Lei para a Reforma Política

Leis Fundamentais do Reino 1938-1977

Foro do Traballo Lei Constitutiva das Cortes Foro dos Españois Lei de Sucesión na Xefatura do Estado Lei do Referendo Nacional Lei de Principios do Movemento Nacional Lei Orgánica do Estado Lei para a Reforma Política

A Lei para a Reforma Política (Lei 1/1977 de 4 de xaneiro) foi aprobada o 18 de novembro de 1976 polas Cortes Franquistas, recibindo o apoio de 435 dos 531 procuradores (81% a favor), e sometida a referendo o 15 de decembro de 1976, cunha participación do 77% do censo e un 94,17% de votos a favor. Tiña o carácter de Lei Fundamental, sendo a última das Leis Fundamentais do Reino do franquismo.

Antecedentes

Sete asociacións políticas, constituídas ao abrigo da lei de Arias Navarro, para dar canle en democracia ao chamado franquismo sociolóxico, fundaron o 9 de outubro de 1976 un novo partido político, Alianza Popular (AP), Os seus líderes eran Manuel Fraga (Reforma Democrática), Licinio de la Fuente (Democracia Social), Federico Silva (Acción Democrática Española) , Laureano López Rodó (Acción Regional), Gonzalo Fernández de la Mora (Unión Nacional Española), Enrique Thomas de Carranza (Unión Social Popular) e Cruz Martínez Esteruelas (Unión Nacional Española).

Para frear esta tendencia, houbo en AP veleidades de provocar cos seus votos negativos a dimisión de Adolfo Suárez, José María de Areilza e Pío Cabanillas fundan o Partido Popular.

Tanto Adolfo Suárez como Torcuato Fernández Miranda estaban dispostos a disolver as Cortes Españolas no suposto de atopar oposición xa que se cumpriu o seu mandato.

Trala aprobación do proxecto de lei polo Consello de Ministros preséntase ante o Consello Nacional do Movemento, sendo aprobado o 16 de outubro por 80 votos a favor, 13 en contra e 6 abstencións. Este organismo prologaba a súa propia disolución:

"... O Proxecto de Lei presente, que pretende e que busca, preferencialmente, que a maioría popular constitúase en instancia decisoria da reforma, só incardinando no orde político vixente pode atopar fonte e base para a súa lexítima formulación..."

Contido

A Lei para a Reforma Política foi o instrumento xurídico que permitiu articular a Transición española do réxime ditatorial do xeneral Franco (unha ditadura que proviña da Guerra Civil Española) a un sistema constitucional democrático (unha monarquía parlamentaria tal como se definiu pola Constitución española de 1978 tralas eleccións xerais de 1977).

A orixe desta transcendental lei atópase no vixente réxime legal no ano 1975. España estaba rexida por un sistema normativo pseudo-constitucional que se atopaba nas Leis Fundamentais do Reino e nos Principios Fundamentais do Movemento. Entre unhas e outros suxeitaban o modelo de Estado franquista. Nestes textos legais incluíanse, ademais, os procedementos para emendalos ou reformalos. Esta foi a forma que recomendou Torcuato Fernández Miranda, presidente das Cortes e do Consello do Reino para pasar dun réxime autoritario a outro de liberdades respectando as leis vixentes. Desde esa perspectiva, a nova norma sería unha especie de oitava lei fundamental do franquismo, que cumprise a idea de Fernández-Miranda de avanzar cara á democracia de "da lei á lei a través da lei", o que evitaría baleiros de norma, que derivasen nunha inestabilidade política. O resultado final constituíu unha "voadura controlada do réxime".

"... O Rei poderá someter directamente ao pobo unha opción política de interese nacional, sexa ou non de carácter constitucional, para que decida mediante referendo, cuxos resultados impoñer a todos os órganos do Estado..." "... Se o obxecto da consulta refírese a materia de competencia das Cortes e estas non tomasen a decisión correspondente de acordo co resultado do referendo, quedarán disoltas, procedéndose á convocatoria de novas eleccións..."

Artigo quinto.

A reforma

O Goberno de Adolfo Suárez non atopaba unha fórmula viable para impulsar a urxente reforma do sistema franquista, malia os esforzos que realizaron Manuel Fraga e Alfonso Osorio con senllos proxectos de reforma. O tempo botábase encima e as prometidas reformas feitas aos grupos de oposición democrática non chegaban pola forte oposición do chamado búnker. Este non era senón a representación gráfica do sector inmobilista franquista que vía como se trataba de desmantelar o réxime. Por tal motivo, desde os organismos de poder que controlaban, Consello Nacional do Movemento, Consello do Reino e Cortes Españolas, mantiñan unha dura resistencia a calquera cambio.

Así pois, o Presidente das Cortes, Torcuato Fernández Miranda redactou un breve texto articulado coa súa correspondente exposición de motivos, entregándoo a Adolfo Suárez. Durante o proceso de estudo e aprobación por parte do Consello de Ministros retócanse algúns detalles e varíase a exposición de motivos que, tralo informe do Consello Nacional do Movemento, e antes da súa presentación ás Cortes é suprimida definitivamente .

Trámite parlamentario

Trala defensa do proxecto por parte de Miguel Primo de Rivera y Urquijo, quen expresou que era indiscutible que a autoridade de Franco había que substituíla por outra autoridade política e, sobre todo de Fernando Suárez en nome do relatorio, e diferentes e argumentados discursos en contra por parte de procuradores.

Votación

O proxecto someteuse a votación ás 21:35 horas do 18 de novembro de 1976 (a poucas horas do primeiro aniversario da morte de Franco o 20-N de 1975) co resultado de 425 votos a favor, 59 votos en contra e 13 abstencións. Esta votación e a consecuente aprobación da Lei para a Reforma Política coñécese como o «haraquiri das Cortes franquistas».

Con todo, a historiografía posterior contribuíu a desmitificar esta equívoca afirmación que parecería suxerir a renuncia voluntaria a esa mesma liña de lexitimidade franquista que nunca deixou de vertebrar o curso e discurso político dos asistentes a Cortes e aínda do executivo encabezado por Adolfo Suárez. Fronte ao cerramento de minúsculos sectores do búnker ou de Alianza Popular, atrincheirados en posicións integristas máis puramente suicidas, o si dado á Lei para a Reforma Política constituíu a adopción dunha senda politicamente definida á marxe da autodeterminada como oposición democrática (isto é, a Coordinación Democrática), que permitiu reconducir a transición desde posicións aínda máis asimétricas. Un fortalecemento que ademais se permitiu o luxo de maquillarse nesa hipérbole da inmolación programática, converténdose nunha ordalía case poética dun réxime que se entregaba a si mesmo como vítima primeiro irredenta e logo propiciatoria cara a unha democracia.

Véxase tamén

Outros artigos

• Referendo sobre a Lei para a Reforma Política
• Reforma política española de 1977
• Reforma o Ruptura
• Transición española
• Franquismo sociolóxico
• Leis Fundamentais do Reino

Ligazóns externas

• Texto íntegro de la Ley 1/1977, de 4 de xaneiro, para a reforma política (en castelán)