Paestum

Parque nacional de Cilento e Vallo de Diano coas zonas arqueolóxicas de Paestum e Velia, e mailo mosteiro de Padula
Templo de Poseidón en Paestum
Paestum
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
País	Italia
Localización	40°25′20″N 15°0′19″L
Tipo	Cultural
Criterios	III, IV
Inscrición	1998 (22ª sesión)
Rexión da UNESCO	Europa e América do Norte
Identificador	842

Templo de Atenea, antes coñecido como templo de Ceres.

Paestum (antiga Poseidonia) é o nome romano clásico dunha importante cidade greco-romana situada no litoral do Mar Tirreno na Magna Grecia, na rexión italiana de Campania. Atópase ao sueste na provincia de Salerno, a 40 km ao sur da capital provincial e 92 de Nápoles. É un dos barrios do concello de Capaccio-Paestum.

As ruínas de Paestum son famosas polos seus tres templos gregos de orde dórica, que datan do 600 ao 450 a.C., e que están nun moi bo estado de conservación. As murallas da cidade e o anfiteatro están en gran parte intactas e permanece a parte inferior das paredes de moitas outras estruturas, así como as estradas pavimentadas. O sitio está aberto ao público e hai un moderno museo nacional que contén tamén os descubrimentos do sitio grego asociado de Foce del Sele.

Trala súa fundación por colonos gregos baixo o nome de Poseidonia (grego antigo: οσειδωνία) foi finalmente conquistada polos Lucanos e posteriormente polos romanos. Os lucanos renomeárono como Paistos e os romanos deron á cidade o seu nome actual. Como "Pesto" ou Paestum, a cidade converteuse nun obispado (agora só sé titular), pero foi abandonada no inicio da Idade Media, e quedou inalterado e en gran parte esquecido ata o século XVIII.

Hoxe en día os restos da cidade atópanse na moderna frazione de Paestum, que forma parte da comune de Capaccio na Provincia de Salerno, Campania, Italia. O asentamento moderno, directamente ao sur do xacemento arqueolóxico, é unha popular localidade costeira, con longas praias de area.

Restos antigos

Vista aérea de Paestum, mirando cara ao noroeste; dous templos de Hera en primeiro plano, o templo de Atenea no fondo, o museo moderno á dereita.

Moitas das características máis famosas do sitio hoxe en día son os tres grandes templos da versión arcaica da orde dórica grega, que datan de aproximadamente do 550 ao 450 a.C. Todos son típicos do período, con columnatas masivas que teñen unha pronunciada éntase (que se ensanchan mentres baixan) e capiteis moi anchos semellantes a cogumelos virados. Por encima das columnas, só o segundo Templo de Hera conserva a maior parte do seu entaboamento, e os outros dous teñen só o arquitrabe.

Estes foron dedicados a Hera, Athena e Poseidón (Xuno, Minerva e Neptuno para os romanos), aínda que anteriormente identificáronse a miúdo doutro xeito, por exemplo, como unha basílica e un templo de Ceres (a Deméter grega), segundo argumentos do século XVIII. Os dous templos de Hera están xuntos un á beira do outro, mentres que o Templo de Atenea está ao outro lado do centro da cidade. Houbo outros templos, tanto gregos como romanos, que están moito menos ben preservados. Paestum está lonxe de ser unha boa fonte de mármore. Os tres templos principais tiñan poucos relevos de pedra, quizais usaban pinturas no seu lugar. Usaron terracota pintada para algúns detalles de parte da estrutura. Os grandes anacos de terracota que sobreviviron están no museo.

Toda a antiga cidade de Paestum ten unha superficie aproximada de 120 hectáreas. Só se escavaron as 25 hectáreas que conteñen os tres templos principais e os outros edificios principais. As outras 95 hectáreas permanecen en terreos privados e non foron estudados. A cidade está rodeada de muros defensivos que aínda están en pé. As murallas teñen aproximadamente 4750 m de longo, 5 a 7 m de espesor e 15 m de alto. Situadas ao longo da muralla hai 24 torres cadradas e redondas. Pode haber ata 28, pero algunhas delas foron destruídos durante a construción dunha estrada durante o século XVIII que efectivamente cortou o sitio en dous.

A zona central está completamente libre de edificios modernos e sempre o estivo en gran medida desde a Idade Media. Aínda que se retiraron moitas pedras do sitio, un gran número de edificios seguen sendo detectables polas súas bases ou polas partes inferiores das súas paredes, e as estradas principais permanecen pavimentadas. Un pequeno santuario memorial ou Heroon construído para un heroe local descoñecido sobreviviu intacto; os contidos están no museo. Escaváronse numerosas tumbas fóra das murallas.

Os tres templos gregos

Primeiro templo de Hera, c. 550 BC

Segundo templo de Hera, c. 450 BC

Templo de Hera II pola noite

O primeiro templo de Hera, construído ao redor do ano 550 a.C. polos colonos gregos, é o templo máis antigo sobrevivente de Paestum. Os arqueólogos do século XVIII denominárono "A Basílica" porque algúns pensaban que era un edificio romano. (A basílica romana orixinal) era esencialmente unha forma cívica de construción, antes de que o primeiro plano da basílica fose adoptado polos primeiros cristiáns para as igrexas.)

As inscricións e as estatuíñas de terracota revelaron que a deusa aquí venerada era Hera. Máis tarde, desenterrouse un altar diante do templo, no lugar ao aire libre, habitual para un altar grego. Os fieis podían asistir a ritos e sacrificios sen entrar na cella ou santuario interior.

As columnas teñen unha forte éntase ou curvatura ao longo da súa lonxitude, indicación dunha temperá data de construción. Algúns dos capiteis aínda conservan restos visibles da súa pintura orixinal. O templo é máis ancho que a maioría dos templos gregos, probablemente porque ten dúas portas e unha fila de sete columnas no centro da cella, unha rara característica. Isto pode reflectir unha dobre dedicación do templo. Ter un número impar de columnas, aquí nove, nos lados máis curtos tamén é moi raro, hai dezaoito columnas ao longo dos lados máis longos. Isto foi posible ou necesario debido ás dúas portas, polo que ningunha ten unha vista bloqueada por unha columna.

O segundo Templo de Hera construíuse ao redor do 460-450 a.C., xusto ao norte do primeiro templo de Hera. Pensouse erroneamente que se dedicou a Poseidón. As columnas non teñen as típicas 20 estrías en cada columna senón que teñen 24 estrías. O Templo de Hera II ten un tamaño de columna máis amplo e intervalos menores entre columnas. O templo tamén foi usado para adorar a Zeus e outra deidade, cuxa identidade é descoñecida. No lado leste están visibles os restos de dous altares, un grande e outro máis pequeno. O máis pequeno é unha adición romana, construído cando un camiño que leva a un foro romano foi cortado polo máis grande. Tamén é posible que o templo orixinalmente estivese dedicado tanto a Hera como a Poseidón, algunhas estatuas de ofrenda atopadas ao redor do altar maior están pensadas para demostrar esta identificación.

Templo de Atenea, c. 500 aC

No punto máis alto da cidade, a certa distancia dos templos de Hera e ao norte do centro do antigo poboado, atópase o templo de Atenea. Construíuse ao redor do ano 500 a. C., e durante algún tempo pensábase que estaba dedicado a Ceres. A arquitectura é de transición, estando en parte no estilo xónico e en parte dórico. Tres tumbas cristiás medievais no chan demostran que o templo foi usado nalgún momento como unha igrexa cristiá.

Vídeos externos

smARThistory – Ancient Greek Temples at Paestum, Italy

Outras características arqueolóxicas

Na parte central do complexo atópase o foro romano, pensado para construírse no sitio da anterior ágora. No lado norte do foro hai un pequeno templo romano, datado no ano 200 a.C. dedicado á Tríade Capitolina, a Xuno, Xúpiter, e Minerva.

Ao nordés do foro atópase o anfiteatro. Que ten un patrón romano normal, aínda que moito máis pequeno que os exemplos posteriores. Só a metade occidental é visible, en 1930, construíuse unha estrada a través do sitio, sepultando a metade oriental. Segundo afirman os habitantes locais, o enxeñeiro civil responsable foi xulgado, condenado e recibiu unha pena de prisión polo que se describiu como destrución indebida dun sitio histórico. Hai tamén un pequeno concello circular (bouleuterion) ou espazo de reunión (ekklesiasterion), con asentos en niveis. Probablemente nunca estivo cuberto, pero tiña un muro ao seu redor, quizais cunha pequena arcada ao redor do interior. Isto deixou de ter un papel nos tempos romanos e foi cuberto.

Detalle dun dos vasos de bronce do Heroon, no museo que amosa unha ovella e unha muller.

O heroon, próximo ao foro e ao templo de Atenea, construíuse probablemente como homenaxe ao fundador da cidade, aínda que se construíu ao redor dun século despois da morte desta figura anónima. Era un túmulo baixo cun recinto rectangular amurallado e con grandes pedras ao seu redor. Cando escavouse en 1954, descubriuse no centro unha cámara baixa de pedra cun tellado inclinado, a metade por debaixo do chan de terra circundante e a metade enriba. Este contiña varios vasos de bronce grandes, raros e espléndidos, quizais non feitos na localidade, e unha gran anfora de cerámica ateniense de ao redor do 520-500 a.C. Os vasos de bronce tiñan trazos de mel dentro. Estes están agora no museo.

Xusto ao sur das murallas da cidade, nun sitio aínda chamado Santa Venera, atopáronse nun santuario unha serie de ofertorios, pequenas estatuíñas de mulleres espidas moldeadas en terracota vestindo un polo o tocado das deusas de Anatolia e Siria, datadas na primeira metade do século VI a.C. Escavacións similares realizáronse noutros santuarios de Paestum durante as escavacións dos anos 80. estas figuras son moi raras no Mediterráneo Occidental. O témenos ao aire libre estableceuse no inicio da ocupación grega: non construíuse un templo no sitio ata o inicio do século V a.C. Unha deusa espida era unha figura allea á cultura grega antes da famosa Afrodita Cnida de Praxíteles no século IV. as análises iconográficas deben buscarse na Astarte fenicia e na Afrodita chipriota. "En lugares onde os gregos e os fenicios entraron en contacto uns cos outros, a miúdo hai unha superposición na personalidade das dúas deidades", explicou Rebecca Miller Ammerman (Ammerman 1991) ao identificar o culto no lugar como o da Astarte fenicia ou a Afrodita chipriota.

As inscricións deixan claro que durante a época romana, o culto estaba reservado a Venus.

• 
  O teito da cámara heroon, despois de que o tumulo fose retirado
• 
  O ekklesiasterion ou cámara do concello
• 
  Unha torre en ruínas no muro da cidade
• 
  A Vía Sacra, rúa principal da cidade romana

Tumbas pintadas

O teito da Tumba do nadador, c. 470 aC

O simposio na parede norte

Paestum tamén é recoñecido polas súas tumbas pintadas, principalmente pertencentes ao período de goberno lucano, mentres que só unha delas data do período grego. Non obstante, esta é a Tumba do nadador (italiano: Tomba del tuffatore), que é a máis famosa. É o nome da enigmática escena, representada na parte inferior da lousa da cuberta, dun mozo que se mergulla na auga. Data da primeira metade do século V a.C. (ao redor do 470 a.C.), a idade de ouro da cidade grega. Foi atopada o 3 de xuño de 1968, nunha pequena necrópole a aproximadamente 1,5 quilómetros ao sur das antigas murallas. A tumba está pintada coa técnica do fresco e a súa importancia radica en ser "o único exemplo de pintura grega con escenas figuradas que datan dos períodos orientalizantes, arcaico ou clásicos en sobrevivir na súa totalidade, entre os miles de tumbas gregas desta época (aproximadamente entre o 700 e o 400 a.C.), este é a única decorada con frescos de suxeitos humanos."

As catro paredes restantes da tumba están ocupadas por escenas relacionadas co simposio, unha iconografía moito máis coñecida na cerámica grega que a escena de mergullo. Os cinco frescos expóñense no museo arqueolóxico, xunto con outros ciclos de tumbas pintadas polos Lucanos. En contraste coas pinturas de tumbas gregas anteriores, estas escenas posteriores teñen moitas figuras e unha alta proporción de escenas con cabalos e deportes ecuestres.

Métopa de Sele, dúas mulleres correndo, c. 510 aC

As métopas de Sele como se mostran no museo de Paestum

Complexo do Sele

A poucos quilómetros de Paestum había un complexo de templos na desembocadura do río Sele (Foce del Sele en italiano) dedicado a Hera. O templo está agora case destruído e quedan poucos restos doutros edificios. Non obstante, recuperáronse ao redor de 70 métopas arcaicas do relevo do templo e doutro edificio do século VI a.C. Estes divídense en dous grupos, o primeiro mostra a historia da vida de Heracles en 38 relevos sobreviventes, o outro grupo, aproximadamente do 510 a.C, mostra a parellas de mulleres correndo. O primeiro ciclo constitúe a peza central do museo Paestum, colocadas ao redor de paredes á altura orixinal. No sitio hai un "museo narrante" con pantallas de vídeo, pero non hai obxectos orixinais.

Historia

Fundación

Vista xeral de Paestum, 1769

Segundo Estrabón, a cidade fundouse como Poseidonia (nomeada así pola deidade grega do mar) por Aqueos gregos de Sibaris. Os colonos construíron fortificacións próximas ao mar, pero logo decidiron fundar a cidade máis no interior nunha elevación máis alta. As fortificacións puideron construírse ao sur de Poseidonia no promontorio onde está agora Agropoli. Segundo a tradición histórica o santuario de Poseidón estaba situado alí, debido ao cal a cidade sería nomeada así. A data da fundación de Poseidonia non é dada por fontes antigas, pero a evidencia arqueolóxica dá unha data de aproximadamente o 600 a.C.

Alternativamente, de feito, os sibaritas poden ser trecenos. Aristóteles escribiu que un grupo de Trecenios foi expulsado de Sibaris polos aqueos logo da fundación conxunta desa cidade. Gaius Julius Solinus chama a Paestum colonia Doria e Estrabón menciona que unha vez Trecén chamouse Poseidonia. Como consecuencia, argumentouse que Paestum foi fundado polos trecenos referidos por Aristóteles. Outra hipótese é que os sibaritas foron axudados polos dorios na súa fundación de Poseidonia.

Período grego

Rapto de Europa dunha Crátera, c.  350 BC

As evidencias arqueolóxicas dos primeiros séculos de Paestum indican a construción de estradas, templos e outras características dunha cidade en crecemento. As moedas, a arquitectura e as estampas votivas testemuñan as estreitas relacións mantidas con Metaponto nos séculos VI e V.

Presúmese que Poseidonia albergou refuxiados da súa cidade nai, Sibaris, cando a cidade foi conquistada por Crotón no 510 a.C. A principios do século V, as moedas de Poseidonia adoptaron o estándar de peso Aquea e o touro visto nas moedas sibaritas. AJ Graham cre que foi plausible que o número de refuxiados fose o suficientemente grande como para que ocorrese algún tipo de sinecismo entre os Poseidonios e os Sibaritas, posiblemente en forma de simpolidade de Sympoliteia.

Poseidonia puido ter unha parte importante nunha nova fundación de Sibaris, que durou desde o 452/1 a.C ata o 446/5 a.C. Isto o suxire a gran semellanza das moedas de Sibaris coas de Poseidonia durante este período. Posiblemente un tratado de amizade entre Sibaris, os seus aliados e os Serdaioi (un pobo descoñecido) se remonta a esta nova fundación, porque Poseidonia era o garante deste tratado.

Fresco da "Tumba do cabaleiro negro", c. 340 BC

Período Lucano

fresco da carreira de carros e do posto gañador, no século III a.C, no museo

Non é ata o final do século V a.C que é mencionada a cidade, cando segundo Estrabón a cidade foi conquistada polos lucanos. Das evidencias arqueolóxicas parece que as dúas culturas, grega e osca, foron capaces de prosperar xunto a outras.

Moitas pinturas de tumbas mostran cabalos e carreiras de cabalos, unha obsesión das elites lucanas.

Período romano e abandono

Converteuse na cidade romana de Paestum no 273 a.C., como consecuencia das guerras pírricas, na que os greco-italianos Poseidonios se uniron ao rei Pirro de Epiro contra a República romana.

Durante a invasión cartaxinesa de Italia por Aníbal, a cidade permaneceu fiel a Roma e despois fóronlle concedidos favores especiais como a cuñaxe da súa propia moeda. A cidade continuou prosperando durante o período imperial romano e converteuse nun bispado como a diocese católica de Pesto ao redor do 400 d.C.   Comezou a declinar entre os séculos IV e VII d.C, e foi abandonada durante a Idade Media. O bispado suprimiuse en 1100. Como Nápoles e a maior parte da rexión circundante, os habitantes probablemente falaron un dialecto grego ao longo da súa historia. O descenso e o abandono foron probablemente debido a cambios nos patróns de drenaxe das terras locais, provocando condicións pantanosas e de malaria. Os ataques dos escravistas e piratas sarracenos tamén puideron ser un factor decisivo. A poboación restante parece que se trasladou ao asentamento máis alto do cantil en Agropoli (é dicir, "acrópole" en grego), a poucos quilómetros de distancia, aínda que este asentamento converteuse nunha base para os invasores musulmáns durante un período. O sitio de Paestum quedou descoidado e en gran parte esquecido, aínda que colleuse algunha pedra spolia para utilizala na construción da catedral de Salerno de Robert Guiscard (1085).

Redescubrimento

Un dos gravados de Giovanni Battista Piranesi, 1778

Isidro González Velázquez: Vista das magníficas ruínas da antiga cidade de, 1837, mostra parte das muralllas e os tres templos

A pesar dalgunhas mencións como a da historia de Pietro Summonte en 1524, que identificou correctamente os tres templos dóricos como tales, as súas ruínas só volveron a ter notoriedade no século XVIII, tras a redescuberta das cidades romanas de Pompeia e Herculano, e durante a construción dunha nova estrada costeira ao sur de Nápoles. O moderno asentamento comezara a revivir polo menos no século XVI, ao lado das antigas ruínas. Despois dun comezo complicado, o redescubrimento dos tres antigos templos gregos e facilmente accesibles crearon un enorme interese en toda Europa. Difundíronse as obras de arte de Giovanni Battista Piranesi (1778) e outras máis. A forma completa e relativamente sinxela dos templos converteuse en influente na arquitectura do renacemento grego.

En 1740 fíxose unha proposta, pero non executada, para aproveitar as columnas para o novo Palacio de Capodimonte en Nápoles. Inicialmente, os sabios do século XVIII dubidaban de que as estruturas fosen templos, e suxeríronse diversas posibilidades que incluían un ximnasio, unha basílica pública ou salón ou un "pórtico". Tamén houbo controversias e malentendidos sobre o seu contexto cultural. Alessio Simmaco Mazzocchi, clérigo e antiquario, "o fundador do estudo moderno da Magna Graecia" (os antigos gregos en Italia), pensaba que eran etruscos, de acordo coas súas teorías de que os colonos gregos só se xuntaron ás culturas existentes en Italia, fundadas por pobos do leste. Derivou a [[etimoloxía] de "Poseidonia" dunha deidade do mar fenicia inventada.

A primeira publicación moderna das ruínas foi "Les Ruines de Paestum" en 1764, por GPM Dumont, que fora levado alí en 1750 xunto co arquitecto Jacques-Germain Soufflot polo conde Gazzola, un enxeñeiro do goberno de Nápoles. Gazzola debuxara ou encargara debuxos medidos, aos que Dumont engadiu as súas fotos, ademais de láminas máis artísticas. Houbo unha edición ampliada en 1769, o mesmo ano en que o inglés Thomas Major publicou un relato aínda máis extenso. En 1774 había nove diferentes publicacións ilustradas no sitio.

Unha compañía de soldados montou a súa oficina entre as columnas dóricas do Templo de Hera II, c. 1943

Segunda guerra mundial

O 9 de setembro de 1943, Paestum foi a localización das praias de desembarco da 36ª División de Infantaría dos Estados Unidos durante a invasión de Italia polos Aliados. As forzas de Alemaña resistiron os desembarcos desde o principio, provocando grandes combates dentro e arredor da cidade. O combate persistiu ao redor da cidade durante nove días antes de que os alemáns se retirasen ao norte. As forzas aliadas estableceron os seus hospitais de campaña da Cruz Vermella nos templos, e ao redor deles, xa que os templos estaban "fóra dos límites" dos bombardeos por ambos lados.

Nomos de Poseidonia, c. 530–500 a.C. Poseidón manexando un tridente cunha clámide envolta nos seus brazos.

Moedas

As moedas de Paestum comezan ao redor do 550 a.C. Adoitan representar a Poseidón cun tridente ascendente. As emisións continúan ata o reinado de Tiberio. Por razóns descoñecidas, Paestum é a única de todas as pequenas cecas italianas, autorizada a seguir acuñando moedas de bronce mediante un decreto senatorial de aproximadamente o 89 a.C., despois de que esta fose centralizada. As moedas posteriores levan "PSSC", que significa "Paesti Signatum Senatus Consulto" para reflectir isto.

Véxase tamén

Outros artigos

• Arquitectura da Grecia antiga
• Templo grego
• Lista de templos gregos antigos

Ligazóns externas

• Foto Paestum - WebSite Vincenzo Avagliano (en italiano) (en inglés).
• Paestum Tv - Televisión Local - Primera Web Tv de Capaccio - Paestum (en italiano).
• Paestum TV - Películas monumentos - Capaccio - Paestum (en italiano).