Dous espíritos

Detalle da Danza dos Berdache, por George Catlin.

Folla de Piñeiro, xefe berdache da tribo dos grow.

Os dous espíritos, tamén chamados berdache, son nativos (amerindios) que desempeñan un dos moitos roles de xénero mixtos tradicionalmente encontrados entre moitas tribos indíxenas norteamericanas, pero tamén nalgúns pobos suramericanos e centroamericanos.

Denominación

En toda a América do norte hai moitos termos axeitados para designar a eses individuos nas varias linguas indíxenas, tales como tibasa (que significa "medio muller" en hopi-navaho), mixu'ga ("instruído pola lúa", en lingua omaha) ou panaro ("dous sexos"). O máis antigo dos empregados, berdache, é un termo xenérico empregado principalmente por antropólogos pero frecuentemente rexeitado polos amerindios por inapropiado e ofensivo. Isto pode deberse á súa etimoloxía pexorativa, ao ser un préstamo do francés bardache vía o español bardaxa ou bardaje/bardaja, vía o italiano bardasso ou berdasia, vía o árabe bardaj, que significa "rapaz mantido; prostituto", do persa bardaj.

O actual termo "dous espíritos" foi acuñado en Winnipeg, Canadá, en 1990, durante a terceira conferencia intertribal anual de amerindios LGTB. É un calco da frase ojibwa niizh manidoowag (dous espíritos). Foi elixida para distanciar aos pobos amerindios dos non nativos, así como das palabras "berdache" e "gai".

Características

O termo fai referencia á coexistencia dun espírito masculino e outro feminino vivindo no mesmo corpo. Este termo foi acuñado polos homosexuais, bisexuais e transexuais americanos nativos de hoxe para referirse a si mesmos e para describir os papeis tradicionais que reivindican.

O que os estudosos denominan xenericamente diversidade de xénero dos nativos americanos foi unha institución fundamental na meirande parte dos pobos amerindios. En moitos dos grupos indios había e segue habendo homes e mulleres que combinan o traballo, o comportamento e a vestimenta propia de homes coa propia de mulleres. A meirande parte destas persoas son bioloxicamente homes que adoptan o papel feminino (é dicir, pasivo e penetrado) nas relacións sexuais, polo menos en contextos cerimoniais. Algúns historiadores discuten esta interpretación e consideran que os berdaches se diferenciaban doutros homes máis polo seu traballo e o seu papel relixioso que pola súa actividade sexual. Afirman tamén que as relacións sexuais entre un berdache e un home non se poden considerar relacións homosexuais, posto que os berdaches eran considerados en realidade un terceiro xénero, e non homes efeminados, pero, do mesmo modo, a un berdache non lle está permitido formar parella con outro berdache.

Algúns individuos dous espíritos eran educados no seu rol dende a infancia, sobre todo naqueles pobos que lle concedían prestixio a este papel, pero na meirande parte dos casos os dous espíritos escollían libremente este cambio, inspirados nalgún tipo de sinal sobrenatural, como un soño ou unha visión.

Por volta de 1991, documentouse a presenza de individuos dous espíritos en máis de 130 tribos, en todas as rexións de América do Norte, en todas as culturas nativas.

Véxase tamén

Outros artigos

• Transexualidade
• Terceiro xénero