Historia de Lituania

Fronteiras históricas de Lituania.

Os primeiros lituanos, ou Liths foron unha rama do antigo grupo coñecido como baltos, entre cuxas tribos incluír tamén os prusianos orixinais e os letóns. Estas tribos bálticas non foron influídas de forma directa polo Imperio Romano pero mantiveron contactos comerciais (Ruta do Ámbar). Os lituanos construíron un estado que durou durante boa parte dos últimos dez séculos e os letóns constituíronse en estado no século XX mentres que as tribos prusianas desapareceron no século XVIII.

As primeiras referencias coñecidas a Lituania como nación (Litua) proveñen dos anais do mosteiro de Quedlinburg datados o 14 de febreiro do ano 1009.

O territorio que actualmente corresponde a Lituania remóntase nas súas orixes políticas ao s. XIII como estado medieval, que se formou como consecuencia da ameaza dos cruzados, recentemente instalados no territorio da actual Letonia. Foi primeiro un gran ducado independente, ata en 1253 foi proclamado reino, xa que o gran duque Mindaugas recibiu a coroa do Papa, aínda que o país non foi cristianizado. Desde 1316 foi gobernada pola dinastía Gediminaiciai. Desde 1389 uniuse con Polonia en virtude da unión dinástica dos dous estados. En 1410 na batalla de Grunwald (Zalgiris en lituano) derrotaron o exército dos cruzados, terminando co intento de dominio alemán que durara dous séculos. A segunda parte da unión con Polonia produciuse en 1568. Logo foi gradualmente debilitándose, aínda que o seu exército foi o único que acudiu en axuda de Viena no momento de asedio polos turcos en 1622 e salvouna. Posteriormente incorporada a Rusia baixo o reinado de Catarina II, tras un proceso de desintegración que durou todo o século XVIII. Aínda que se produciron dúas grandes revoltas populares contra o Imperio ruso en 1831 e 1863, non conseguiu liberarse.

Entre 1915 e 1918 foi ocupada por Alemaña durante a primeira guerra mundial.

O 16 de febreiro de 1918 declarou a súa independencia a consecuencia da revolución rusa (1917), separándose do Imperio de Nicolao II de Rusia.

A primeira ameaza sobre Lituania constituír unha invasión da Rusia soviética, que ocupou a metade oriental do país. O goberno, situado en Kaunas, enviou ao seu exército, formado baixo auspicio alemán, a loitar contra os bolxeviques a inicios de 1919. Grupos de mercenarios alemáns liderados por Rüdiger von der Goltz, axudaron aos lituanos a repeler aos bolxeviques, que querían esparexer a revolución mundial. O 27 de febreiro, os bolxeviques proclamaron a República Socialista Soviética Lituana-Bielorrusa, pero tiveron que abandonar Vilna o 19 de abril, debido ao avance do exército polaco na rexión. Desde entón, Lituania reclamou Vilna como a súa capital histórica, aínda que quedou baixo control polaco.

A derrota bolxevique a mediados de 1919, significou o cambio de rumbo dos voluntarios alemáns, que se uniron ás forzas de Pavel Bermondt-Avalov. Bermondt recibira permiso e recursos de Alemaña para tomar prisioneiros de guerra rusos e envialos a loitar contra os bolxeviques, principalmente en Letonia. Cos bolxeviques en retirada, os homes en Bermondt tomaron o control de diversas rexións en Letonia e Lituania, incluíndo Riga, pero as forzas nacionais dos países bálticos lograron expulsalos a finais de 1919.

Durante a guerra polaco-soviética, Vilna foi capturada polo Exército Vermello. Logo da batalla de Varsovia, os soviéticos retiráronse de Polonia, e entregaron o control de Vilna a Lituania. Ademais, o 12 de xuño de 1920, os rusos recoñeceron a independencia de Lituania, e o seu dereito á rexión de Vilna. Belarús e Polonia non aceptaron isto.

Logo dunha breve guerra, guerra polaco-lituana, onde os polacos ocuparon a maioría dos territorios disputados, acordouse un cesamento ao lume. No entanto, o xeneral polaco Lucjan Żeligowski non o respectou, e fíxose con Vilna, declarando a República de Lituania Central o 12 de outubro de 1920, un estado monicreque polaco. O 22 de marzo de 1922, esta república foi anexada a Polonia, decisión que non foi recoñecida por Lituania.

O 23 de marzo de 1939, Alemaña ocupou Memel, ata entón baixo control lituano. Logo da invasión soviética de Polonia de 1939, Lituania recibiu Vilna dos soviéticos o 10 de outubro.

Seguindo a cláusula secreta do pacto Molotov-Ribbentrop, a Unión Soviética ocupou Lituania o 15 de xuño de 1940, logo de que o goberno lituano cedese ante un ultimato soviético. O 21 de xullo, Lituania foi incluída na Unión Soviética baixo o nome de República Socialista Soviética de Lituania.

Foi ocupada polos alemáns durante a segunda guerra mundial. A gran poboación xudía lituana foi perseguida e exterminada polos nazis durante a ocupación, sendo asasinados uns 25.000 xudeus. Para mediados de 1944, o Exército Vermello iniciou a captura de Lituania. Logo da batalla de Memel, Lituania quedo baixo total control ruso, a pesar dunha feroz resistencia de guerrillas (chamadas "misko broliai"), que duro desde a ocupación alemá ata 1953.

Durante o período soviético converteuse na parte mais desenvolvida (xunto a Estonia) da URSS.

A 13 Km. ao nordés de Siauliai atópase un símbolo de resistencia á opresión: o Outeiro das Cruces. Desde 1961 os bulldozers soviéticos destruírona constantemente, pero finalmente conta con máis de 50.000 cruces. En 1988 formouse o Movemento Lituano pola Perestroika, que triunfou nas eleccións de 1989 ao Congreso de Deputados da URSS. Nese ano establécese o lituano como lingua oficial. En 1990 Vytautas Landsbergis foi elixido presidente, proclamando a independencia o 11 de marzo de 1990. Houbo unha dura réplica soviética (ocupación militar de Vilnius) que forzou a pacífica pero unánime reacción popular no que se deu en chamar Revolución Cantada. O 13 de xaneiro de 1991 as tropas soviéticas atacaron aos cidadáns desarmados nun intento de tomar baixo control militar a torre de televisión, na cal foron asasinados 13 e feridos máis de 200 patriotas lituanos. Lituania seguiu o seu camiño de independencia e, como castigo, en agosto de mesmo ano, as forzas especiais soviéticas asasinaron a sete funcionarios da recentemente creada aduana de Lituania, disparándolles a todos na cabeza. Tras o errado golpe de estado de agosto de 1991 en Moscova, a independencia do país foi recoñecida internacionalmente e aceptada por Moscova.

Desde o 1 de maio de 2004 forma parte de Unión Europea.

Véxase tamén

• Declaración de Independencia de Lituania