxección mundial".[10]

2016
Núria Espert España España Actriz "(...) é unha das figuras máis eminentes do panorama mundial. Representa a recuperación e continuidade da gran tradición do teatro español, tanto en lingua castelá como en lingua catalá, e proxectou internacionalmente literatura hispánica, clásica e contemporánea e creación de teatro, ao longo dunha dilatada e rica carreira que conduciu ao éxito en escenarios de todo o mundo.

O seu teatro caracterízase pola fidelidade aos ideais e aspiracións do humanismo e sempre estivo ao servizo da poesía e da esencia da escritura dramática".[11]

2015
Francis Ford Coppola Estados Unidos de América Estados Unidos Director de cine "(...) Excepcional narrador, ocupa un lugar destacado na Historia do Cine. A súa carreira foi unha loita continua por manter unha total independencia empresarial e creativa en todas as facetas que desenvolveu como director, produtor e guionista. A figura de Francis Ford Coppola é esencial para comprender a transformación e as contradicións da industria cinematográfica e da arte, a cuxo crecemento contribuíu decisivamente.

Renovador temático e formal, as súas exploracións en torno ao poder e os horrores e o esperpento da guerra transcenderon a súa obra artística, converténdose en iconas colectivas e universais da imaxinación e da cultura contemporáneas.[12]

2014
Frank Gehry Canadá Arquitecto "(...) pola relevancia e repercusión das súas creacións en moitos países, cos que definiu e promoveu a arquitectura no último medio século.

Os seus edificios caracterízanse por un xogo virtuoso con formas complexas, polo uso de materiais pouco comúns, como o titanio, e pola súa innovación tecnolóxica, que tamén repercutiu noutras artes. Un exemplo desta arquitectura aberta, lúdica e orgánica é o Museo Guggenheim de Bilbao que, ademais da súa excelencia arquitectónica e estética, tivo un enorme impacto económico, social e urbano en todos os seus arredores".[13]

2013
Michael Haneke Austria Austria Director de cine "(...) pola súa creación cinematográfica con profundas raíces europeas, que constitúe un enfoque orixinal e altamente persoal de sinceridade radical, observación aguda e extrema sutileza aos problemas fundamentais que nos preocupan ou nos afectan individual e colectivamente.

Haneke ilumina e disecciona con abraiante mestría aspectos escuros da existencia como a violencia, a opresión e as enfermidades, que enfronta cunha sobriedade formal extraordinaria ao tempo que deixa espazo á consoladora persistencia de amor, confianza e compromiso.

Cunha filmografía en continua evolución, que destaca tamén pola prodixiosa virtude de Haneke na elección dos seus intérpretes, este creador europeo é unha referencia capital na cinematografía do noso tempo".[14]

2012
Rafael Moneo España España Arquitecto "(...) arquitecto español de dimensión universal, cuxa obra enriquece os espazos urbanos cunha arquitectura serena e ordenada. Moneo, recoñecido profesor no campo académico e profesional, deixa a súa propia pegada en cada unha das súas creacións, ao tempo que combina a estética coa funcionalidade, especialmente nos interiores de planta aberta que serven como escenario impecable para grandes obras de cultura e espírito".[15]
2011 Riccardo Muti Italia Italia Director de orquestra "(...) pola súa carreira de dimensión universal ligada aos mellores teatros do mundo. Recoñecido pola súa vocación investigadora e a súa formación humanística, Muti honra a tradición clásica do director de orquestra capaz de extraer o espírito de cada obra a través das mellores calidades das orquestras. Deste xeito, consegue transmitir ao público a mensaxe intemporal da música".[16]
2010
Richard Serra Estados Unidos de América Estados Unidos Escultor "(...) pola súa ousadía de estruturar desde a súa perspectiva minimalista os espazos urbanos máis significativos a escala internacional, a través de obras de gran poder visual que invitan á reflexión e ao asombro. Estreitamente ligado á mellor tradición da arte europea ao longo da súa brillante carreira, Serra é un artista polifacético cuxa dimensión universal exprésase en formas contundentes e conceptos suxestivos".[17]
2009
Norman Foster Reino Unido Reino Unido Arquitecto "(...) cuxa obra de alcance universal combina calidade estética, reflexión intelectual e diálogo entre territorio e cidadanía, a través dun dominio orixinal de espazo, luz e materia. Norman Foster, arquitecto da era global, anticipa brillantemente a única "polis" posible no século XXI, ao servizo do desenvolvemento sostible e da liberdade persoal e social".[18]
2008 Sistema Nacional de Orquestras Xuvenís e Infantís de Venezuela Venezuela Orquestra "(...) por ter combinado, no mesmo proxecto, a máxima calidade artística e unha profunda convicción ética aplicada á mellora da realidade social. En colaboración con importantes figuras de alcance universal, o sistema creado polo mestre Abreu formou directores e intérpretes de altísimo nivel, baseados nunha audaz confianza no valor educativo da música para a dignidade do ser humano".[19]
2007
Bob Dylan Estados Unidos de América Estados Unidos Cantante "(...) [por ser un] mito vivinte da música popular e far dunha xeración que tivo o soño de bambia-lo mundo. Austero nas formas e profundo nas mensaxes, Dylan conxuga a canción e a poesía nunha obra que crea escola e determina a educación sentimental de moitos millóns de persoas".[20]
2006
Pedro Almodóvar España España Director de cine "(...) tanto pola mestría e sinceridade dos seus logros, como pola ledicia e vitalidade dos seus textos e, sobre todo, pola integración das súas raíces, que son nosas, na sociedade dun planeta ao bordo dun nervioso e a cabalo de dous séculos".[21]
2005
Maya Plisetskaya Rusia Rusia Bailarina de ballet "(...) converteu a danza nunha forma de poesía en movemento, combinando unha exquisita calidade técnica con sensibilidade artística e humana, exercendo o seu ensino sobre bailaríns novos e consagrados de todo o mundo."[22]
Tamara Rojo España España Bailarina de ballet "(...) pola súa excepcional traxectoria no mundo da danza, na que son recoñecidas como a máxima expresión das súas respectivas xeracións".[22]
2004
Paco de Lucía España España Guitarrista flamenco "Comezando pola guitarra flamenca, profundou tamén no repertorio clásico español —de Albéniz a Falla—, na emoción da bossa nova e o sentimento do jazz. Está nas súas mans todo o que se pode expresar coas seis cordas da guitarra, animadas coa emocionante profundidade da sensibilidade e a limpeza da máxima honestidade interpretativa".[23]
2003
Miquel Barceló España España Escultor "Dende a súa presentación na Bienal de São Paulo do 1981, confirmada na Documenta de Kassel de 1982, este gran creador plástico conecta coa mellor tradición española e, baseada na natureza, vive dedicada á súa obra, non só pictórica, senón tamén escultórica e cerámica. Nela, a proximidade á realidade vital reflíctese a través dun prisma mediterráneo".[24]
2002
Woody Allen Estados Unidos de América Estados Unidos Director de cine, guionista e actor "O seu gran talento creativo e o seu traballo como escritor, guionista, actor e director de cine, expresado nas trinta e dúas películas que realizou ata a data, convertérono nun home clave no último terzo da historia do cine. A súa exemplar independencia e o agudo sentido crítico convérteno nun cidadán do mundo ancorado en Nova York. Toda a súa obra ten un estilo propio e a súa experimentación en todos os xéneros, desde o cine negro ata os musicais, pasando pola traxedia grega e a reinvención da comedia, contribuíu ao desenvolvemento da sétima arte. Ademais, a súa irónica sensibilidade estableceu unha ponte entre a cinematografía americana e a europea, en beneficio de ambas".[25]
2001
Krzysztof Penderecki Polonia Polonia Compositor e director de orquestra "O seu talento innovador en todos os xéneros, imposto en situacións sociais e políticas adversas, xunto coa súa capacidade para integrar diferentes elementos da música da segunda metade do século XX, convérteo no protagonista da cultura proxectada desde Europa do Leste ata o resto. do mundo".[26]
2000
Barbara Hendricks Estados Unidos de América Estados Unidos Soprano "(...) soubo empregar a súa prodixiosa voz en ópera, concerto, jazz e música popular e, ao mesmo tempo, facerse oír en todo o mundo en defensa dos refuxiados e contra a xenofobia, o antisemitismo e a intolerancia. O seu talento artístico, xunto coa súa conduta, constitúen un exemplo vital do compromiso da arte coa sociedade".[27]
1999
Santiago Calatrava España España Arquitecto "(...) antes de cumprir os cincuenta anos acadou un merecido prestixio internacional e achega á construción de pontes e edificios unha comprensión orixinal do volume e do uso de novos materiais e tecnoloxías na procura dunha estética innovadora".[28]
1998
Sebastião Salgado Portugal Portugal Fotógrafo "(...) quen soubo retratar a condición humana e resaltar as desigualdades do mundo actual cunha linguaxe visual persoal, profunda e poética de alta calidade formal".[29]
1997
Vittorio Gassman Italia Italia Actor, director de cine e director teatral "(...) en recoñecemento á forza do seu talento creativo que iluminou, en tempos difíciles, a vida de varias xeracións de europeos. Do teatro e do cine, Gassman é un modelo interpretativo ambientado nos moldes do talento".[30]
1996 Joaquín Rodrigo España España Compositor musical "(...) o mestre Rodrigo, recoñecido e interpretado internacionalmente, insírese na florecente tradición que, na composición, marca o século XX da música española, dende a xa clásica Falla, Granados ou Albéniz ata os nomes cada vez máis recoñecidos na actualidade. O xurado valorou especialmente a contribución definitiva do mestre Rodrigo á dignidade e internacionalización da guitarra como instrumento de concerto".[31]
1995
Fernando Fernán Gómez España España Escritor, actor, guionista, director de cine

e director de teatro

"(...) quen durante máis de medio século de vida artística e profesional construíu en España e América —dende a gran riqueza da súa personalidade— unha meritoria biografía como actor de cine, teatro e televisión, director, autor e, en definitiva, creador do espectáculo. A súa obra, ademais, é un testemuño crítico do noso tempo".[32]
1994
Alicia de Larrocha España España Pianista "(...) por manter viva, durante máis de cincuenta anos de brillante exercicio, a tradición de grandes instrumentistas españois —Casals, Segovia, Zabaleta...— até ser considerada a mellor pianista do mundo".[33]
1993 Francisco Javier Sáenz de Oiza.[34] España España Arquitecto "(...) en recoñecemento a unha longa traxectoria como arquitecto sen estar suxeito a códigos distintos aos da súa propia creatividade. O seu maxistral traballo na Escola de Arquitectura de Madrid fomentou unha xeración de arquitectos profesionais".[34]
1992 Roberto Matta Echaurren Chile Arquitecto, pintor, filósofo e poeta "(...) un dos nomes máis novos do primeiro grupo surrealista, contribuíu como protagonista fertilizar a arte norteamericana na época da Segunda guerra mundial cando tivo lugar a emigración de escritores e artistas europeos a Nova York. A súa obra, que explora as relacións entre a linguaxe verbal e a pictórica, podería tomarse como unha ilustración exemplar do principio de automatismo psíquico tan querido polos surrealistas".[35]
1991
Victoria de los Ángeles España España Soprano "Os intérpretes que reciben este premio colectivamente personifican co seu inmenso talento musical un momento de excepcional brillo da nosa lírica, proxectando universalmente o nome de España e fomentando un crecente amor pola música no conxunto da sociedade".[36]
Teresa Berganza España España Mezzosoprano
Montserrat Caballé España España Soprano
Josep Carreras España España Tenor
Pilar Lorengar España España Soprano
Alfredo Kraus España España Tenor
Plácido Domingo


España España

Tenor e director de orquestra
1990
Antoni Tàpies España España Pintor, escultor e teórico da arte "(...) artista plástico e pensador estético, quen dende o surrealismo dos seus inicios ata o informalismo material da súa madurez, proxectouse ao mundo, sempre a risco de creación, unha singular capacidade innovadora que agora se sintetiza na Fundación que, en Barcelona, ​​lega. ao pobo español".[37]
1989
Oscar Niemeyer[38] Brasil Arquitecto "(...) un dos pioneiros do Movemento Moderno Internacional e é un destacado arquitecto iberoamericano do século XX. Nas súas obras conseguiu incorporar ao racionalismo funcionalista os espazos sensuais e os valores poéticos que distinguen a cultura brasileira. Ao longo da súa vida mantivo un compromiso social transparente. A súa última grande obra, o "Memorial Latinoamericano", inaugurado recentemente en São Paulo, combina o proxecto de integración das culturas latinoamericanas coa súa beleza".[38]
1988 Jorge Oteiza.[39] España España Escultor "(...) artista único cuxa fidelidade ás linguaxes de vangarda determinou non só unha nova e necesaria forma de pensar o espazo senón tamén unha actitude ética de notoria influencia. Pola súa escultura, os seus ensaios sobre arte, estética e antropoloxía, a súa obra poética e a súa procura constante de novas perspectivas para a integración e redefinición das artes, a vida de Oteiza é un exemplo de paixón creativa".[39]
1987
Eduardo Chillida.[40] España España Escultor "(...) escultor vasco, creador dunha obra de valor universal na que se conxugan a forza telúrica e a espiritualidade".[40]
1986
Luis García Berlanga España España Director de cine e guionista "(...) un dos grandes creadores cinematográficos do noso tempo, que recolle en toda a súa obra, cunha exemplar independencia, unha análise crítica e sorrinte da sociedade española".[41]
1985 Antonio López García España España Escultor e pintor "(...) en recoñecemento ao seu dominio na práctica das Artes plásticas; á súa capacidade para conciliar a tradición realista da arte española cos problemas do home contemporáneo; e a súa concepción poética da realidade. O xurado quixo premiar un traballo laborioso e reflexivo, testemuño do abraio da artista pola vida".[42]
1984 Orfeón Donostiarra España España Institución coral "(...) en recoñecemento á súa excepcional calidade interpretativa; á continuidade do seu desinteresado traballo artístico, mantido ao longo de oitenta e sete anos; á súa mellora permanente, que o levou a ser un dos grupos corais máis importantes, reivindicado e admirado en todo o mundo; e ao seu traballo colectivo, realizado con demanda, talento e cohesión. O xurado premia unha gloriosa historia musical, á vez que estimula un futuro prometedor".[43]
1983 Eusebio Sempere España España Escultor e pintor "(...) pola profunda e significativa coherencia da súa obra; en recoñecemento aos seus criterios de exploración, renovación e difusión de novos soportes expresivos e pola súa dedicación á perfección formal e material no desenvolvemento do seu traballo. O xurado tamén considerou o valor exemplar que representa a doazón, en beneficio do público, da súa colección de arte contemporánea universal".[44]
1982 Pablo Serrano Aguilar España España Escultor "(...) pola importancia universal da súa obra, así como pola súa dimensión creativa e humanística. O xurado tamén considerou a súa capacidade para poñer a disposición da xente as esencias máis nobres da arte".[45]
1981
Jesús López Cobos España España Director de orquestra "(...) valorando a súa destacada posición no panorama europeo da música sinfónica e da ópera, ao que se suma o desexo de animar ao gañador a contribuír directamente, sen prexuízo da súa brillante traxectoria internacional, ao intenso traballo coa Orquestra Nacional, a D. Jesús López. Cobos".[46]

Galardoados por país[editar | editar a fonte]

País Número de
galardoados
España España 29
Estados Unidos de América Estados Unidos 8
Italia Italia 3
Brasil 2
Reino Unido Reino Unido 2
Austria Austria 1
Canadá 1
Chile 1
Polonia Polonia 1
Rusia Rusia 1
Serbia Serbia 1
Unión Surafricana Unión Surafricana 1
Venezuela 1

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Fundación Princesa de Asturias". fundacionprincipedeasturias.org (en castelán). Consultado o 5 de xullo de 2023. 
  2. "REGLAMENTO 2021". fpa.es (en castelán). Consultado o 8 de xuño de 2021. 
  3. Belinchón, Gregorio (26 de abril de 2023). "La actriz Meryl Streep, premio Princesa de Asturias de las Artes 2023". elpais-com (en castelán). Consultado o 24 de outubro de 2023. 
  4. "MERYL STREEP. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2023". Fundación Princesa de Asturias (en castelán). Consultado o 26 de abril de 2023. 
  5. "CARMEN LINARES Y MARÍA PAGÉS. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2022". fpa.es (en castelán). 5 de maio de 2022. Consultado o 22 de xuño de 2022. 
  6. "Acta do jurado. MARINA ABRAMOVIĆ .PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2021". fpa.es (en castelán). 12 de maio de 2021. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  7. "Acta del jurado. ENNIO MORRICONE Y JOHN WILLIAMS. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2020". fpa.es (en castelán). 5 de xuño de 2020. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  8. "Acta del jurado. PETER BROOK. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2019". fpa.es (en castelán). 24 de abril de 2019. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  9. "Acta del jurado. MARTIN SCORSESE. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2018". fpa.es (en castelán). 25 de abril de 2018. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  10. "Acta del jurado. WILLIAM KENTRIDGE. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2017". fpa.es (en castelán). 4 de maio de 2017. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  11. "Acta del jurado. NÚRIA ESPERT. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2016". fpa.es (en castelán). 11 de maio de 2016. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  12. "Acta del jurado. FRANCIS FORD COPPOLA. PREMIO PRINCESA DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2015". fpa.es (en castelán). 6 de maio de 2015. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  13. "Acta del jurado. FRANK O. GEHRY. PREMIO PRÍNCIPE DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2014". fpa.es (en castelán). 7 de maio de 2014. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  14. "Acta del jurado. MICHAEL HANEKE. PREMIO PRÍNCIPE DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2013". fpa.es (en castelán). 9 de maio de 2013. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  15. "Acta del jurado. RAFAEL MONEO. PREMIO PRÍNCIPE DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2012". fpa.es (en castelán). 9 de maio de 2012. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  16. "Acta del jurado. RICCARDO MUTI. PREMIO PRÍNCIPE DE ASTURIAS DE LAS ARTES 2011". fpa.es (en castelán). 4 de maio de 2011. Consultado o 1 de xullo de 2021. 
  17. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 18 de maio de 2010. Consultado o 30 de maio de 2010. 
  18. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 10 de abril de 2010. Consultado o 30 de maio de 2010. 
  19. "Acta do xurado". Arquivado dende o orixinal o 07 de abril de 2010. Consultado o 30 de maio de 2010. 
  20. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  21. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 18 de maio de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  22. 22,0 22,1 "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  23. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  24. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  25. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  26. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  27. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  28. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  29. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  30. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  31. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  32. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  33. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  34. 34,0 34,1 "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  35. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  36. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  37. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  38. 38,0 38,1 "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  39. 39,0 39,1 "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  40. 40,0 40,1 "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  41. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  42. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  43. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  44. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  45. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 
  46. "Acta do Xurado". Arquivado dende o orixinal o 29 de setembro de 2007. Consultado o 13 de xullo de 2007. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]