Lingua dakota

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Dakota
Dakhótiyapi, Dakȟótiyapi
Pronuncia:[daˈkʰotijapi], [daˈqˣotijapi]
Falado en: Estados Unidos de América Estados Unidos
Canadá (algúns falantes)
Rexións: Dacota do Norte e Dacota do Sur, norte de Nebraska e sur de Minnesota
Total de falantes: 290 (2016)[1]
Familia: Síux
 Síux occidental
  Síux do val do Mississippi
   Dakota
    Síux
     Dakota
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: dak
ISO 639-3: dak
Mapa
Status

O dakota está clasificado como definitivamente en perigo polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A lingua dakota[3] (tamén chamada dakhota) é unha lingua síux falada pola tribo síux dos dakota. O dakota é considerada unha lingua estreitamente relacionada e mutuamente intelixible coa lingua lakota.

Fonoloxía[editar | editar a fonte]

Vogais[editar | editar a fonte]

O dakota ten cinco vogais orais, /a e i o u/, e tres vogais nasais, /aŋ iŋ uŋ/.

Anterior Central Posterior
Pechada oral i u
nasal
Media e o
Aberta oral a
nasal

Consoantes[editar | editar a fonte]

Labial Dental/
Alveolar
Palatal Velar/
Uvular
Glotal
Nasais m [m] n [n]
Oclusivas Aspiradas ph [pʰ]
pȟ [pˣ]
th [tʰ]
tȟ [tˣ]
čh [ʧʰ]
 
kh [kʰ]
kȟ [kˣ]
Xordas p [p] t [t] č [ʧ] k [k] [ʔ]
Exectiva p’ [pʔ] t’ [tʔ] č’ [ʧʔ] k’ [kʔ]
Sonoras b [b] d [d] g [ɡ]
Fricativas Xordas s [s] š [ʃ] ȟ [χ]
Exectivas s’ [sʔ] š’ [ʃʔ] ȟ [χʔ]
Sonoras z [z] ž [ʒ] ǧ [ʁ]
Aproximante w [w] y [j] h [h]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ethnologue.com (ed.). "Dakota". Consultado o 11 de xullo de 2018. 
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. Definición de dakota no Dicionario de Galego de Ir Indo e a Xunta de Galicia.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • DeMallie, Raymond J. (2001). Sioux until 1850. In R. J. DeMallie (Ed.), Handbook of North American Indians: Plains (Vol. 13, Part 2, pp. 718–760). W. C. Sturtevant (Gen. Ed.). Washington, D.C.: Smithsonian Institution. ISBN 0-16-050400-7.
  • Parks, Douglas R.; & Rankin, Robert L. (2001). The Siouan languages. In Handbook of North American Indians: Plains (Vol. 13, Part 1, pp. 94–114). Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
  • de Reuse, Willem J. (1987). One hundred years of Lakota linguistics (1887–1987). Kansas Working Papers in Linguistics, 12, 13-42.
  • de Reuse, Willem J. (1990). A supplementary bibliography of Lakota languages and linguistics (1887–1990). Kansas Working Papers in Linguistics, 15 (2), 146-165. (Studies in Native American languages 6).
  • Rood, David S.; & Taylor, Allan R. (1996). Sketch of Lakhota, a Siouan language. In Handbook of North American Indians: Languages (Vol. 17, pp. 440–482). Washington DC: Smithsonian Institution.
  • Parks, D.R.; DeMallie, R.J. (1992). "Sioux, Assiniboine, and Stoney Dialects: A Classification". Anthropological Linguistics 34 (1–4): 233–255. JSTOR 30028376. 
  • Riggs, S.R., & Dorsey, J.O. (Ed.). (1973). Dakota grammar, texts, and ethnography. Minneapolis: Ross & Haines, Inc.
  • Shaw, P.A. (1980). Theoretical issues in Dakota phonology and morphology. Nova York: Garland Publishing, Inc.