ETA Berri

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

ETA Berri ("Novo ETA" en éuscaro) foi unha escisión da organización terrorista independentista vasca ETA producida tras a celebración da súa V Asemblea, que tivo lugar en decembro de 1966 na casa parroquial de Gaztelu (Guipúscoa).

Historia[editar | editar a fonte]

Orixe[editar | editar a fonte]

ETA estivo desde os seus inicios atravesada por múltiples debates internos que procedían en gran medida dos intentos de conxugar as ideas e prácticas herdadas do ámbito político en que se formou (as mocidades do Partido Nacionalista Vasco, conservador e católico) con outras máis próximas a formulacións de esquerda, para as que os aspectos puramente nacionalistas non eran o único motor da organización, nin necesariamente os máis importantes. Un dos debates máis importantes foi o que tivo lugar a mediados dos anos 60 entre nacionalistas e obreiristas, é dicir, persoas partidarias de vincular a acción de ETA ás loitas obreiras que por entón sacudían España e que tiñan un forte compoñente político de oposición ao franquismo. O devandito vínculo supuña buscar alianzas con sectores de esquerda non nacionalistas, así como con organizacións de fóra do País Vasco.

Correntes[editar | editar a fonte]

As tres tendencias fundamentais dentro de ETA quedaron claramente definidas durante a IV Asemblea. Xorden alí tres correntes:

  • a vasquista ou etnolingüística, que aposta por formulacións fundamentalmente nacionalistas (aínda que con importantes diferenzas respecto ao nacionalismo vasco tradicional), cuxa cabeza visible é José Luís Álvarez Enparantza, Txillardegi.
  • a terceiromundista, con formulacións máis netamente de esquerdas, que pretende organizar a loita de ETA con formulacións próximas aos das organizacións de liberación nacional que neses momentos loitaban contra as potencias coloniais en varios lugares do mundo. Esta é unha corrente favorable á creación de guerrillas.
  • a obreirista, cuxas formulacións son claramente comunistas e que supedita a loita pola liberación nacional aos intereses da clase obreira.

A esta última corrente pertencen os principais responsables da Oficina Política creada nesa IV Asemblea, organismo que concentra a maioría das atribucións que ata entón pertenceran ao Executivo, cuxos membros atopar no exilio. A Oficina Política, auténtica dirección de ETA no interior, tivo a súa sede en Donostia e estaba integrada en xeral por militantes de alto nivel intelectual, cuxas cabezas máis visibles eran Patxi Iturrioz e Eugenio do Río.

Evolución[editar | editar a fonte]

Os obreiristas, e con eles a Oficina Política baixo a súa xestión, consideraban á clase obreira como principal motor de loita contra a ditadura. Devandita clase obreira era, no País Vasco, maioritariamente inmigrante, e os vascos que a formaban xeralmente eran falantes de castelán e alleos en gran medida ao que o nacionalismo defendía como valores culturais vascos. Os obreiristas consideraban aos inmigrantes vascos de pleno dereito, o que chocaba coas ideas herdadas do PNV, que lles vía como inimigos potenciais da nación vasca. Baixo a dirección obreirista, relaxáronse aspectos fundamentais das bases ideolóxicas de ETA, como a loita polo éuscaro ou a unificación do País Vasco, Navarra e o País Vasco francés. A Oficina Política buscou alianzas con Comisións Obreiras e outras forzas sociais e políticas non nacionalistas, rexeitou a unidade con sectores do nacionalismo vinculados á burguesía (isto é, o PNV e a súa contorna).

Estas ideas, demasiado audaces nunha organización que era principalmente nacionalista a pesar de incorporar elementos ideolóxicos de esquerda, provocaron unha forte reacción por parte dos outros sectores. Txillardegi, exiliado en Bélxica, denunciou que ETA estaba deixando de ser unha organización patriótica para converterse nunha organización comunista clásica. Iníciase entón un movemento interno cuxo obxectivo é desbancar aos obreiristas, capitaneado polo navarro José María Eskubi, o famoso Txabi Etxebarrieta, que pouco despois sería o primeiro morto da organización, e o seu irmán José Antonio. Deciden convocar unha asemblea (máximo órgano de xestión de ETA) sen informar á Oficina Política. En vésperas da celebración desta V Asemblea comunicóuselle a Patxi Iturrioz a decisión de proceder á súa expulsión, proposta polo Executivo, que foi ratificada na primeira sesión da asemblea, o 7 de decembro de 1966. Os obreiristas, en vista de que a asemblea denegaba a petición de defensa de Iturrioz, decidiron non participar nela. O resto da militancia elixiu un novo Executivo e decidiu convocarse a unha segunda parte da asemblea, que se celebrou en marzo de 1967 en Guetaria (Guipúscoa).

Patxi Iturrioz e a minoría obreirista, alleos xa a esta segunda parte da asemblea, adoptaron o nome de ETA Berri (Novo ETA), polo que o resto da organización pasou a ser coñecida como ETA Zaharra (Vello ETA). ETA Berri profundou na liña obrerista, participando en Comisións Obreiras, denunciando os aspectos que consideraban máis reaccionarios e chovinistas do nacionalismo vasco e afastándose definitivamente do mundo do PNV, ao que pertencían moitos dos empresarios vascos. En agosto de 1968 ETA Berri anunciou o cambio do seu nome polo de Komunistak (Os Comunistas), co cal ETA Zaharra volveu ser simplemente ETA. A principios dos anos 70 converteuse no Euskadiko Mugimendu Komunista (Movemento Comunista de Euskadi), o cal, fusionándose con pequenos grupos comunistas de toda España, formou un partido federal chamado Movemento Comunista (MC).

A escisión de ETA Berri, segundo algúns dos seus protagonistas, deu lugar á primeira violencia de persecución contra persoas de ideas contrarias que practicou ETA. Os obreiristas, chamados españolistas ou felipes, foron obxecto dun boicot persoal e político por parte non só de ETA senón doutras organizacións nacionalistas, sobre todo en pequenas e medianas poboacións. Patxi Iturrioz e Eugenio do Río foron ata sentenciados formalmente a morte pola cúpula de ETA nunha reunión celebrada en Tolosa (Guipúscoa), sentenza que non chegou a cumprirse.