Gnatóstomos
| Gnatostomados Gnathostomata Rango fósil: ordovícico superior - actualidade | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Os gnatostomados son os vertebrados con mandíbulas. Na foto, cranio de candorca (Orcinus orca) | |||||||||||||||
| Clasificación científica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Clases | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Os gnatóstomos (Gnathostomi) ou gnatostomados (Gnathostomata) [2] é o grupo dos vertebrados con mandíbulas.
O termo, do latín científico, está formado polos elementos gantho- (do grego γνάθος gnáthos, "mandíbula") e -stomata (plural de -stoma, do grego στόμα stóma, "boca"), é dicir, "os que teñen a boca con mandíbulas".
Trátase dun amplo e heteroxéneo grupo que abarca os peixes propiamente ditos, os réptiles, os anfibios, as aves e os mamíferos, comprendendo aproximadamente 60 000 especies, que representan o 99 % de todos os vertebrados vivos.
O grupo foi considerado tradicionalmente como unha superclase, dividida en tres clases de organismos que deominamos xenericamente peixes:
- os condrictios (Chondrichthyes) ou peixes cartilaxinosos,
- os placodermos (Placodermi), un extinto clado de peixes acoirazados, e
- os teleóstomos (Teleostomi) ou peixes óseos (ademais das coñecidas clases dos anfibios, réptiles, aves e mamíferos).
Algúns sistemas de clasificación usaron o termo anfirrinos (Amphirhina).
É un clado irmán dos craniados sen mandíbula, os ágnatos (Agnatha).
Novos achados fósiles suxiren que os telodontos (Thelodonti) son os parentes máis achegados aos gnatostomados.[3]
Os gnatostomados apareceron no perídodo ordovícico (hai case uns 500 millóns de anos) e fixéronse comúns no Devoniano (hai uns 440 millóns de anos).
Características[editar | editar a fonte]
As mandíbulas pénsase que derivaron da evolución do primeiro arco branquial, que adquiriu un novo papel, modificándose para bombear auga nas branquias, abrindo e pechando a boca máis eficazmente, o chamado mecanismo da bomba bucal. A boca, entón, podería medrar e facerse máis ampla, facendo posíbel capturar grandes presas. Este mecanismo de abrir e pechar foi facéndose co tempo máis forte, o que transformou a boca nunha auténtica mordaza.
Os placodermos utilizaban placas óseas afiadas no canto de dentes, e as máis recentes investigacións indican que as mordazas dos placodermos evolucionaron independentemente das dos outros gnatostomados.[4]
Ademais de mandíbulas, os gnatóstomos viventes tamén teñen dentes, apéndices pares e unha canle semicircular horizontal no oído interno, xunto con caracteres anatómicos, fisiolóxicos e celulares tales como as vaíñas de mielina ao redor das neuronas, e un sistema inmune particular, que utiliza a chamada recombinación V(D)J, mecanismo de recombinación xenética polo cal se seleccionan e ensamblan ao azar segmentos de xenes que codifican proteínas específicas con papeis importantes no sistema inmunitario,[5] que xera un amplo repertorio receptores de linfocitos T (TCR) e moléculas de inmunoglobulina (Ig) que son necesarios para o recoñemento de diversos antíxenos (bacterianos, víricos e de parasitos), así como de células disfuncionais, como son as tumorais.[6][7]
Clasificación[editar | editar a fonte]
Taxonomía[editar | editar a fonte]
- Filo Vertebrata (vertebrados)
- Infrafilo Gnathostomata (gnatostomados)
- Clase Placodermi (placodermos) — extinta (gnatóstomos acoirazados)
- Microfilo Eugnathostomata (eugnatostomados = os verdadeiros vertebrados mandibulados)
- Clase Chondrichthyes (condríctios ou peixes cartilaxinosos)
- (sen rango) Teleostomi (teleóstomos) (Acanthodii e Osteichthyes)
- Clase Acanthodii (acantodios) — extinta ("tiburóns espiñentos")
- Superclase Osteichthyes (osteíctios ou peixes óseos)
- Clase Actinopterygii (actinpterixios) (peixes con aletas con raios)
- Clase Sarcopterygii (sarcoptesixios) (peixes con aletas lobadas)
- Superclase Tetrapoda (tetrápodos)
Filoxenia[editar | editar a fonte]
Os clados agrupados nos gnatostomados son os seguientes:[8]
Subfilo Vertebrata ├─(sen rango) Gnathostomatomorpha └─Infrafilo Gnathostomata ├─Clase Placodermi - extinta └Microfilo Eugnathostomata ├─Clase Chondrichthyes (peixes cartilaxinosos) └─(sen rango) Teleostomi (Acanthodii e Osteichthyes) ├─Clase Acanthodii - extinta ├Superclase Osteichthyes (peixes óseos) ├ ├─Clase Actinopterygii ├ └─Clase Sarcopterygii └Superclase Tetrapoda ├─Clase Amphibia (anfibios) └(sen rango) Amniota (ovos amnióticos) ├─Clase Sauropsida (réptiles ou saurópsidos) ├─Clase Aves (paxaros) └─Clase Synapsida └─Clase Mammalia (mamíferos)
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Gegenbaur, Carl (1874): Grundriss der vergleichenden Anatomie. Leipzig: Verlag von Wilhelm Engelmann. [url=http://www.biodiversitylibrary.org/item/18567#page/7/mode/1up]
- ↑ Aínda que o nome "oficial" é gnatostomados, adoita usarse gnatóstomos, do mesmo modo que se fai con ciclóstomos (Cyclostomi), que se usa máis que ciclostomados (Cyclostomata).
- ↑ Mark V. H. Wilson & Michael W. Caldwell (1993-02-04). "New Silurian and Devonian fork-tailed 'thelodonts' are jawless vertebrates with stomachs and deep bodies". Nature. Consultado o 26/08/2012..
- ↑ Turner, Susan e Miller, Randall F. "New Ideas About Old Sharks". American Scientist. Xuño de 2005.
- ↑ Janeway, C. A. Jr.; et al. (2005). Immunobiology. (6th ed. ed.). Garland Science. ISBN 0-443-07310-4.
- ↑ Abbas, A. K. e Lichtman, A. H. (2003). Cellular and Molecular Immunology (5th ed.). Saunders, Philadelphia. ISBN 0-7216-0008-5.
- ↑ Cooper, M. D. e Alder, M. N. (2006). "The evolution of adaptive immune systems". Cell 124 (4): 815–22. PMID 16497590. doi:10.1016/j.cell.2006.02.001.
- ↑ Hickman, C. P., Ober, W. C. & Garrison, C. W. (2006): Principios integrales de zoología, 13ª edición. Madrid: McGraw-Hill-Interamericana. ISBN 84-481-4528-3
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Outros artigos[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Nelson, Joseph S. (2006): Fishes of the World. 4ª ed. Hoboken, NJ (USA): John Wiley & Sons. ISBN 978-0-471-25031-9
- Schultze, Hans-Peter (2004): "Gnathostomata, Kiefermäuler" in Wilfried Westheide & Reinhard Rieger: Spezielle Zoologie Teil 2: Wirbel und Schädeltiere. 1ª ed. Heidelberg / Berlin: Spektrum Akademischer Verlag. ISBN 3-8274-0307-3
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
(en inglés)
